ქეთო ნინიძე

კახა ჭოტიაშვილი არის ადამიანი, ვინც ღვინოს ქმნის. არ იფიქროთ, როცა ვამბობ, „ღვინოს ქმნის“, პათეტიკისკენ ვიხრებოდე... უბრალოდ, შეიძლება ითქვას, საგანგებოდ არ ვამბობ, რომ ის ენოლოგია, მეღვინე, ან მევენახე, არც მუშაა, არც - საწარმოს დამფუძნებელი, ან აღმასრულებელი დირექტორი; იმიტომ, რომ ღვინის ქმნა ყოველივე ზემოთქმულს ნიშნავს. მწყობრიდან გამოსული ტექნიკის შეკეთებისა და ბუღალტერიის სკრუპულოზური კონტროლის ჩათვლით. მისი ინტერდისციპლინური ხედვა, როგორც ჩანს მისი მრავალმხრივი - ფიზიკა-მათემატიკური და ენოლოგიური - განათლების შედეგია.  

ამას წინათ რობერტ ჯოზეფის ბლოგს ვკითხულობდი. საქართველოზე წერდა. მსუბუქი ირონიით ყვებოდა უცხოელ ბლოგერებსა და ჟურნალისტებზე, რომლებიც აქაურობის ბუნებითა და სიძველეებით მონუსხულნი სენტიმენტალური და ცრემლიანი პოსტებით ამკობდნენ საქართველოს. ჯოზეფი კი, მისთვის ჩვეული პრაქტიკულობით, აფასებდა ქართული ღვინის გამოწვევებს და მის პოტენციას მსოფლიოს სხვადასხვა ბაზარზე. 

ამ კონტექსტში, მეც არაერთხელ მიფიქრია - რატომ, ქვევრი? რა იქნება მას შემდეგ, რაც მსოფლიოში ქვევრის ეიფორია ჩაცხრება და ანალიზის დრო დადგება?

ეს კითხვები, რა თქმა უნდა, ჩვენმა გმირმაც დასვა მაშინ, როცა ენოლოგიას სწავლობდა და გაეცნო იმ ემპირიულ კვლევებს, რომლებიც ქვევრში ღვინის დაყენების მეთოდის უპირატესობებს ამტკიცებს. მას შეუძლია, მეცნიერულად დაასაბუთოს, თუ რატომ - ქვევრი. კვლევები ცხადყოფს, რომ ქვევრი ის ჭურჭელია, რომელიც ღვინის საუკეთესო გემოვნურ და სამკურნალო თვისებებს ააქტიურებს და ხელს უწყობს მისი მაღალი კვებითი ღირებულების შენარჩუნებას. შეიძლება, მავანმა კითხვის დასმაც კი მკრეხელობად ჩაგვითვალოს, მაგრამ კახა ჭოტიაშვილისთვის, ვისაც დიდი ხნის მანძილზე რიცხვებთან ჰქონდა შეხება, ურყევი აქსიომები, კონვენციური შეხედულებები არ არსებობს. მხოლოდ ემპირია და არგუმენტებია მთავარი. მხედველობიდან მისი კახური წარმომავლობაც (თელავის რ-ნი, სოფ. სანიორე) არ უნდა გამოგვრჩეს.

მართალია, მეღვინეობა ბავშვობიდან იზიდავდა, იმ ასაკიდან, როცა, ბიჭების უმეტესობა (განსაკუთრებით, საბჭოთა კავშირელი ბიჭების უმეტესობა) კოსმონავტობაზე ოცნებობს.თუმცა, იმ პერიოდში თელავში არ იყო შესაძლებელი ხარისხიანი განათლების მიღება მეღვინეობის დარგში. ამიტომ მან მისთვის მახლობელი სხვა სფერო - ფიზიკა-მათემატიკა აირჩია და ბაკალავრიატი თელავის იაკობ გოგებაშვილის  სახელობის უნივერსიტეტში ამ სპეციალობით დაამთავრა.19 წლის ასაკში, 1999 წელს, თბილისში წასვლა გადაწყვიტა და იქ ვაშლიჯვრის მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის  სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში, მეღვინეობის ფაკულტეტზე ჩააბარა მეღვინეობის ფაკულტეტზე სწავლის პარალელურად, კახა ჭოტიაშვილმა „ბინეხის“  ღვინის ქარხანაში დაიწყო მუშაობა. როგორც თავად იხსენებს, 19 წლისა კომპანიაში ყველაზე უფროსი თანამშრომელი აღმოჩნდა, რადგან ხელმძღვანელებს იმ ხანებში გადაეწყივიტათ, ღვინის წარმოება ახალგაზრდა შემოქმედებითი და მოტივირებული ადამიანებისთვის მიენდოთ. „ბინეხში“ მან 14 წლის მანძილზე დაჰყო და შეიძლება ითქვას, კახამ და იმ ბავშვებმა, ვინც მაშინამ კომპანიაში მუშაობდნენ,„ბინეხის“ ღვინოებს რეალური წარმატება - არაერთი მედალი - მოუტანეს საერთაშორისო და ადგილობრივ ღვინის კონკურსებზე. ყოფილა შემთხვევა, როცა საქართველოს მასშტაბით, სამი ადგილიდან ოქროს, ვერცხლისა და ბრინჯაოს მედლები (სამივე) მათ პროდუქციას მოუპოვებია.

დღეს კახა 6 მცირე საწარმოში მუშაობს და, როგორც აღვნიშნე, არ უყვარს, როცა მის საქმიანობას მხოლოდ „მეღვინეობას“, ან „ღვინის კონსულტირებას“ უწოდებენ, რადგან საქმიანობის პირველი დღეებიდან დღემდე - მთავარი მეღვინისა თუ მუშის როლში, ის თანაბრად იხარჯებოდა. როგორც გამიმხილა, ყოფილა შემთხვევები, როცა რთვლის პერიოდში, 24-საათიანი მუშაობის რეჟიმში, ცისტერნებთანაც კი ჩასძინებია. ის ყოველდღიურად თანამონაწილეობს  ქმნის პროცესში და ცდილობს, მისი საქმიანობა არ შემოიფარგლებოდეს, მხოლოდ მასზე დაქვემდებარებული ადამიანების ინსტრუქტირებით.

კახა ჭოტიაშვილი უფრო ინდივიდი მოთამაშეა. ის თვლის, რომ ჩვენში გუნდური მუშაობის აწყობა საკმაოდ რთულია, რადგან, როგორც ჩანს, ამისთვის ჯერ მზად არ ვართ. თუმცა, ამ პოზიციას არაფერი აქვს საერთო ახალგაზრდებისადმი მის დამოკიდებულებასთან. ის მუდამ ცდილობს, ყველა საწარმოში ჰყავდეს, მინიმუმ, თითო ახალგაზრდა პარტნიორი, რომ, როცა ამის დრო დადგება, მას გადაულოცოს საქმიანობა.

#49 კასრი

და აი, მივადექით 49-ე კასრის პრობლემას.ეს ხაზი, როგორც საზეიმო მარშის თემა იოსელიანის ფილმიდან, დიდხანს გასდევს კახას საქმიანობას, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოღვაწეობა ღვინის სამყაროში სულაც არ ემთხვევა საბჭოთა პერიოდს საქართველოში, თავისი კალენდარული თარიღებით. 

„- ჩემის აზრით, ღვინო სავსებით დამდგარია უკვე, თუმცა როგორც ახალგაზრდა ღვინოებს ახასიათებთ, დაკრავს, ველური მსხლის გემო.

- მაჟალო ვაშლის გემო.

- მჟავიანობის მხრივ, რა თქმა უნდა, მაღლა დგას, მარა, ფერი მომწონს, იცით! კამეჩის სისხლის ფერი აქვს, ბატონო!“ 

კადრი ოთარ იოსელიანის ფილმიდან „გიორგობსითვე“

ხომ გახსოვთ ეს დიალოგი ოთარ იოსელიანის „გიორგობისთვიდან“. ეს ტექსტი, ერთგვარი, სიმულაკრაა. შეფასებები და ატრიბუტები:  „დამდგარი“, „ველური მსხლის გემო“, „მაჟალო ვაშლის გემო“, „მჟავიანობა“, „კამეჩის სისხლის ფერი“ - ცალკე აღებული, თითქოს, ჩვეულებრივი ლექსიკური, გრამატიკული ერთეულებია, თუმცა სიმულაკრას ქმნის, სწორედ, მათი გათიშვა შესაბამისი შინაარსისგან. ამ თვითკმარ სიმბოლოთა გროვის მიღმა არაფერი დგას, სწორედ ისე, როგორც ნოამ ჩომსკის ცნობილ ნონსენსურ წინადადებაში „Colourless Green Ideas Sleep Furiously“ („უფერული მწვანე იდეები გააფთრებით თვლემენ“). „გიორგობისთვე“ იმიტომაც გამახსენდა, რომ კახამ გაიხსენა ფრაზა, როგორც ყველაზე ხშირად პასუხობდნენ სწავლას მოწყურებულ, მოტივირებულ სტუდენტებს მაშინ - „ეგ არის, რაც არის“. ამგვარი ენობრივი ფაქტები ჩვენს ფრაზეოლოგიაში ბევრი იყო მაშინ და დღესაც. ცხადია, ენაში შემთხვევით არაფერი ჩნდება. ეს მხოლოდ კვალი იყო იმ უპასუხისმგებლობის, თუ არასერიოზულობის, რაც მაშინ არცთუ იშვიათად იჩენდა თავს სხვადასხვა პროფესიულ წრეებში. ეს ფრაზა, რომლის მიღმა იკითხება - „ნეტაი შენ, მოგცლია“, „თავის ატკივებად არ ღირს“, იყო ცოდნის გაცემის, პოზიციის გამოხატვისა და ანალიზისგან თავის არიდების საუკეთესო საშუალება. 

რადგან განებივრებული არ ყოფილა უანგარო კონსულტაციებით, კახას ცხადად ახსოვს თითოეული შემთხვევა, თითოეული ადამიანი ძველი თაობიდან, ვინც ეხმარებოდა და გამოცდილებას უზიარებდა. განსაკუთრებული პატივისცემით იხსენებს კვლევითი ინსტიტუტის პედაგოგს, ცნობილ მეღვინეს, აკაკი სირბილაძეს. ეს ადამიანი მეორე მსოფლიო ომის დროს თელავში, კვლევით სადგურში სწავლობდა და ამ რთულ პერიოდში იმდენი ამაგი ახსოვდა კახას მშობლიური ქალაქიდან, რომ მის მიმართაც განსაკუთრებულ კეთილგანწყობასა და მზრუნველობას ამჟღავნებდა. ქვევრის ღვინოები აკაკი სირბილაძის დიდი გატაცება იყო. მიუხედავად ამისა, შეიძლება ითქვას, რომ კახამ მეღვინეობაში მაინც მარტომ გაიკვლია გზა. არაერთგზის მოუწია ბორბალის ხელახლა გამოგონება, მაგრამ, თვლის, რომ მისი ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ეტაპი, სწორედ ეს იყო - ინდივიდუალური ძიების და წინააღმდეგობებით აღსავსე პერიოდი, რამაც ის შექმნა ისეთად, როგორიც დღეს არის. 

კახა ღვინის პასტერიზაციის ეპოქალურ ფაქტსაც მოსწრებია და რა გასაკვირია, რომ ამ ეპოქაში ქვევრში ღვინის დაყენების მომხრე ჭოტიაშვილი ქარის წისქვილებთან მებრძოლ დონ კიხოტს შეადარეს. მართალია, მას შემდეგ  ბევრი ათწლეული არ გასულა, მაგრამ ამ 25-30 წელში დამოკიდებულებები რადიკალურად შეიცვალა საქართველოს მეღვინეობაში ისევე, როგორც საზოგადოებრივ ცხოვრებასა და სხვადასხვა დარგობრივ გამოცდილებებში. ღვინის პასტერიზაციის მეთოდს დღეს, საბედნიეროდ, საწარმოები აღარ მიმართავენ, ქვევრის ღვინომ კი პრესტიჟი და აქტუალურობა შეიძინა. 

თუმცა, თუნდაც ღვინის მოხმარების კულტურას დღეს საბჭოთა პერიოდიდან ზოგიერთი ჩვევა ინერციით გადმოეცა. შეიძლება, ეს ინერცია უფრო მაშინდელ ღირებულებებთან თუ მიდგომებთან დაპირისპირების სახეს იღებს, მაგრამ მიღება და უარყოფა ერთი მედლის ორი მხარეა, ერთი სისტემის ორი წევრია. ასე ვტრიალებთ ძველ ორბიტაზე და ვფიქრობთ, რომ გლეხის ღვინო ქარხნისას აუცილებლად სჯობია. თუმცა, სამწუხაროდ, აგრარულ ბაზარში ღვინის გასაყიდად ჩამოსული ულვაშიანი კაცი, თავზე კახური ქუდით, ხარისხის გარანტი სულაც არ არის. ქარხნის ღვინო კი აღარ არის ის ღვინო, რომელიც 80-იან წლებში მასებისთვის იწარმოებოდა და ნაკლებად იყო ხარისხზე ორიენტირებული.

ქართველი მომხმარებლის ჩვევებსა და დამოკიდებულებებს კახა ჭოტიაშვილი მაშინაც გაეცნო, როცა 2012-2013 წლებში საკუთარ მაღაზიას ამუშავებდა და, თავის ღვინოს ამ მაღაზიაში ყიდდა. მისი თქმით, კლიენტთა დიდ უმრავლესობას ღვინო ეძვირებოდა იმის მიუხედავად, რომ კახას ღვინო სინამდვილეში არც ისე ძვირი ღირდა. ამიტომ, თავად თვლის, რომ ღვინის გაყიდვას საქართველოში, ძირითადად, მოსახლეობის დაბალი მსყიდველობითუნარიანობა უშლის ხელს. არ შემიძლია, არ დავეჭვდე ამ აზრის სისწორეში, როცა სანაპიროს რესტორნების მიმდებარედ ჩამწკრივებულ ძვირადღირებულ მანქანებს შევავლებ ხოლმე თვალს.

კახას ბიოგრაფიაში, ჩემი აზრით, ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო და სახასიათო შემთხვევაა, როცა მან მაძიებლობის პერიოდში წარმოებული ხანგრძლივი და საინტერესო კვლევის შემდეგ სამეცნიერო ხარისხის დაცვაზე უარი თქვა. ამ ამბავზე თავად ბევრს არ საუბრობს, თუმცა, ჩემი ვარაუდით, ამ დროს მან გააცნობიერა, რომ ვერასდროს გახდებოდა იმ  სისტემის ნაწილი, სადაც სამეცნიერო ხარისხი, ხშირ შემთხვევაში, სიტყვა „ხარისხის“ ლექსიკურ მნიშვნელობას ემიჯნებოდა. ღირებულებების ერთგულ ადამიანს ჩვენში ხშირად ახირებულ კაცს უწოდებენ, არ ვიცი, კახა ჭოტიაშვილის შემთხვევაში ეს როგორ მოხდა. თავად მიიჩნევს, რომ საქმეს, რომელსაც ემსახურება სამეცნიერო ხარისხის გარეშეც კარგად გაუძღვება, მით უმეტეს, რომ პრაქტიკაში, თავისთავად, მეცნიერებაცა და ხელოვნებაც ბევრია. მისთვის შეუძლებელია კაბინეტში ჯდომა და კარიერული წინსვლის გეგმების სტრუქტურირება. თუმცა, ძალიან კარგი მენეჯერია, რადგან მისი მიდგომა პრობლემაზე ორიენტირებულია. კახა სისტემურად აწარმოებს დღიურებს, რაც გამოცდილების სამომავლო ანალიზში ეხმარება, სამუშაო დღის დასაწყისში მუშებთან ერთად აყალიბებს დღის მიზნებსა და ამოცანებს და ამბობს, რომ ღია და ხშირი კომუნიკაციის წყალობით პრობლემები ძალიან იშვიათად იჩენს თავს. წესრიგიანობა, როგორც თავად აღნიშნავს, მისი ხასიათის ყველაზე მნიშვნელოვანი აქცენტია. როგორც ჩანს, ამიტომ იყო მისთვის საკმაოდ შთამბეჭდავი მეღვინეობის გერმანული გამოცდილება, რომელსაც გაეცნო GTZ-ის პროგრამის ფარგლებში. 

საქმე და პოეზია, ანუ ფიზიკისა და ლირიკისა

არის საქმიანობები, სადაც ეს ბანალური ოპოზიცია აზრს კარგავს, მეღვინეობა სწორედ ასეთი ხელობაა. კახა, რომელიც უკიდურესად მოწესრიგებული, მკაცრი და უკომპრომისოა საქმეში, განწყობით, აღქმით  იმპრესიონისტია. მისი თქმით, არაფერი სჯობია განცდას, როცა ქვევრს სარქველს მოხსნი და იქიდან შემოდგომისა და პურის თავთავის სურნელს შეიგრძნობ. ქვევრის თეთრების ფერს კი, რომლის აღმნიშვნელად, უმთავრესად „ქარვის“ ატრიბუტს მიმართავენ, მეღვინე მზის სხივებს შეადარებს, რომლის ენერგიითაა დატვირთული და გაჯერებული ქართული ღვინო. 

კახას აზრით, ღვინის დაწურვისა და დალევის დროს მხოლოდ კარგზე უნდა იფიქრო, დადებითი იმპულსებით აივსო, რადგან ღვინოს ხშირად ხასიათი გადაედება ხოლმე  - როგორც კარგი, ასევე, ცუდი. ამ მოსაზრების საფუძველზე ის ქართულ ხასიათებს იმავე კუთხის ღვინოებს ადარებს - რაჭული ალერსიანი ბუნება, რომელიც გრამატიკულადაც კია გაფორმებული - კნინობით-ალერსობითი სუფიქსების საშუალებით, მას ნახევრად ტკბილ რაჭულ ღვინოებს მოაგონებს, კახური ტანინიანები კი - აქაურ პირდაპირ და შეუპოვარ ხასიათს. 

კახა ჭოტიაშვილი ისევე, როგორც მისი მამა, პაპა და წინაპრები, იმთავითვე მეღვინეობით იყვნენ დაკავებული, თუმცა მათი პერსონალური საწარმო - „საწნახელი“, სადაც ის და მისი ძმა - უჩა ჭოტიაშვილი მუშაობენ, 2012 წელს გაფორმდა იურიდიულად. ისინი ცდილობენ, საყოველთაოდ გავრცელებული ჯიშების გარდა, ღვინო დააყენონ შედარებით იშვიათი სახეობებისგანაც. ასეთებია: ხიხვი, ქისი, მწვანე - ცხადია, რქაწითელთან და საფერავთან ერთად. ჭოტიაშვილები ყოველწლიურად, დაახლოებით, 60 ტ.-მდე ყურძნის მოსავალს იღებენ. 

კახა ჭოტიაშვილი სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიის წევრია, დაარსების დღიდან. და რადგანაც კომისია ამოწმებს ყველა დასახელების საექსპორტო ღვინის ხარისხს, მას, საერთო ჯამში, მკაფიო წარმოდგენა აქვს ქართული ღვინის აქტუალურ ტენდენციებზე.

ქართლში - იაგო ბიტარიშვილთან და კახეთში - გოგი დაქიშვილთან ერთად, კახა ჭოტიაშვილი უკვე მე-20 საუკუნის 90-იანების ბოლოდან, ქვევრის ღვინის წარმოებით იყო დაკავებული. მაშინ ქვევრი ასეთი აქტუალური ხაზი არ იყო არც მცირე საწარმოების და მით უმეტეს- მსხვილი კომპანიებისთვის. ასე რომ, საქართველოში ქვევრის ღვინის აღორძინების ისტორიაში ამ პრინციპულ, უკომპრომისო და საქმიან ადამიანს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია. 

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ნიკოლოზ ნატროშვილი

ტერმინიტერუარიფრანგულია. ტერუარსგალო-რომანულისაფუძველიაქვს, territorium,რომლისგანაცწარმოიშვასიტყვა„ტერიტორია“, XVII-საუკუნისბოლოსკიჩამოყალიბდაცნებატერუარი,დააღნიშნავდატერიტორიას,ადგილს,მისიაგრონომიულიდაუფროკონკრეტულად,სავენახეთვისებებისმიხედვით.

 ტერუარისპრინციპიდაკავშირებულიაღვინისავთენტურობასადახარისხთან. ტერუარიარისერთრეგიონშიდაერთადგილწარმოშობისზონაშიშემავალივენახებისერთობლიობა,რომელთაცაერთიანებსერთიტიპისნიადაგი,ერთნაირიკლიმატურიპირობები,ესყველაფერიკიავთენტურიდაინდივიდუალურიღვინისწინაპირობაა.

ამსაკითხთანდაკავშირებითვესაუბრეთცნობილფრანგენოლოგსჟანმიშელფერანდეს,რომელიცმსოფლიოშიბევრკომპანიასთანერთადღვინისკომპანია„შუმსაც“ უწევსკონსულტაციებს.

– როგორ განმარტავდითტერუარისმნიშვნელობას?

– ტერუარს დიდი გავლენა აქვს ღვინოზე. ტერუარი ეს არის ძირითადი, ეს არის ხასიათი, ეს არის მეტი კომპლექსურობა, მეტი ფერი, უფრო კომპლექსური არომატული სპექტრი, მეტი მინერალურობა. ვენახის ტერუარი შედგება ნიადაგის, ქვე ნიადაგის, კლიმატის და ადამაინის ფაქტორისაგან. ადამიანი, რომელმაც შეარჩია შესაბამისი ჯიში და მას შეუსაბამა შესაბამისი საძირე. ტერუარი ძალიან კომპლექსურია – არის ორი ძირითადი ფაქტორი, ადამიანი და ბუნება. ადამიანი ხდება ბუნების მუშაკი, artisent de la nature. აუცილებელია ბუნების პატივისცემა და გაფრთხილება, ადამიანმა უნდა მოახდინოს ბუნებასთან ადაპტაცია. ესაა ბუნებრივი პირობები, რომელიც ყოველთვის არ არის ადამიანისთვის ხელსაყრელი, მაგალითად სეტყვა, რომელიც დიდ ზარალს აყენებს მევენახეობას. მაგალითად, კავკასიაში არის სეტყვის კულუარები (სეტყვის საშიში ზონები), რომელიც დიდ ზარალს აყენებს მევენახეობას. მე ვნახე მუხრანში გადაღებული ფოტოები, სადაც ნაჩვენებია სეტყვისგან განადგურებული ვენახები. ასევე საფრანგეთში, ბორდოში, ბურგუნდიაში და ასე შემდეგ.

– რასფიქრობთბიოდაბიოდინამიურიმევენახეობა-მეღვინეობისდამოკიდებულებაზეტერუარისცნებასთან, რადგანამბოლოდროსხშირადგვესმისტერუარისდაამმიმართულებებისკავშირზე.

– ბიოლოგიურ სოფლის მევენახეობაში მცენარეთა დაცვისთვის ჩვენ ვიყენებთ მხოლოდ ორ პრეპარატს, ესენია გოგირდი და სპილენძი. სამწუხაროც მჟავე ნიადაგებზე არ ხდება სპილენძის დეგრადაცია, მაგრამ საკმაო ორგანული ნივთიერებების შემცველ sol argilo-calcaire (კირიან თიხნარებზე) კი ხდება სპილენძის დეგრადაცია. სპილენძი ასევე ტოქსიკურია ნიადაგის მიკროორგანიზმების მიმართ. სამაგიეროდ, ძალიან ცოტა ნარჩენებია ღვინოში. ჩვეულებრივ (კონვენციურ) მევენახეობაში სინთეზური ნივთიერებების ფონზე დიდი ძალისხმევაა საჭირო იმისთვის, რომ ნაკლები ნარჩენები იყოს ღვინოში. ძალიან მალე აუცილებელი გახდება ღვინოს მოყვეს სერთიფიკატი, სადაც იგი შემოწმდება პესტიციდებზე. მაქსიმალურად უნდა შევეცადოთ, რომ შევამციროთ შესხურებები. ეს მიდგომა მოითხოვს ვენახის ხშირ მონიტორინგს. მაგალითად მე არ მივმართავ პრევენციულ შესხურებებს, მე ველოდები ვენახის ინფიცირებას და შემდეგ ვახორციელებ კურატიულ (გადამჭრელ) შესხურებებს. ემ მიდგომა საშუალებას მაძლევს გამოვიყენო 1 დან 2 შესხურებით ნაკლები წელიწადში. მაგრამ არიან ადამიანები, რომლებიც ინტენსიურად და ყოველგვარი დაფიქრების გარეშე ახორციელებენ დიდი რაოდენობით პრევენციულ შესხურებებს, ეს იმას გავს, რომ თქვენ მიიღოთ ანტიბიოტიკები დღეს, იმისათვის, რომ ხვალ ან ზეგ ცუდად არ გახდეთ. ჩემთვის ეს ყველაფერი მიუღებელია.

ბიოდინამიური სოფლის მეურნეობა უფრო ფილოსოფიაა, ჩემთვის იგი დაკავშირებულია რისკებთან. ეს არის ძალიან კარგი ფილოსოფია, რომელსაც მე არ ვფლობ, მაგრამ ვიცი, რომ არის მოსავლის დაკარგვის რისკი, რაც გამოწვეულია მცენარის დაცვის ნაკლებობით. ამ შემთხვევაში მე როგორც კონსულტანტს, არ შემიძლია ჩემს თავზე ავიღო ეს რისკი, ამ შემთხვევაში უფრო მფლობელმა უნდა მიიღოს ეს გადაწყვეტილება.

 -არსებობსაზრი,რომბიოდაბიოდინამიურიმეურნეობახელსუწყობსტერუარისეფექტისგამოვლენას, თქვენამაზერასფიქრობთ? ასევეცნობილია,რომამტიპისმეურნეობისშემთხვევაშიარისპრინციპები,რომლებმაცშეიძლებაუარყოფითადიმოქმედოსვაზისკულტურაზე,მაგალითადთითქმისარვამუშავებთნიადაგს,რაცგავლენასახდენსწყლისრეჟიმზედაშეიძლებაგამოიწვიოსსტრესი.

 – კი, ეს მართალია, ბიო და ბიო დინამიური მეურნეობის შემთხვევაში ტერუარის ეფექტი უფრო გამოხატულია. მაგრამ არის მეორე შემთხვევაც, სპილენძი ჩამორეცხვადია, ამიტომ ბიოლოგიური სოფლის მეურნეობის შემთხვევაში უნდა ჩავატაროთ უფრო ხშირი შესხურებები, რადგან თუ არის წვიმა 15-20 მილიმეტრი, სპილენძი ჩამოირეცხება და იძულებულნი ვართ ხელახლა მოვახდინოთ შესხურება. ტრადიციულ ქიმიურ მეურნეობაში ჩვენ შეგვიძლია წელიწადში 10 შესხურებით დავიცვათ ვენახი, მაგრამ ბიო მევენახეობაში დაგჭირდებათ 15-16 შესხურება, ანუ 50%-ით მეტი. და სად არის ამ დროს ნახშირბადის ბალანსი, რომელზეც ვკარგავთ კონტროლს? (bilan carbone, carbon accounting ). ასევე ვახდენთ ნიადაგის ძეკვას ტრაქტორით. მე გეტყვით ჩემი მიდგომისშესახებ. მე ვიყენებ სინთეზურ მოლეკულებს, ანუ „ქიმიურ პრეპარატებს“ გამოხორბლამდე, ეს ის პერიოდია, როდესაც გამოდის მარცვალი და ცვივა ყვავილედის სხვა ნაწილები. ესაა ყვავილობის შემდგომი ფაზა. ბოლო „ქიმიურ“ შესხურებას სწორედ ამ დროს ვახორციელებ. რთვლამდე 90 დღით ადრე მე აღარ ვიყენებ სინთეზურ ნივთიერებებს და  გადავდივარ ბიოზე. ვიყენებ მხოლოდ გოგირდს და სპილენძს, ამგვარად შეგვიძლია ვაწარმოოთ ღვინო, რომელიც თითქმის თავისუფალია პესტიციდების ნარჩენებისაგან. გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც არის სიდამპლის შემოტევა C, D სტადიაში, ანუ შეთვალების პერიოდში და 21 დღის მანძილზე რთვლამდე. ამ შემთხვევაში ღვინოში გვექნება ნარჩენები. და არსებობენ მოლეკულები, რომლებიც უფრო ხშირად ჩნდებიან ღვინოში. ამ ყველაფრის თავიდან ასაცილებლად ყოველ წელს მიწევს დიდი მუშაობა, რათა შევარჩიო შესაბამისი აქტიური მოლეკულები. ჩემს პროფესიულ ცხოვრებაში მაქვს ზღვრები, რომლებსაც არ გადავდივარ.

– რასფიქრობთქართულღვინოებზედაქართულტერუარზე.

 – 90 წლიანმა კომუნიზმის ეპოქამ ხელი შეუშალა მეღვინეობის განვითარებას საქართველოში. მაგრამ დღესდღეობით ახალი თაობის მწარმოებლები ცდილობენ, მაგალითად ისეთი ტერუარების განვითარებას, როგორიცაა მუკუზანი. როდესაც ვნახე ეს ტერუარი, ძალიან მომეწონა, ასევე ნაფარეული და სხვა. ვფიქრობ, რომ ძალიან ბევრი უცნობი ტერუარია საქართველოში, რომლებმაც შეიძლება საუკეთესო თვისებები გამოავლინოს. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ საქართველოში თქვენ გაქვთ ძალიან განსხვავებული, მრავალფეროვანი ტერუარები, ისევე როგორც ბორდოში. მაგალითად, დორდონის მარჯვენა სანაპიროზე, ფერდობებზე ზემოთა ნაწილში არის კირქვის შემცველი თიხოვანი ნიადაგები, ხოლო მედოკში, ანუ მარცხენა სანაპიროზე გვხვდება მრგვალი ქვები, რომლებიც თეთრი და ჟანგისფერია. ეს უკანასკნელი კაბერნე სოვინიონის სამეფოა, ხოლო თიხიანი ნიადაგები კაბერნე ფრანისთვისაა საუკეთესო. ეს არის ბერკეტები, რომელთა დახმარებითაც ადამიანმა ადაპტაცია უნდა მოახდინოს ტერუართან. მე მაგალითად წელს ვაშენებ ვენახს, გავაშენე შარშან, გავაშენე 2 წლის წინ და ასე შემდეგ. მე 65 წლის ვარ, ვკრეფ ყურძენს ვენახიდან რომელიც 60 წლისაა, ადამიანი, რომელმაც ის გააშენა, უკვე აღარაა ამ ქვეყნად, მაგრამ მე ვსარგებლობ მისი შესრულებული საქმით. ასევე 20 ან 30 წლის შემდეგ, როდესაც მე აღარ ვიქნები, იმ ვენახით, რასაც მე ახლა ვაშენებ, ისარგებლებენ სხვა ადამიანები. ჩემი ფილოსოფია შემდეგია: იმ ასოციაციას, რასაც მე შევქმნი: ნიადაგი-ჯიში-საძირე და რომელიც ძირითადია, ხანგძლივი მნიშვნელობა აქვს. ამით უნდა ისარგებლონ შემდგომმა თაობებმა და მე ახლა ვალდებული ვარ, რომ ამ ყველაფერს დიდი მნიშვნელობა მივანიჭო.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

პროლოგი:

ნიკოლოზ ნატროშვილი 26 წლისაა და როცა მის მონათხრობს ვუსმენდი, ერთი პრინციპული და  შრომისმოყვარე, პროგრესისტი, უცოდინრობის მიმართ შეურიგებელი, ოდნავ რადიკალური და ზოგჯერ, ირონიითაც აღჭურვილი ენამწარე კახელი თავადი გამახსენა, რომლის შესახებ, რა თქმა უნდა, ყველამ ვიცით. მაგრამ, მგონია, რომ სახელს უნებლიეთ ებმის კონტექსტი, პათეტიკისა და საკრალურობის მძლავრი ტონებით, ამიტომ ჩემს  უწყინარ შედარებას ბოლომდე ტაბუს არ ავხსნი.

გახსოვთ, ალბათ, ეს კაცი, საკმაოდ მოგვიანებით საკუთარი ბიოგრაფიის იმ მომენტს აღბეჭდავდა, პეტერბურგში ოთხწლიანი ცხოვრების შემდეგ როგორი უფაქიზესი განცდებით უახლოვდებოდა საკუთარ ქვეყანას და უკვე გარედან ჭვრეტდა საკუთარ სოციო-კულტურულ გარემოს; ფიქრობდა ქართულ ხასიათებზე და  პროგრესის, განვითარების ვნებას აყოლილს ძალიან ეპატარავებოდა კავკასიონის მთები; გრძნობდა ძალას, რასაც ყველა ენთუზიასტი, საკუთარი საქმის მცოდნე, გულმხურვალე და უკომპრომისო ახალგაზრდა გრძნობს. 

ალბათ, იმაშიც არის არაცნობიერისა და ირაციონალურის წვლილი, რომ ნიკოლოზის შესახებ თხრობას სწორედ ეს ნაკადი შეუერთდა. ტექსტი, რომელმაც ჩვენს კულტურულ მეხსიერებაში ერთ-ერთი ყველაზე მოქნილი მეტაფორა აღბეჭდა - „ძაღლყურძენა თუ მტევანი?“ („ეს ის ოთხი წელიწადია, რომელიც ჭაბუკის ტვინში და გულში გამოჰკვანძავს ხოლმე ცხოვრების კვირტსა. ეს კვირტი კიდევ ის კვირტია, რომელიდამაც მშვენიერი და ბრწყინვალე მტევანიც გამოვა და ძაღლყურძენაცა”).

შევეცდები, მოყვე ამბავი ადამიანზე, რომლის ოთხმა წელიწადმა უცხოობაში „მშვენიერი და ბრწყინვალე მტევანი“ მოიღო. გნებავთ ალეგორიულად გამიგეთ, გნებავთ - ბუკვალურად.

პირველი ნაბიჯები ბიომეურნეობაში

ნიკოლოზის დაინტერესება მეღვინეობის საკითხებით დაიწყო იმ პერიოდში, როცა მისი ოჯახი ბიოლოგიურ მეურნეობათა ასოციაციის - ელკანას წევრი გახდა და კონვერსიის შრომატევად და ძალიან საინტერესო პროცესში ჩაერთო. ეს სამეურნეო პრაქტიკა მთლიანად მიმართული იყო ემპირიასა და დაკვირვებაზე, რაც განსაკუთრებით საინტერესო აღმოჩნდა მისთვის, ბავშვისთვის, რომელსაც ჰქონდა ცხოველი ინტერესი ნიადაგის სხვადასხვა პლასტებისა და მისი ცოცხალი მიკროსამყაროს მიმართ. 

როგორც თავად აღნიშნავს, 2003-2005 წლებში ამ ტიპის მეურნეობები საქართველოში ძალიან ცოტა იყო, ელკანა პროცესს მეთვალყურეობდა და საჭიროების შემთხვევაში, მნიშვნელოვან დახმარებას უწევდა ოჯახებს, როგორც სათესლე მასალის მიწოდებისა და ცნობიერების ამაღლების თვალსაზრისით, ისე - ფინანსური რესურსებითაც. შედეგად მოხდა ის, რომ ბიომეურნეობის პრაქტიკამ მათ ვენახს შესამჩნევი სიკეთეები მოუტანა, მაგალითად, აღნიშნულ პერიოდში, 3-4 წლის განმავლობაში სრულად აღმოიფხვრა ყურძნის ჭია. დაკვირვებებითა და აღმოჩენებით დატვირთული ეს პერიოდი ნიკოლოზისთვის ინსპირაციის წყარო გახდა და როცა პროფესიის არჩევის დილემის წინაშე დადგა, ბევრი არ უფიქრია, ჩააბარა იქ, სადაც ექნებოდა შესაძლებლობა, მევენახეობა-მეღვინეობის საკითხები უფრო სიღრმისეულად შეესწავლა.  

ევროპული გამოცდილებების გაცნობა

თბილისის მევენახეობა-მეღვინეობის ინსტიტუტის სასურსათო ტექნოლოგიის ფაკულტეტზე მისი სწავლის პროცესი საკმაოდ რთულ, გარდამავალ პერიოდს დაემთხვა - ინსტიტუტის რეფორმირების, შენობის შეცვლის, ინფრასტრუქტურის რღვევის პროცესს. რაც შეეხება, უშუალოდ, სასწავლო სფეროს, ნიკოლოზის თქმით, კურიკულუმიც  არ იყო მოქნილი და კონცენტრირებული.  

2008 წელს, ელკანასავე დახმარებით, შვეიცარიაში, ვოს კანტონში გაიარა რამდენიმეთვიანი სტაჟირება ბიო- და ბიოდინამიკურ მევენახეობაში. ამ პერიოდში მას საშუალება ჰქონდა, უფრო ღრმად ჩაეხედა ამ ტიპის მეურნეობების მუშაობის სპეციფიკაში, მით უმეტეს, რომ სტაჟირებას თან ერთვოდა თეორიული კურსი, სადაც პრაქტიკაში წამოჭრილი საკითხების რეფლექსია ხდებოდა. ის სწავლობდა ბიომეურნეობაში გამოყენებადი პრეპარატებით მავნებელ დაავადებათა კონტროლს, აგრეთვე, მწვანე ოპერაციებს ვენახში, ბიოდინამიკური პრეპარატებისა და მცენარეული ნაყენების მომზადებას, სამკურნალო მცენარეების შეგროვებას და სხვ.

„დილის სუსხი... ალპებიდან წამოსულმა ცივმა ქარმა ძვლებში დამიარა და ისევ თბილი ლოგინისკენ მიბიძგა, მაგრამ როცა ათობით ჩემხელა ბავშვი სამუშაოდ გამოსული დავინახე, წინ წასვლა მომინდა. ვის გაუგია წვიმაში მუშაობა? ჩვენში ეგრე არ იციან, არ ვმუშაობთ წვიმაში. გვერდით pierre-Alain-მა ჩამიარა, მხარზე ხელი ღიმილით დამკრა და ვენახის რიგისკენ მიბიძგა. გაჭირვებით დავიწყე სამუშაოს შესრულება და თან ღმერთს შევთხოვ გადაიღოს grin emoticon, მაგრამ რომ არც იღებს და არც არავინ  წევს თავს ზემოთ? ყველა უხმოდ მუშაობს. გაყურსული ვაკეთებ ჩემს საქმეს. ვერც ვჩერდები. გოგოები მუშაობენ, მრცხვენია - როგორ ავწიო თავი?! უცებ გამახსენდა საქართველო, წარმოვიდგინე ჩემი მეგობარი გოგოები (თავმოყვარენი) ვენახში და გამეცინა. მგონი ძალაინ დიდი აურზაური იწყება ჩემს თავს.“ - ეს გულწრფელი და იუმორით აღწერილი ამბავი ნიკოლოზის შვეიცარიული დღიურებიდანაა.

შვეიცარიაში სტაჟირების შემდეგ ნიკოლოზის ცხოვრებაში ყველაზე მნიშვნელოვანი ეტაპი დაიწყო, როცა მან საფრანგეთის სახელმწიფო სტიპენდია მოიპოვა და ბურგუნდიის უნივერსიტეტის ჟიულ გიიოს სახელობის მევენახეობა-მეღვინეობის ინსტიტუტის მევენახეობის ფაკულტეტზე მაგისტრატურაში ჩააბარა. იქაური სასწავლო მოდელი იყო მაქსიმალურად კონცენტრირებული და სტუდენტზე ორიენტირებული. პარალელურად გადიოდნენ პრაქტიკებს მეღვინეობა-მევენახეობის სფეროში მოქმედ სხვადასხვა სტრუქტურებში. ნიკოლოზისთვის განსაკუთრებით საამაყოა, რომ მიეცა ლუი ჟადოს (louis jadot) მარანში რთველსა და პინო ნუარის დაყენების პროცესში თანამონაწილეობის შესაძლებლობა. ის, აგრეთვე, ჩართული იყო შარდონეს კასრში დადუღებისა და კლასიკური ბურგუნდიული მეთოდით კასრშივე დაყენების პროცესში (elevage sur lie).  

ენოლოგიის მაგისტრატურის პირველი წლის დამთავრებისა და cave de viré-ს (კოოპერატიული მარნის) 2010 წლის რთველში მონაწილეობის შემდეგ ნიკოლოზი მცირე ხნით საქართვლოში დაბრუნდა და ღვინის კომპანიებში (ხარება, შუმი) მუშაობდა სხვადასხვა პოზიციებზე, სხვადასხვა ფუნქციებით - მარნის სამუშაოები, ვენახების მონიტორინგი და სხვ. რის შემდეგაც ის კვლავ დაუბრუნდა ბურგუნდიას, მევენახეობისა და ტერუარის მაგისტრატურასა და საფრანგეთის სამხრეთ რეგიონებს, იქაური ღვინოების სტილის უკეთ შესწავლის მიზნით. 

2013-2015 წლებში ნიკოლოზი ბესინის მეღვინე იყო,  სულ ახლახანს კი GWS-ისგან მიიღო შემოთავაზება და კომპანიის ლაბორატორიის მენეჯერი გახდა. 

Point of View

თუ არ ჩავთვლით სტუდენტობის პერიოდს, ნიკოლოზს თბილისში არ უცხოვრია, ევროპაში განათლების მიღების შემდეგ ის ქალაქ გურჯაანს დაუბრუნდა, რადგან, როგორც აღნიშნავს, საკუთარ თავს თბილისში „ვერ ხედავს“. სამწუხაროდ, მისი მეგობრები, თანაკლასელები ერთადერთნი არ არიან, ვისი ტალანტები და თვითრეალიზაციის საუკეთესო შესაძლებლობები ურბანიზაციის წამლეკავ პროცესში ჩაიკარგა. ნიკოლოზის აზრით, ეს არის ყველაზე მცდარი და არაპრაგმატული გადაწყვეტილება, როცა ადამიანი, რომელსაც საკუთარ რეგიონში წარმატებული მცირე ბიზნესის განვითარების სრულიად რეალური შესაძლებლობა აქვს, თბილისსა და სამასლარიან ჯამაგირს შეაფარებს თავს. 

ბევრ მწვავე და სენსიტიურ საკითხზე ვისაუბრეთ, მაგალითად, საქართველოში მცირე მარნების განვითარების პერსპექტივაზე, სადაც ნიკოლოზის აზრით, ერთ-ერთ მთავარ გამოწვევას წარმოადგენს მცირე მწარმოებელთა პროფესიული განვითარების საჭიროება. საკუთარი მაგალითით ის ამტკიცებს, რომ მცირე მარნების განვითარება საქართველოში შეიძლება წარმატებული ბიზნესის პირობა იყოს. ნიკოლოზის საოჯახო მარანს საკუთარი სტაბილური მომხმარებელი ჰყავს და მის შემთხვევაში დღეისათვის მოთხოვნა გაცილებით დიდია, ვიდრე - მიწოდების შესაძლებლობა. ამიტომ ოჯახი უკვე დიდ რესურსს დებს ვენახებისა და წარმოების გაფართოებაში. თავიანთ მყიდველს საკუთარ მარანში ისინი აჩვენებენ ქვევრის გახსნის პროცესს, დაათვალიერებინებენ ქვევრს. ეს ინტერაქტიულობა მყიდველში განსაკუთრებულ პატივისცემას იწვევს და თანამშრომლობით დამოკიდებულებას აღვივებს მომხმარებელსა და მიმწოდებელს შორის. ნიკოლოზისთვის, ვინც ბიოლოგიური მეურნეობის გამოცდილებებს საკმაოდ კარგად იცნობს, ეს პრაქტიკა, a priori, ხარისხთან არ გაიგივდება. მისი თქმით, სასურველი შედეგის მომტანი მხოლოდ ბიომეურნეობის სწორი მართვაა, კომბინირებული ზოგიერთ კონვენციურ მეთოდთან. ეს მიდგომა იმთავითვე გულისხმობს დიდი თეორიული და ემპირიული ცოდნის ფლობას. მისი თქმით, მსოფლიოს სხვადასხვა გამოცდილებებს, სადაც მცირე მარნები აყვავებულია, საფუძვლად უდევს, სწორედ, მევენახესა და ღვინის მწარმოებლის აგრონომიული ცოდნა (და არა მხოლოდ ბუნებრივი პროცესების შეუვალობის ფილოსოფია). 

ნიკოლოზი არის ადამიანი, ვინც პრობლემებზე მსჯელობას, საქმიან კრიტიკას არ გაურბის და არც - ერიდება. მისი აზრით, მიუკერძოებელი განსჯა და რეფლექსია მნიშვნელოვანია განვითარებისთვის. აქ უნებურად გამახსენდა - „სიტყვა „რევოლუციამ“ არ შეგაშინოს, მკითხველო“ და ამ ხალასი ირონიის მიღმა საკმაოდ მოზომილ რიტორიკას ამოვიკითხავ, მიმართულს იმ ხალხისადმი, რომელთა შორისაც, შესაძლოა, უფრო ძლიერი ინსტინქტი იყოს წარსულისა და წასულთა მიმართ დაუცხრომელი მიჯნურობა, ვიდრე - სიცოცხლის, ახალგაზრდობისა და განვითარების იმპულსი. როგორც ჩანს, ეს მცირე ერების ეგზისტენციური შიშის ნაწილია და ეს კულტურული კოდი თავს იჩენს უკიდურესად  ყოფით დონეებზეც კი. მაშინ, როცა გვეშინია კამათის, კრიტიკის, აზრთა სხვადასხვაობისა და საბოლოო ჯამში, სიცოცხლის; მაშინ, როცა დაუსრულებლად მივტირით ისტორიას და ინდივიდებს, უფრო ხშირად, ვაღიარებთ „წასულების“ ხარისხში.  

ნიკოლოზმა და მისმა მეგობრებმა სულ ახლახანს დააფუძნეს არასამთავრობო ორგანიზაცია - „ახალგაზრდა მეღვინეთა ასოციაცია“. აქ ისინი ახალგაზრდა პროფესიონალთა რესურსების გაერთიანებასა და მეღვინეობის სფეროში ბევრი საინტერესო პროექტის განხორციელებას გეგმავენ. საერთოდ, ჩვენი გმირი თვლის, რომ სახელმწიფოებრივი ინტერესი საქართველოში არამხოლოდ ღვინის ექსპორტის განვითარებაშია, არამედ - მცირე მეღვინეობებისა და სამომხმარებლო კულტურის ჩამოყალიბებაში. ეს ორი კი ერთმანეთთან უშუალოდაა დაკავშირებული. მისი თქმით, ქართული ღვინის წარმატებები საერთაშორისო ღონისძიებებზე მართლაც სასიხარულოა, თუმცა ამგვარ ფაქტებს საკუთრივ საქართველოში ღვინის კულტურის განვითარებაზე პირდაპირი გავლენა ვერ ექნება. 

ნიკოლოზი დიდი მოყვარულია საფრანგეთის, როგორც მეღვინეობის ქვეყნისა, სადაც ღვინო ადამიანების ცხოვრების, მათი ღირსების ორგანული ნაწილია და უშუალო კავშირშია მათს კულტურულ იდენტობასთან. ეს გასაკვირი არცაა, რადგან მეღვინეობის ქართული გამოცდილებიდან მის მეხსიერებაში დალექილია 90-იანი წლების ღვინის ქარხნები და უზარმაზარი ავზები, რომლებსაც ყურძნის წვენი გასდიოდა და ეს სუნი და გემო მას აგონებს ჩვენი ყოფითი ისტორიის ერთ-ერთ იმ პერიოდს, როცა ღვინო და ღირსება, ღვინო და ღირებულებები ერთმანეთს მკვეთრად გაემიჯნა.  

სამაგიეროდ, დაუვიწყარი შთაბეჭდილება მოახდინა მასზე რთველმა საფრანგეთში, ცნობილ ნეგოციანტთან, ჟადორთან, სადაც ცხადად შეიგრძნო რთველი, როგორც მოვლენა, სადაც კარნავალს, დღესასწაულს ქმნის ინდივიდების შრომა. ამგვარი კარნავალის საკმაოდ საინტერესო  გამოცდილება საქართველოშიც არსებობდა, გავიხსენოთ ნადური სიმღერები, სადაც გუნდები ერთმანეთს ეპაექრებიან ანტიფონური წესით, სადაც შრომა ხალისიან და მხნე ჰანგებთან და ასეთსავე განწყობებთან გაიგივდება. ჩვენი გმირი, ასევე, დიდი მოწიწებით იხსენებს ფრანგ მეღვინეს, რომლის დაკოჟრილმა ხელებმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ნიკოლოზზე. ისინი ერთად სვამდნენ ღვინოს და ეს კაციც დიდი ენთუზიაზმითა და აღტაცებით უამბობდა მას საკუთარ ვენახსა და ღვინის დაყენების სხვადასხვა მომენტებზე. ნიკოლოზს უნდა, რომ ქართველ მევენახეებშიც, რომლებიც ბევრი მოვლენის, პირველ რიგში კი - ალბათ, ღირებულებრივი კრიზისის მსხვერპლნი არიან, ამოიკითხოს ეს აღტაცება ღვინით, ვენახითა და შრომით. 

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ქეთო ნინიძე

როგორც კახა გორდეზიანი ამბობს, ერთი ქართული გამოთქმის არ იყოს, რაჭაში „ყმაწვილი“ „კაცად“ მაშინ იწოდება, როცა სახლს ააშენებს, შვილს იყოლიებს და ვენახს გააშენებს. თვითონ კახა სამი ათეული წელია, მეღვინეობითაა დაკავებული. 

მას მეღვინეობის ტრადიცია ოჯახიდან მოსდევს. ეს ტრადიცია მას არამხოლოდ წინაპრების  დაკვირვებებსა და გამოცდილებებზე დაფუძნებული ცოდნის სახით გადაეცა, არამედ - პროფესიული, ენოლოგიური, დარგობრივი ცოდნის სახითაც. 

როგორც ყველა ჩვენი გმირი, ვისი მშობლებიც ღვინოსთან თავიანთი პროფესიით გადაიკვეთებოდნენ, კახაც ამ სფეროს ბავშვობიდან გაეცნო. დედამისი ჭრებალოს ღვინის ქარხნის ლაბორატორიის გამგე იყო, მამა და ბაბუა - აგრონომები, მუშაობდნენ კოლმეურნეობის სისტემაში. მათ შორის, ბაბუა საბჭოთა კავშირში რესპუბლიკის დამსახურებული აგრონომი გახლდათ. კახას ბავშვობის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მოგონებაა, როგორ რგავდა რვა წლის ასაკში ვენახს საკუთარ ეზოში, სოფ. ჟოშხაში, ბაბუას მეთვალყურეობით. 

მათი სახლი ძალიან მცირე მანძილით, 300-400 მ.-ით იყო დაშორებული ჭრებალოს ღვინის ქარხნიდან, სადაც მთელი ბავშვობა და სკოლის წლები აქვს გატარებული. მისი ბავშვობის ამ მეხსიერების მთავარი კადრია ნახევარტონიანი ხის კასრები ჭრებალოს ქარხნის ეზოში. დროთა განმავლობაში ეს საწარმო, ეს ეზო მისთვის სამუშაო გარემოდ იქცა. 

დღეს ჭრებალოს ღვინის ქარხანა აღარ ფუნქციონირებს. თუმცა ის რაჭის მეღვინეობის ისტორიის ერთ-ერთი ეტაპის სახეა. 90-იანი წლების შემდეგ, როცა ქარხანა ძალებს იკრებდა და იდეალურად აწყობდა მოთხოვნა-მიწოდების ბალანსს რუსეთის ბაზარზე, ურთიერთობები ჩრდილოეთთან შეიცვალა. თუკი ადრე რაჭის მეღვინეობებს შოვიდან ჩრდილოეთ კავკასიაში ხვანჭკარას პირდაპირი არხები ჰქონდათ გაჭრილი რუსეთის ბაზრისკენ, დღეს ისინი უფრო სკეპტიკურად უყურებენ ერთ ბაზარზე დამოკიდებულების საკითხს, ვიდრე ოდესმე. 

1984 წელს კახამ საშუალო სკოლა დაამთავრა და ცოტა ხნით ჭრებალოს ღვინის ქარხანაში მუშად იმუშავა, შემდეგ კი თბილისში, აგრარულ უნივერსიტეტში ჩააბარა. უნივერსიტეტი მეღვინეობის ინჟინერ-ტექნოლოგის კვალიფიკაციით ოდნავ მოგვიანებით, 1992 წელს დაამთავრა, რადგან სავალდებულო სამხედრო სამსახურმა მოუწია. 

კახას სადიპლომო ნაშრომი ხვანჭკარას შეეხებოდა. ალექსანდროულისა და მუჯურეთულის ვაზიდან, ყურძნის გადამუშავებამდე და ყველა იმ პროცედურამდე, რაც ამ დასახელების ღვინის დაყენებას ახლავს თან. ამდენად, ის ხვანჭკარას ძალიან კარგი მცოდნეა. კახა მიიჩნევს, რომ 80-იანი წლების „ხვანჭკარა“ დღევანდელისგან საკმაოდ განსხვავდება, კერძოდ, მაშინდელი ყურძენი რთვლის მომენტში გაცილებით მაღალი შაქრიანობით იყო გამორჩეული, ვიდრე - დღეს. ამას ის, ერთი მხრივ, კლიმატის ცვლილებებთან აკავშირებს, მეორე მხრივ - მევენახეების მხრიდან ვაზის მსხმოიარობისადმი დაინტერესებით ხსნის. 

1992 წელს, უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ, კახა გორდეზიანი ჭრებალოს ქარხანას დაუბრუნდა, თავდაპირველად, ტექნიკური სამუშაოების შემსრულებლად. აქ ის ცნობილ მეღვინესთან, იმარ ჭელიძესთან ერთად მუშაობდა, ვისგანაც დიდი გამოცდილება და პრაქტიკული ცოდნა მიიღო. ჭრებალოს ქარხანა საკმაოდ რთულ ეკონომიკურ გარემოში აწარმოებდა ხვანჭკარას, თეთრას, მშრალ ალექსანდროულს, ტვიშსა და ოჯალეშს. 

ერთი ქარხნის მაგალითი კარგად წარმოაჩენს, ზოგადად, რაჭის მეღვინეობის უკანასკნელი ათწლეულების ისტორიას. 

1992 წელს, როცა კახამ ქარხანაში დაიწყო მუშაობა, საქართველოში ძლიერი ეკონომიკური კრიზისი იყო. ქარხანაში წამოება შეჩერებული იყო და  ნომინალურად ფუნქციონირებდა. 1996 წლიდან გამოჩნდა ინვესტორი და იმ წელს, ჯერ კიდევ ეკონომიკური კრიზისის პირობებში ჭრებალოს ღვინის ქარხანამ 20 ტ. ყურძენი გადაამუშავა. ნელ-ნელა წარმოების მასშტაბები გაიზარდა და 2002-2003 წლებში მისი ხვანჭკარა რუსეთის ბაზარზე უკვე ცნობადობით სარგებლობდა. რეალიზაციის მასშტაბები, მხოლოდ რუსეთში, 100 000 ბოთლს აღწევდა. 

ეს იყო საწარმო, რომელმაც 90-იან წლების კრიზისის პერიოდში პირველმა მისცა დასრულებული სახე ღვინის წარმოებას. სხვა ქარხნები მართალია, ფლობდნენ ვენახებს, იღებდნენ ყურძენს, მაგრამ ზოგადად, ღვინის პროდუქტსა და ბრენდს - „ხვანჭკარა“ 90-იანი წლების რაჭაში პირველად, სწორედ, ჭრებალოს ღვინის ქარხანა ქმნიდა. ამას მოჰყვა ხვანჭკარასა და ამბროლაურის ღვინის საწარმოები. 2000-იანი წლებიდან კი რაჭის რეგიონით დიდი კომპანიები - GWS, თელიანი ველი და სხვები დაინტერესდნენ. ამ პერიოდიდან იწყება მსხვილი კომპანიების მიერ ხვანჭკარას წარმოება და, შესაბამისად, რეგიონში მევენახეობის გაფართოება. 

როგორც ყველა მეღვინეობა, რომელიც ერთ დომინანტ ბაზარზე იყო დამოკიდებული, რუსეთის მიერ ემბარგოს დაწესების შემდეგ ჭრებალოს ქარხანა დიდი ფინანსური პრობლემების წინაშე დადგა. 2006 წლის შემდეგ მან წარმოება შეაჩერა. კახა ბუგეულის ღვინის ქარხანაში მიიწვიეს, სადაც, უკვე სხვა მიმართულებით განვითარდა წარმოება - ახალი ინფრასტრუქტურა, შესაბამისად, ახალი ტექნოლოგიები. ხის კასრები უჟანგავმა ცისტერნებმა ჩაანაცვლა. 

ბუგეულის ქარხანა 2003 წლიდან ფუნქციონირებს. კახამ აქ მთავარ მეღვინე-ტექნოლოგად 2008 წლიდან დაიწყო მუშაობა. საწარმოს თავისი ვენახები აქვს, საიდანაც 50-60 ტ. ყურძენს იღებენ, თუმცა, ძირითად მიმწოდებლებად კვლავ გლეხები რჩებიან. როგორც კახა აღნიშნავს, ფერმერული მეურნეობების წინაშე რაჭაში, საკმაოდ მწვავედ დგას ნერგების ხარისხის პრობლემა. თუკი მსხვილი კომპანიები თავიანთ ვენახებს სერტიფიცირებული ნიმუშებით გააშენებენ, გლეხები ამას ვერ ახერხებენ, რაც ყურძნის ხარისხზეც შესაბამისად აისახება. 

2014 წელს ბუგეულის საწარმომ სახელმწიფოს იაფი კრედიტით ისარგებლა, თუმცა, წარმოების გაფართოება დიდ ბაზრებზე კრიზისისა და ლარის გაუფასურების პროცესებს დაემთხვა, ეს კი პოტენციურად, დიდი რისკების შემცველი გახდა მათი ბიზნესისთვის. 

ბუგეულის საწარმოს მსგავსად, რუსეთის ემბარგოს გაუქმებით დაიმედებულმა რაჭველმა ფერმერებმა 2014 წელს მასშტაბურად დაიწყეს ვენახების გაფართოება და ისინიც საკმაოდ მწვავე პრობლემების წინაშე დადგნენ. რეგიონში დიდი კომპანიების მხრიდან, აშკარად, იკლებს ინტერესი ალექსანდროულისა და მუჯურეთულის ჯიშებისადმი, რაც, მათი მთავარი შემოსავლის წყაროა. კახა გორდეზიანის თქმით, ამ უარყოფით მოვლენას შეიძლება, დადებითი ეფექტებიც ჰქონდეს და ფერმერებს დამოუკიდებლად მოუხდეთ ამ ჩიხიდან გამოსავლის პოვნა, მაგალითად, შეუდგნენ საკუთარი სავენახე რესურსების გამოყენებას თავიანთ მეღვინეობებში, სცადონ ახალი ბაზრების მოძიება და სხვ. 

2004 წელს კახა ჩართული იყო GDZ-ის პროექტში „ღვინის ხარისხის სისტემის შექმნა საქართველოში“, რომლის ფარგლებშიც მან წარმატებით გაიარა კონკურსი და სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიის წევრი გახდა. 2004 და 2008 წლებში, ამავე პროექტის ფარგლებში, ორჯერ ესტუმრა გერმანიას, მაისენის მხარეს და გაეცნო კოოპერაციული მუშაობის იქაურ პრაქტიკას. ეს მოდელი - მევენახეებისა და მეღვინეების თანამშრომლობითი საქმიანობა -მისთვის განსაკუთრებით საინტერესო აღმოჩნდა, თუმცა თვლის, რომ საქართველოში ამგვარი კოლაბორაციის დამკვიდრებას ამ მიმართულებით ფერმერების ცნობიერების ამაღლება სჭირდება. ჯერჯერობით, გლეხები სწრაფი სარგებლის მიღებას ამჯობინებენ - „დღევანდელი კვერცხის“ პრინციპით; ბიზნესის გრძელვადიანი ხედვის გამჭრიახობას ნაკლებად ავლენენ. გარდა ამისა, მამა-პაპათა მიერ ბუნების დაკვირვებებზე დაფუძნებული ცოდნა დღეს მივიწყებას ეძლევა, ან ამ დაკვირვებებს მითები ჩაანაცვლებს. ახალ ცოდნას გლეხების დიდი ნაწილი საკმაოდ სკეპტიკურად უყურებს. ბევრ მათგანს ახლის სწავლის სურვილი არ აქვს. 

კახა ოჯახურ მეღვინეობასაც უძღვება. 2003-2006 წლებში ის საკუთარ ვენახებს აშენებდა სოფ. ჟოშხაში, ჭრებალოს თავზე. მისი სოფელი, მართალია, ზღვის დონიდან 450 მ-ზეა, დაახლოებით, თბილისის სიმაღლეზე, მაგრამ ვენახები საკმაოდ რთულ რელიეფზეა გაშენებული, რაც დიდ ფიზიკურ შრომას ითხოვს. თავისი ვენახებიდან ის 5 ტონამდე ყურძენს იღებს. საკუთარ ეზოში მცირე სანერგეც აქვს მოწყობილი, რომელსაც სხვადასხვა რაჭული და ლეჩხუმური ჯიშებით ამდიდრებს - ალექსანდროული, მუჯურეთული, რაჭული საფერავი, რაჭული მცვივანი, წულუკიძის თეთრა, უსახელოური, ლეჩხუმური ოჯალეში და სხვ. 

საოჯახო მეღვინეობას, რომელსაც კახა და თავისი ბიძაშვილი უძღვებიან, Gordeziani Family Wines (GFW) ჰქვია. სახელი, ალბათ, უკვე ის გზავნილია, რომელიც რაჭის თანამედროვე მეღვინეობის, ახალი ისტორიის ტენდენციას გამოხატავს. ეს არის, დასავლეთის ბაზრებზე თავის დამკვიდრების საფუძვლიანი და ჯანსაღი ამბიცია; გარდა ამისა, გზავნილი - „ოჯახური“, წარმოადგენს ბრენდს, რომელიც ამ ახალ ბაზრებს ავთენტურ და უნიკალურ ქართულ პროდუქტს სთავაზობს. 

კახა ფიქრობს, რომ მეღვინეობა არამხოლოდ მისი პერსონალური გადაწყვეტილება და ნება, არამედ, პირველ რიგში, პასუხისმგებლობაა. მათმა თაობამ შვილებს სწორად უნდა მიაწოდონ ეს კულტურა, რათა სხვადასხვა ფაქტორების გამო, ტრადიცია არ შეწყდეს. ამიტომ განსაკუთრებით ოპტიმისტია იმ დროს, როცა საუბრობს საკუთარი შვილების შესახებ. ქალიშვილს, მეთორმეტეკლასელ მარიამს უკვე მიღებული აქვს გადაწყვეტილებს, რომ მამის საქმიანობა გაგრძელოს. 

ვაზი, ღვინო ურთიერთობაა. ის და ადამიანი ურთიერთს იზიდავენ და ერთმანეთში მსგავს ხასიათებს პოულობენ, ათვინიერებენ ერთმანეთს - ასე თვლის კახა გორდეზიანი. მისი დაკვირვებით, რაჭაში განსაკუთრებული თავმდაბლობით, შრომისმოყვარეობითა და კეთილშობილებით იმ მხარეებში გამოირჩევიან, სადაც ვაზთან მუშაობენ. ვაზისა და ღვინის მეგობარი კი ზომიერია როგორც ადამიანებთან ურთიერთობაში, ასევე, ღვინის მოხმარებაში. 

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი. 

ქეთო ნინიძე

გიორგი ერისთავის ერთ-ერთი პიესაა, „ძუნწი“. ასე მთავრდება - ფული კარაპეტას რჩება, პაპამისის ჟანგიანი ხმალი კი - ქართველ თავადს, არჩილს. დაახლოებით, ასე გროტესკულად წარმოაჩენს პრობლემას ილია ჭავჭავაძე ერთ პუბლიცისტურ წერილში, თუ როგორ წააქეზებდნენ თბილისელ ქართველებს თბილისელი სომხები, ფული, აბა, რა თქვენი საქმეა, თქვენ ხომ ჭეშმარიტი რაინდები ხართო.

ადამიანების „რაინდებად“ და „ბურჟუებად“ ასეთი დაყოფა მე-19 საუკუნეშივე ანაქრონიზმი იყო. მიუხედავად ამისა,  ეს სტერეოტიპი საკმაოდ კარგად მუშაობდა ძალაუფლებადაკარგულ ფეოდალებზე, რომლებმაც ვერ გაიაზრეს ახალი საზოგადოებრივი სტრუქტურა და, ერთგვარად, დამამცირებლადაც კი წარმოიდგენდნენ ფულის მოსაპოვებლად ზრუნვას.

ამ დამოკიდებულებამ, რომელსაც საბჭოთა რეჟიმმაც ნოყიერი ნიადაგი დაახვედრა, ფესვი გაიდგა ნაციონალურ კულტურაში და დღემდე  ხელს უშლის ღირებულებებსა და ეკონომიკურ სარგებელს შორის გამოგონილი ბარიერის დაძლევას.

ოდნავ შორიდან იმიტომ დავიწყე, რომ რაც მეტად საკრალურ, მგრძნობიარე სფეროს ვეხებით, მით ფართო ნაპრალი ჩნდება, ხალხის თვალთახედვით, ღირებულებებსა და სარგებელს შორის.

ასეთი წმინდა ხელობაა ქართველისთვის მეღვინეობა და ამიტომ ეჩოთირება რიგით გლეხს ღვინის გაყიდვა. აღარაფერს ვამბობთ, მარანში ჭიქა ღვინის დეგუსტაციის საფასურის დაწესებაზე, რაც მისთვის ღირსების საკითხია, შეიძლება ითქვას.

დღეს დამოკიდებულებები ოდნავ იცვლება, თუმცა, ჯერ კიდევ, 90-იან წლებში იშვიათად თუ შეხვდებოდიით მეღვინეობის, როგორც მცირე ბიზნესის წარმატებულ მაგალითს.

რეზო პეტრიაშვილი და მისი ძმები, ამ მხრივ, გამონაკლის შემთხვევას ქმნიან. მათ 90-იანი წლებიდანვე შეძლეს სტაბილური, შემოსავლიანი და, ამასთანავე ღირებულებებზე ორიენტირებული ბიზნესის წარმართვა.

ღვინო, როგორც ღირებულება

საინტერესო იქნებოდა, ღირებულებათა კვლევა (value research) ღვინის სფეროში.

მე ვფიქრობ, ქართველი გლეხისთვის ღვინო, თავისთავად, ღირებულებაა. თვითშემეცნების ყველა - ოჯახურ, კულტურულ, ნაციონალურ, რელიგიურ დონეზე ერთნაირად დიდი ფასეულობა.

როცა ვაზთან, ღვინოსთან, ბავშვობიდან გაქვს შეხება, ამ ღირებულებრივი გარემოს ნაწილი ხდები. რეზო პეტრიაშვილის ყველაზე მკაფიო და ძლიერი მოგონება ბავშვობის რთველია, როცა მისი ოჯახი და ახლო ნათესავები ამ დიდ ზეიმში ერთიანდებოდნენ და საყოველთაო სიხარულს ეძლეოდნენ. პაპამისი კარგად მღეროდა, რაც ამ ზეიმს განსაკუთრებულ ხიბლს სძენდა.

ვაზი, რომელიც მათს ეზოშია, დიდი ხნისაა. ძირების სიმსხვილეზეც ეტყობა სიძველე. როგორც რეზო ამბობს, მწვანეს ვენახები პაპამისს ჯერ სარებზე ჰქონდა გაშენებული, რეზომ და მისმა ძმებმა ახლახანს გადაიყვანეს მავთულზე. ეზოში მეორე, რქაწითელის ვენახიცაა, ზუსტად, რეზოს ხნის, მამამისმა დარგო პირველი ვაჟის დაბადებისას.

პეტრიაშვილებისთვის ვენახი და ღვინო შემოსავლის მთავარი წყაროა, თუმცა, ისინი ცდილობენ, სარგებელსა და მომხმარებლობას შორის არსებული ეთიკური ზღვარი დაიცვან. რეზო მიიჩნევს, რომ მევენახემ ვაზი სისტემური ქიმიკატებით არ უნდა დააზიანოს. მართალია, ორგანული მევენახეობა უფრო მეტ შრომასა და ხარჯებს მოითხოვს, დანაკარგიც უფრო დიდია, მაგრამ ეს მისთვის ღირებულების საკითხია.

რამდენიმე წლის წინ ალავერდის მონასტერს სურდა, ადგილობრივი გლეხების გაერთიანება მევენახეობის კოოპერატივში, თუმცა სწორედ ამ პრინციპების გარშემო გაჭირდა შეთანხმება. გლეხების დიდი ნაწილი ორგანულ მევენახეობას მხარს არ უჭერდა.

როგორც რეზო პეტრიაშვილი ამბობს ამ პრობლემამ მის სოფელსა და შემოგარენში უკვე საკმაოდ მწვავედ იჩინა თავი. ფერმერებს ვაზისადმი მომხმარებლური დამოკიდებულება ბუმერანგივით ნეგატიურად დაუბრუნდათ. თუკი ისინი ყურძნის მსხმოიარობაზე იყვნენ ორიენტირებულნი, დღეს ამან ყურძნის დროული მწიფობა გაართულა. ამის გამო ძალიან ბევრი ფერმერი უკვე იშვიათად წამლავს ვენახს სისტემური პრეპარატებით.

ღვინო, როგორც ბიზნესი

ბრენდის - პეტრიაანთ მარანი - უკან რეზო პეტრიაშვილი და მისი ორი ძმა - ლევან და ზაქრო პეტრიაშვილები დგანან.

1995 წელს საქართველოში მიწების პრივატიზაცია დაიწყო. ეს პროცესი ოჯახების სპეციალიზაციასაც ითვალისწინებდა სოფლის მეურნეობის სხვადასხვა დარგების მიხედვით. ზოგიერთმა ოჯახმა მესაქონლეობა წამოიწყო, ზოგმა - მემცენარეობა, სხვამ  - ცხვარი გაიჩინა. პეტრიაშვილებმა მევენახეობა არჩიეს და სახელმწიფოსგან 2,5 ჰა ვენახი ერგოთ.

რქაწითელისა და მწვანეს ვენახი საკმაოდ ძველი, დაახლოებით, 40 წლისა დახვდათ. ეს მიწა, თავის დროზე, ზემო ხოდაშენის საბჭოთა მეურნეობის მფლობელობაში იყო. ნაკვეთი მათი სახლიდან 5 კმ დაშორებით მდებარეობდა, რის გამოც მუდმივად ძარცვავდნენ. ამიტომ 2000-იანი წლების დასაწყისში მათ ეს ნაკვეთი გაყიდეს და სანაცვლოდ 5 ჰა ახალი ვენახები შეიძინეს, შედარებით, სახლთან ახლოს.

1995-2010 წლებში რეზო და მისი ძმები მოსავლის ნაწილს ყურძნად აბარენდნენ GWS-ის ქარხანას, ნაწილს კი - ღვინოდ აყენებდნენ. ღვინოს თავადაც მოიხმარდნენ და, პირადი კონტაქტების წყალობით, 4 ტონამდე ჩამოსასხმელ ღვინოს ყიდდნენ კიდეც სტაბილურ კლიენტებზე. დამეთანხმებით, 90-იანი წლების საქართველოში ეს ხუმრობა საქმე როდი იყო.

2011 წელს პეტრიაშვილებმა თავიანთ ეზოში მარნის შენება დაიწყეს და ამ წლის მოსავლის ღვინო 2012 წელს პირველად ჩამოასხეს ბოთლში. 2012-შივე დაიწყეს ტურისტული ჯგუფების მიღება თავიანთ ახალ მარანში.

დღეს პეტრიაანთ მარანი, დაახლოებით, 4 000 ბოთლამდე ღვინოს აწარმოებს, საიდანაც 3000-3500 მწვანე და რქაწითელია, 1000  კი - საფერავი.

მათი ღვინო წელს პირველად იყო  წარმოდგენილი საერთასორისო გამოფენაზე (Raw London), გარდა ამისა, 2015 წლის გაზაფხულზე რეზო პეტრიაშვილი კიევში ღვინის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ მაღაზიაში, Good Wine, ქართული ღვინის მასშტაბურ ფესტივალზეც წარმოადგენდა საკუთარ პროდუქციას. მას შემდეგ მისი ღვინოები პირველად, სწორედ, უკრაინაში გავიდა ექსპორტზე. წელს ახალი მოსავლის ღვინოებზე უკრაინიდან მოთხოვნა გაორმაგდა. გამოჩნდნენ პოლონელი ბაიერებიც.  

პეტრიაანთ ვენახები კახეთის რეგიონში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალ ადგილებშია გაშენებული, ნიადაგის სტრუქტურაში მონაცვლეობს თიხა, შავი მიწა და ქვიშა. ამ ნიადაგსა და მიკროკლიმატში ყველაზე კარგი, მწვანე დგება, არამხოლოდ რეზოს ვენახებში, არამედ - ზოგადად, ამ მიდამოებში. ახმეტა იმთავითვე განთქმული იყო თავისი მწვანეებით.

დაახლოებით, 6 ჰა მიწა ჯერ გაუშენებელია. რეზოს სურვილია, ახალი ვენახი, შედარებით იშვიათი ქართული ჯიშების - ქისის, ხიხვისა და მცირე რაოდენობით საფერავის იყოს. თუმცა, ბაზარზე წითელი ღვინის მიმართ დიდი მოთხოვნიდან გამომდინარე, შესაძლოა, არჩევანი საფერავზე შეჩერდეს.

ბიზნესის განვითარებისთვის რეზო პეტრიაშვილმა 23 %-იანი საბანკო კრედიტით ისარგებლა. 23 % ძალიან დიდი დანაკარგია მცირე ბიზნესისთვის, მით უმეტეს, მარნისთვის, რომელიც ორგანულ მევენახეობას მისდევს და, იმთავითვე, საკმაოდ დიდი რისკების წინაშე დგას.

ცხადია, დავინტერესდით, რატომ არ ისარგებლა რეზომ სახელმწიფოს იაფი აგროკრედიტებით, თუმცა, აღმოჩნდა, რომ პროგრამა მათ შეუსაბამოდ დიდი, 30 000 ლარის ოდენობის, კრედიტით სარგებლობის პაკეტს სთავაზობდა. ეს თანხა პეტრიაშვილების მეღვინეობის განვითარებისთვის საჭირო ხარჯებს გაცილებით აღემატებოდა. გარდა ამისა, მათი წლიური ბრუნვა ვერ აკმაყოფილებდა პროგრამის მიერ წაყენებულ პირობებს.

განათლებით ეკონომისტი რეზო პეტრიაშვილი ვენახში, ყველაზე ცოტა, კვირის ხუთ დღეს მაინც ატარებს. გასხვლასა და სხვა საპასუხისმგებლო სამუშაოებს სხვას ვერ ანდობს, თუმცა, მწვანე ოპერაციებსა და რთველში დამხმარეებსაც მოიშველიებს.

ჩემი აზრით, ის ერთ-ერთი იშვიათი და საინტერესო მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეიძლება მევენახემ, მეღვინემ, საკუთარი რესურსებით, სახელმწიფო და დონორი ორგანიზაციების სპეციალური ხელშეწყობის გარეშე, აამუშაოს ღირებულებებზე ორიენტირებული მდგრადი ბიზნესი. 

©  საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ფოტო: ქეთევან ადეიშვილი

მცირე საზაფხულო შესვენების შემდეგ, საქართველოს ღვინის კლუბი და ღვინის საინფორმაციო ცენტრიერთგულ მკითხველებს საინტერესო სიახლეებს ჰპირდება.  

ახალი სეზონიდან მარანი წარმოგიდგენთ პროექტსღვინის დღიურები. პროექტში მონაწილეობას მიიღებენ ადამიანები, განსხვავებული პროფესიებითა და დამოკიდებულებებით, რომელთა ცხოვრებასა და საქმიანობას ერთი მოვლენა - ქართული ღვინო - აერთიანებს. 

პროექტის მონაწილეები - მევენახეები, მეღვინეები, ღვინის გიდები, კრიტიკოსები, აკადემიური თუ სერვისის სფეროს წარმომადგენლები და სხვანი,  აწარმოებენ ერთკვირიან დღიურებს, სადაც ისინი აღწერენ თავიანთ საქმიანობას, ყოფას, ყოველდღიურობას. მარანის მკითხველს შესაძლებლობა ექნება, თვალი მიადევნოს პროფესიონალთა საქმიანობისა და ყოფის აქამდე უცნობ დეტალებს, გაეცნოს მათს თვალსაზრისებს და გაიზიაროს საინტერესო გამოცდილებები. 

გარდა იმისა, რომ დღიურები მიმზიდველი და სასიამოვნო საკითხავი ტექსტების სახით იქნება წარმოდგენილი, ის წარმოჭრის საკითხებს, რაც ღვინის სამყაროს მნიშვნელოვანი მოვლენების ანალიზის საინტერესო პრეცედენტსაც შექმნის.  

პროექტი 26 აგვისტოდან დაიწყება. აგვისტო-სექტემბრის თვეებში შემოგთავაზებთ ღვინის ექსპერტისა და გიდის, მაკა თარაშვილის, რეჟისორ - ემილი რეილსბეკის (აშშ), ღვინის ეროვნული სააგენტოს თავმჯდომარის - გიორგი სამანიშვილის, აგრარული უნივერსიტეტის მევენახეობა-მეღვინეობის პროგრამის ხელმძღვანელის - ანა გოდაბრელიძისა და სხვათა - დღიურებს.  

©  საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

17 აგვისტო

თვალები რომ გავახილე, უკვე დიდი დილემის წინშე ვიდექი: 

ყავა თუ ღვინო?

ცოტა ხანს დავფიქრდი და გამახსენდა, სიზმარში დიდი ყანწი მომაწოდეს... ყავა უკვე შემოეტანა დედას. facebook გავხსენი და პირველივე პოსტი, ორი წლის წინ გაზიარებული საუკუნის წინანდელი გაზეთის ფურცელი დამხვდა.

ალბათ, კვირაზე მეტი იქნება, რესტორნებსა თუ კაფეებში მომსახურების ხარისხი საოცრად დაეცა (ეს ყველას არ ეხება, რა თქმა უნდა, მაგრამ, მაინც). ალბათ სიცხის ბრალია. სამაგიეროდ, საოჯახო მარნებსა და მათ მეპატრონეებს ვერც სიცხე და ვერც დიდი სტუმრიანობა აკლებს რაიმეს. 

გუშინ ცოტა უცნაური ტური მქონდა, ორი ახალგაზრდა იაპონელი წყვილი სამი მცირეწლოვანი ბავშვით. თბილისი-მცხეთის ტურის შემდეგ სტუმრებს მცხეთაში უნდა დავმშვიდობებოდი თვითონ კი ყაზბეგში აპირებდნენ წასვლას. ასეთი იყო მოთხოვნა.

დილით შომ მორიდებულად მთხოვა, იქნებ, ღვინო გავსინჯოთ და ვიყიდოთ, თუ ძალიან არ შეგაწუხებთო, პროგრამა დატვირთული იყო. მოგვიანებით ისევ შემახსენა და ხინკალი დაამატა თავის მოთხოვნას. დეტალები აინტერესებდა – დროის ფაქტორიდან დაწყებული, ღვინით დამთავრებული. შო უკვე მეოთხედ სტუმრობდა საქართველოს, რითი უნდა გამეოცებინა ამ რამდენიმე საათში? ჰოდა, ღვინომ მიშველა! 

ჩემი გაჭირვების ტალ-კვესი - იაგო!!! 

მოკლედ, დავემშვიდობე სტუმრებს მცხეთაში და გავუყენე გზას ჩარდახისკენ. ვიცოდი, ყველაფერი კარგად ჩაივლიდა. 

ქართლის სოფლის სახლი მაღლარი და დაბლარი ვაზებით, ხეხილის ბაღით, მარნით, თონით თუ არყის სახდელით, აი ეზოში თუ ქათამმაც გაირბინა, უკვე სოფლის სრული იდილია იქმნება. ჰო, კინაღამ, ძაღლი დამავიწყდა... იაგოს დიდი ძაღლი...

საღამოს შო რეკავს: „მაკა-ჩან, დიდი მადლობა, ლანჩზე რომ გაგვიწიე რეკომენდაცია, ფანტასტიური იყო: ქართული ოჯახი, მარანი ქვევრებით, ქართული საჭმელი და მასპინძელი იაგო თავისი ღვინით!!! დიდი მადლობა, კიდევ ერთხელ, აუცილებლად ვიმეგობროთ, ფოტოებს გადმოგიგზავნით მაკა ჩან.”

ესეც ასე! მისია შესრულებულია, მე ბედნიერი ჩამოვქოთქოთდი თელავში. 

18 აგვისტო

09:00 საათზე გამსვლელი მანქანები იქოქება. უფრო სწორედ, ცხრა საათსა და აღარ დავაკონკრეტებ, ზუსტად... „ჯორჯიან მეი ბი თაიმით“ (GMT). 

დაიქოქა ჯიპები და გავუყევით გზას - ბათუმიდან მესტიისკენ. Gგზად დადიანების მუზეუმს უნდა ვესტუმროთ ზუგდიდში. Mმიყვარს ამ მუზეუმში თავმოყრილი ექსპონატები, თავისი ისტორიებით.

მე რომ დღიურების საწერად მცალია ხომ მაგარია? ისევ ერთით მეტი ტურისტი ვარ.

რესტორან „მენძელში“ გემრიელად სადილობის შემდეგ ვესტუმრეთ დადიანების სასახლეს. ჯგუფი განწყობას არ უჩივის. Y

ყველა წესის დაცვით, წყნარად და მშვიდად შევედით მუზეუმში. უცებ, მეორე სართულძე ასვლისას, ჩვენს დანახვაზე აყვირდა მუზეუმის გიდი: 

-    ესენი ვინ არიან? ვინ შემოუშვა? 
-    ხელს მიშლიან! გაიყვანეთ აქედან! 
-    დაცვა სადაა?! 

თან მთელი ძალით იქნევდა მარაოს. მისი ქართველი ვიზიტორები გაოცებულები შეჰყურებდნენ. (აბა, რამდენად იმსახურებს ეს გიდი დადიანების მუზეუმში მუშაობას?!) სასწრაფოდ შევიყვანე ჯგუფი პირველ დარბაზში და ძალიან საინტერესო ფილმივით გაირბინა თვალწინ XIX საუკუნის ორი ოჯახის დიდმა ისტორიამ – ჭავჭავაძეებისა და დადიანების.

საიდან გამახსენდა, თვალითაც არ მინახავს - „საქანელა-საკოცნელა“. ნაპოლეონის სიკვდილის შემდგომ ნიღაბზეც დამისვეს შეკითხვა, ეს საიდან მოხვდა საქართველოშიო. მე კი XIX საუკუნის ქართველი დიდგვაროვნების საყვარელ გასართობსა და ეკატერინეს ერთ-ერთ სანუკვარ ნივთზე ვფიქრობდი. 

„საქანელა-საკოცნელა“ - ადგილი, სადაც ეკატერინეს და ტატოს ერთმანეთი გაუცნიათ – წერს ერთ-ერთი სტატიის ავტორი  დადიანების თბილისური გამოფენის სტუმრობის შემდეგ. 

თურმე საქანელაზე წყვილ-წყვილად დაკიდებულ სხვადასხვა ფერის ჭიქებში ღვინოს ასხამდნენ, შემდეგ დაატრიალებდნენ და ვისაც ერთნაირი ფერის ჭიქები შეხვდებოდა, ერთმანეთისთვის უნდა ეკოცნათ. ერთ-ერთი ასეთი გართობის დროს თურმე ბარათაშვილსაც გაუმართლა. საკითხავია, გაუმართლა თუ არა ტატოს... აი ეკატერინეს კი მას შემდეგ ეს ნივთი აღარ მოუშორებიაო, ამბობენ. 

ნეტავ, ღვინის ერთყლუპიანი ჭიქები რაზე მიგვანიშნებს? ნუთუ ქართველი დიდგვაროვნები დათრობას ერიდებოდნენ ნადიმობისას? არადა, ცნობილი ფაქტია, რომ დადიანების სალხინოს სასახლე 300 კოკიანი ქვევრით იყო განთქმული და ქვევრის სასახლესაც უწოდებდნენ თურმე... 

ჰოდა, ასე: 

მდინარე ტეხურის ხეობაში, სოფელ სალხინოში, სამეგრელოს მთავარმა დადიანმა შექმნა ოჯალეშის სპეციალური ვენახები, რომლებიც, როგორც ცნობილია, მოგვიანებით მისმა სიძემ, აშილ მიურატმა გააფართოვა. მათი წყალობით ოჯალეშის ღვინო უცხოეთშიც იგზავნებოდა. 

საინტერესოა ის ფაქტი, რომ, ერთ-ერთი ვერსიის მიხედვით, „ოჯალეში“ ხეზე ასაშვები ვაზის აღმნიშვნელი ზოგადი სახელწოდება ყოფილა. მიურატს კი ოჯალეშის მაღლარი ვაზი, რომელიც, თურმე, მხოლოდ თხემლას და ხურმის ხეებზე ყოფილა გაშვებული, სულ დაბლარზე მიუშვია. ვენახები ტერასებად ყოფილა განლაგებული. 

ოჯალეშს მეორე სახელიც აქვს - „შონური“, ანუ სვანური. ეს სახელი გავრცელებული იყო მდ. ტეხურისა და აბაშის ხეობებში. სავენახე ადგილები მზეს ყოფილა მიფიცხებული. ალბათ, ამიტომ ვარაუდობდა ერთ-ერთი მკვლევარი, რომ „ოჯალეში“ ვენახის ნაკვეთის ადგილმდებარეობის აღმნიშვნელი მეგრული სიტყვიდან - „ბჟა“ (მზე) წარმოიშვა – „ობჟალეში“, ანუ სამზეური ადგილმდებარეობა. 

ივანე ჯავახიშვილი მიიჩნევდა, რომ ქართველმა კაცმა, ხანგრძლივი დაკვირვების შედეგად, გასამრავლებლად ოჯალეში შეარჩია და მაღლარად და ოლიხნარად გააშენა, რის გამოც ვაზის ჯიშს ოჯალეში დაარქვა. 

სხვები ვარაუდობდნენ, თითქოს, ოჯალეშს „შონურს“ მისი მაღალალკოჰოლურობის გამო უწოდებდნენ, ანუ, სვანის სიძლიერესა და ღონეს ადარებდნენ. 

ჩემი მეგობარი, ზაზა გაგუა, თავის მეგობრებთან ერთად, რამდენიმე წელია, ცდილობს მეგრული მშრალი ოჯალეშის, ბაბუას ტრადიციის, ბავშვობის გემოების გაცოცხლებას... ამ საქმეს სულ ახალახანს მიჰყო ხელი, მაგრამ შარშან მისი მშრალი ოჯალეში უკვე ლონდონში გავიდა ექსპორტზე, ცნობილი იმპორტიორის, ერიკ ნარიოოს ძალისხმევით. 

ეს გემო არასოდეს დამვიწყებიაო, ხშირად ამბობს ხოლმე. არ ვიცი, ზაზას რა გემო ახსოვს, აი მე კი მწარედ მახსოვს სტუდენტობის დროს ჩალის ფასად ნაყიდი ოჯალეში, ქინძმარაული თუ ხვანჭკარა, რომლებსაც ერთნაირი, ძალიან ტკბილი გემო ჰქონდა, ეტიკეტები კი - სხვადასხვა. 

19 აგვისტო

თბილისი-ბათუმის ღამის რეისით კურიოზული მგზავრობის შემდეგ ჩემზე მძიმე ჩემოდანი სასტუმროში მივარახრახე და ახლადგაღვიძებული ძველი ბათუმის ქუჩებს გავუყევი. 

ჯგუფი სამ საათზე ჩამოდის. მე რამ ჩამომაქანა ასე დილაადრიან, ვიცოდე ნეტა?!

ვერ ვიტყვი, რომ განსაკუთრებით მიყვარს ეს ქალაქი, მაგრამ რაღაცნაირად, მაინც მხიბლავს თავისი ნიუანსებით. 

ბათუმის „პატარა გუბურა“... მის ნაპირზე ჩრდილს შეფარებულ დამსვენებლებს შორის მეთევზეებიც შევნიშე, სულ მაინტერესებს, რა სიამოვნებას იღებენ ანკესით თევზაობისას, ამიტომ მეც მოვკალათდი მათ შორის და მივეფიცხე მზეს. აშკარად, კარგ ადგილას ვარ წამოსკუპებული და მეთევზის ადგილს ვაცდენ. ჩემგან მარჯვნივ მოხუცი ჩამომჯდარა დასაკეც სკამზე, ანკესით ხელში და ჩაფიქრებული გასცქერის წყალს. ნეტა, რაზე ფიქრობს... 

ვცადე ავყოლოდი მოხუცის ფიქრებს, მაგრამ ერთ მხარეს ბაყაყები აყიყინდნენ, მეორე მხარეს კი დელფინარიუმის ზღვის ლომმა აიკლო იქურობა ყივილით. დელფინების შოუ ნამდვილად არის ჩემი საყვარელი გასართობი ბათუმში...

უკვე აეროპორტში ვარ. მძღოლი ფორმაშია, მაგრამ აი გიდები... ზოგი ისეთია, გამარჯობა კი არა, ღიმილიც არ ემეტება. აეროპორტი სავსეა წამსვლელით თუ მომსვლელით, საქართველო კი - ტურისტებით. ამ საკითხზე გამუდმებული ჩივილის პათოსს ვერ გავიზიარებდი.  

მე და ქეთუსია მხიარულად ვიტანთ ლოდინს და, აი, როგორც იქნა! გამოდიან! წარმოდგენა არ აქვთ, რომელი კომპანიიდან არიან, ან ვინ ჰყავთ გიდი, ტურლიდერი... ჩემები, როგორც ყოველთვის, ყველაზე ბოლოს გამოლაგდნენ, თუმცა, ორგანიზებულად, ერთად და მშვიდად. ტურლიდერად თეთრ- გრძელულვაშიანი პუტკუნა კაცი მოუძღოდათ წინ. არც კი გამიღიმა (უჟმური!) და ის გიდი მოიკითხა, რომელთანაც წინა ტურზე ემუშვა. ალილო და ხვალეო, ვნახოთ, რა ჩიტი აღმოჩნდება.

სასტუმრო „ლეოგრანდი“ - Super! 

რესტორანი „მაჭახელა“ – „აი, დარდი!“ - რესტორანი (უფრო მკვახედაც შეიძლებოდა მათზე, თავს შევიკავებ). საშველი არ იქნება, ალბათ, არასოდეს. მით უმეტეს, აქ, ბათუმში. 

არადა, რა გემრიელია აჭარული კერძები - აჭარული ხაჭაპური, რომელსაც თითქოს მზე ჩაუკრავს გულში; აჭარული დაწნული ყველი, კაიმაღი, ბორანო, მალახტო, იახნი, აჩმა, სინორი და თურქების გავლენით აჭარულ ტკბილეულად ცნობილი ბაქლავა. აი, თევზეული მრავალფეროვნებაში ცოტა მოიკოჭლებს, რატომღაც. აჭარულ კერძებში, რა თქმა უნდა, იგრძნობა ოსმალეთის კულინარიის გავლენაც. 

ჩვენამდე მოღწეული ვარდისფერი აჭარული ჩხავერი კი იმდენად კეკლუცია, რომ გურულები და აჭარლები დღემდე დაობენ, სადაურია ვაზის ეს ჯიში. 

ეს საკითხი ამპელოგრაფებისთვის მიმინდვია. ჩხავერის დაჭაშნიკების მსურველი აუცილებლად უნდა ეწვიოს თოფურიძეს გურიაში. მე კი დავამატებდი, რომ ბათუმში უაზროდ ხეტიალს სჯობს მაღალმთიანი აჭარისკენ გამგზავრება, სოფლებში ხალხთან სტუმრობა, თუნდაც შერვაშიძეებთან, რომლებიც უკვე აქტიურად არიან ჩართულები ტურიზმში „ღვინის გზის“ პროექტის წყალობით და საკუთარი ძალისხმევით. ბათუმიდან სოფლამდე მისასვლელი გზა, მარანი, ვენახი, ქართული სტუმართმოყვარეობა და მასპინძლობა აქ სასიამოვნოდ გაგაოცებთ, მერწმუნეთ.

20 აგვისტო

დღე ყავით და facebook-ით დაიწყო, როგორც ყოველთვის.

პირველივე პოსტი - „ასპინძაში მესხური ტერასების აღდგენა იწყება“... სუნთქვა შემეკრა. როგორც იქნა, გადაწყვიტეს. მხოლოდ მე არ გამხარებია ეს ამბავი, აქ ერთი გრძელი ჯაჭვია იმ ადამიანებისა, ვისაც ჩემზე კარგად ესმის ამ ტერასების მნიშვნელობა.   

როგორც ვიცი, ადრეც იყო ამ ტერასების აღდგენის მცდელობა, მაგრამ უშედეგოდ. მახსოვს, მესხეთის განვითარების პროექტზე მომუშავე ჯგუფის ხელმძღვანელმა სავარაუდო პროექტი რომ მაჩვენა, კითხვა დამისვა, რამე ხომ არ გამოგვრჩა, რას დაამატებდიო. როგორც მივხვდი, ამ პროექტის პრიორიტეტი ერდო გვირგვინიანი ბანიანი სახლის რეაბილიტაცია იყო, მაგრამ ჩემთვის უპირველესად პრიორიტეტული ეს ტერასები გახლდათ, რომლისთვისაც, რატომღაც, ყურდღება არ მიექციათ. ასევე, პრიორიტეტულად მივიჩნევდი, გოგირდის ბუნებრივად თბილ წყლებს, რომლებსაც ადგილობრივებმა დააშენეს უცნაური აბანოები. ამის შესახებ, ალბათ, ბევრმა დაინტერესებულმა ადამიანმა არ იცის, თუმცა, რაც მთავარია, წყალკანალისა თუ საგადასახადოს თანამშრომლები აქ სისტემატურად ჩნდებიან, ანუ, საქმის კურსში არიან. 

ამ ტერასებს ჩემთვის კიდევ უფრო მეტად სინტერესო გაგრძელება (თუ დასაწყისი) აქვს.

2013 წლის აპრილში ჩემს „წითელქუდასთან“ (ნათია ხიდაშელთან) ერთად ინფოტურზე მუშობის პატივი მქონდა. ჰოდა, ახალციხეში ღვინის მაღაზიაში ღვინის დაჭაშნიკება შემოგვთავაზეს. დავთანხმდი... თუ რაიმე განსხვავებულს გამასინჯებდნენ... და ჰოი, საოცრებავ წითელი ღვინის ბოთლის ეტიკეტზე „მესხური“ ეწერა. ღვინის ფერი, სუნი, გემო ისეთ ბალანსში იყო ერთმანეთთან და ისეთი ემოცია მოიტანა, რისთვის დაგვებრალებინა თვითონ ღვინისთვის თუ აპრილისთვის, არ ვიცოდით!  

სულ რამდენიმე დღე დამჭირდა მისი შემქმნელის მოსაძებნად და მასვე, ანუ გიორგი ნათენაძეს, უნდა ვუმადლოდე საქართველოში ყველზე ასაკოვანი ვაზების და ქვის საწნახელების შესახებ ინფორმაციას. 

გადიოდა დღეები, კვირები, თვეები და წლებიც კი, და ამ ვაზებისა და საწნახელების ნახვა ოცნებად მექცა. სამგიეროდ, მოვიძიე საკმაოდ საინტერესო მასალები, პირველი ფოტოები კი ჩემმა პოლონელმა მეგობარმა ვოიტეკ ბოსაკმა გადმომიგზავნა, (სამწუხაროდ, უჩემოდ მოუწია მათი ხილვა ქეთუსიასთან ერთად), აი ივლისში კი მეც მეღირსა მათთან სტუმრობა.

ჩემი და ვაზის განივი პარამეტრები შედარებას ნამდვილად იმსახურებს 

ეს ყველაფერი ერთად ვარძიის თავში, სოფელ ჭაჭკარშია თავმოყრილ-შემონახული. ეს არის სოფელი, სადაც, თურმე, ვარძიის მშენებლებისთვის სადილ-ვახშამი მზადდებოდა. 

სრულად თუ ნახევრად მიწაში შედგმული ერდო-გვირგვინიანი დარბაზული საცხოვრებელი სახლები, მასიური ქვით ნაგები, დაბალი შესასვლელებით, რომლებიც თავდაცვით ფუნქციასაც ითავსებდა შემოსევების დროს. ასეთი სახლები დარანებით (მიწიქვეშა გვირაბებით) უკავშირდებოდა ერთმნეთს და მათი საშუალებით, როდესაც ოჯახის მამაკაცები მტერს ებრძოდნენ, ოჯახის დანარჩენი წევრები უსაფრთხო ადგილას იხიზნებოდნენ. აქვე ჰქონიათ ვენახები და ქვაში ნაკვეთი საწნახელები, რომელთგანაც მცირე ნაწილმა მოაღწია ჩვენამდე. ამ სამოსახლოსა და ნავენახარში სალოცავიც გადარჩენილა სასწაულებრივად, რამდენიმესაუკუნოვან ვაზთან, საწნახელთან თუ მესხურ სახლთან ერთად... 

ფიქრი ფიქრს ემატება. 

და მაინც, რა მაგარი, კომპლექსურად შეკრული ადგილია ღვინის ტურიზმით დაინტერესებული ადამიანებისათვის? ან, იქნებ, უმჯობესია ინდუსტრიული დატვირთვის გარეშე ვცადოთ ამ სოფლის აღდგენა, გადარჩენა თუ შენარჩუნება? 

21 აგვისტო

ხვალიდან ისევ ჩემოდანაკიდებულმა უნდა მოვიარო, სავარაუდოდ, ნახევარი საქართველო. ვუყურებ ჩემს ოთახს და როგორ მეზარება ჩაბარგება!.. მკლავს ეს პროცესი. დედაც აქ არის. რამე არ დამრჩეს... შესაფერისი ტანსაცმელი ეკლესიისთვის, ვაი თუ გაწვიმდეს, საღამოს რომ ციოდეს?! ფეხსაცმელი უშგულისთვის, მიუხედავად იმისა, რომ მგონი უშგულელებმა დაიწყეს ზრუნვა „ქუჩების“ სისუფთავეზე... 

ყველგან ჩემი ტანსაცმელი და წიგნებია. წიგნები, პუბლიკაციები, მასალები საქართველოს ისტორიიდან, სარეკლამო ბროშურები მუზეუმებიდან, სასტუმროებიდან, რესტორნებიდან, მეღვინეობებიდან და ამ არეულობაში მაინც ღვინო დომინირებს. 

ესეც ჩემი საგანძურის ღირსეული ნაწილი.

სხვათა შორის, „ქართული ღვინის გზამკვლევი“, (მალხაზ ხარბედია) თვით ავტორის წარწერითაა დამშვენებული. მოვა დრო, ამ წიგნს აუქციონზე დიდი ფასი ექნება.

და მაინც, წიგნებმა გადამძალა. მივატოვე ჩაბარგების პროცესი. თავში ისევ XIX საუკუნის საქართველო მიტრიალებს... 

ერთი საინტერესო ისტორია გამახსენდა...

XIX საუკუნის მიწურულს თბილისში ძალიან მდიდარი კაცი – ალექსანდრე მელიქ აზარიანცი გამოჩნდა, რომელმაც, ზემელზე სახლის აშენება გადაწყვიტა. ყველამ იცით ეს სახლი, ძლივს რომ გადაურჩა განადგურებას გასულ წელს. იმ პერიოდში მხოლოდ მას ჰქონია საკუთარი წყლის სისტემა თბილისში და შესაბამის გადასახადსაც იხდიდა, თურმე. შენობა დასრულებული არ ყოფილა, როდესაც მთავრობას გადასახადი გაუძვირებია მისთვის, მაგრამ, როგორც გადმოცემითაა ცნობილი, აზარიანცს წყალზე საერთოდ უარი უთქვამს, გლეხებისაგან დიდი რაოდენობით ღვინო შეუსყიდია და სახლი, საბოლოოდ, ღვინით აუშენებია. რა თქმა უნდა, ამ ამბავში ბევრია მითიური, თუმცა, უდაოდ, საინტერესო მითია.

საქართველოში ირანის კონსულის, მირზა რეზა ხანის „ალმასის სასახლის“ (ასე უწოდებდნენ თანამედროვენი ჭონქაძის 11-ში მდგარ მის სახლს) ოფიციალურ გახსნაზე, მისი ბრძანებით, მარმარილოს აუზის შადრევანი ისე მოუწყიათ, რომ იქიდან წყლის ნაცვლად კახური წითელი ღვინო მოედინებოდა და სტუმრები ღვინოს პირდაპირ აუზიდან მიირთმევდნენ. ამისათვის აუზის ოთხსავე მხრეს, თურმე, აკაციის ყვავილის ფორმის ხის ბრჯენები დაამაგრეს. ზედ უზარმაზარი გოვზა მოათავსეს, რომელშიც, როგორც ცნობილია, ოთხიათსამდე ბოთლი ღვინო ეტეოდა. გოვზა კაუჩუკის მილით უერთდებოდა, აუზს და ონკანის გახსნისთანავე აუზი ღვინით ივსებოდა. ჰაერში დაკიდებული, ასობით ჩინური და იაპონური ფრანი კი აუზსა და მასში წითლად მოლივლივე ღვინოს ანთებდაო, ვკითხულობთ, თვით, მირზა რეზა ხანის ჩანაწერებში.

ივანე მუხრან-ბატონის ყოფილი მოურავის გადმოცემით, მუხრანის სასახლის წინ აგებული შადრევნიდან, სარდაფიდან გვირაბით ღვინო გადმოდიოდა.

მეფე აიეტის სასახლის ეზოშიც ხომ ოთხი შადრევანიდან ორში ღვინო მოედინებოდა – წითელი და თეთრი...

ისე, რომ დაფიქრდეს კაცი, რამდენსაუკუნიანი სამზადისი დაგვჭირდა ღვინის ტურისტულ პროდუქტად ჩამოყალიბებისთვის?! არადა, თუნდაც, მედიცინაშიც ხომ ფართოდ გამოიყენებოდა ღვინო?! დროა, თავიდან გადავქექო საქართველოში სამედიცინო ტურიზმის საკითხები...

მაგრამ ვინ დაგაცლის ან ფიქრს ან საქმეს? ისევ ტელეფონი... 

გამახსენდა! არც კი მისაუზმია.

დედას ტოლმა ბულგარულ წიწაკაში – აი, გამოწვევა ახალგაზრდა, დამშეული გოგოსთვის! მაგრამ მერე ერთი ამბავი გამახსენდა - ორი დღის წინ ქუჩაში ქალბატონმა თამარ მელიქიშვილმა მიამბო: კაცი მთხოულობდა და რა კაციო!.. მაგრამ ერთხელ, ჩემი თანდასწრებით, ოცი ტოლმა შეჭამა და მეც ბეჭედი უკან მივუბრუნეო... მომერიდა!

ისევ საქმე...

-    გამარჯობა, ბატონი გიორგი ბრძანდებით? თქვენ ატენში გაქვთ მარანი, არა?
-    კი. – მოკლე და თავდაჯერებული პასუხი. 
-    ატენური, ხომ?
-    არა.
-    რა ჰქვია თქვენს მარანს? - სიტყვებს ძალით ვგლეჯ, ფაქტობრივად. გასაოცარია.
-    არაფერი არ ჰქვია. თქვენ ვინა ხართ?
-    მე გიდი. სტუმრებს იღებთმ, ხომ?
-    არა. 
-    კარგით, დიდი მადლობა.
-    ღვინოს ექსპორტზე ვყიდი. კიდევ, აქაურ მაღაზიებში იყიდება. თუ იცით, ღvino underground. ტაბიძეზე. ვინც იყიდის და გასინჯავს, ხო მოეწონება? შემიკვეთოს და მივიღებ. ისე ტურისტებს არ ვიღებ.

მოვიდა ლაპარაკის მადაზე.  

მოკლედ, გავიცანი ბატონი გიორგი, საკმაოდ სიტყვაძუნწი და ექსპორტისადმი მკვეთრად გამოხატული ინტერესის მქონე მოქალაქე. 

22 აგვისტო

ღამის საშინელი ღვარცოფის შემდეგ მშვენივრად კაშკაშებს დღეს მზე. 

უშგულში მივდივართ.

ვზივარ მანქანაში და კადრი კადრს ენაცვლება. გასაკვირია, ტურლიდერმა ტურისტებს საქართველოს უდიდესი საუნჯე – მესტიის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი არ დაათვალიერებინა, კოშკებთან ახლოც კი არ მისულა, არცერთ ეკლესიაში არ შესულან. 

ამასობაში, ვენახი მომკითხეს. სულ რაღაც, 3000 მეტრ სიმაღლეზე, ზღვის დონიდან. ალბათ, ქრთული ღვინის გასინჯვა უნდათ. არადა, სად გინდა, რომ აქ გაასინჯო... უშგულის კაფეში რაღაც გაურკვეველი წარმომავლობის ღვინის ბოთლებს ჰყიდიან. 

დასანანია. ძალიან ხშირად თხოულობენ ღვინოს უშგულში, და საბოლოოდ, ლუდს მიირთმევენ. მესტიაში ნორმალური სიტუაციაა ამ მხრივ - შატო მუხრანი, თელიანი ველი, მარანი, და თუ არ ვცდები თბილვინოსაც მოვკარი თვალი. მილდიანსც გაუხსნია ღვინის მაღაზია. 

ზოგადად, თვალი რომ გადავავლოთ, დიდი მეღვინეობებიდან, ღვინის გარდა ტურისტებს განსაკუთრებით რა მოსწონთ:

შატო მუხრანი – პირველ რიგში, ისტორია, შემდეგ - აღდგენილი მარანი, ულამაზესი კარ-მიდამო, საჯინიბო და ორი ცქრიალა გიდი. 

მეღვინეობა ხარება – გვირაბები.

ბადაგონი – სადეგუსტციო ოთახი თავისი მაგიდით, ბადაგონის ქანდკება.

შუმი – მუზეუმი, ეზო და მხიარული გიდები.

შუხმან ვაინს ჯორჯია – სრულყოფილი კომპლექსი ულამაზესი ხედით, საიდანაც წამოსვლა ყველა ტურისტს ეძნელება.

ვინივერია – გემოვნებით შექმნილი პატარა, კომფორტული სამყარო.

მარანი – კომპლექსურად შეკრული მეღვინეობა.

კორპორაცია ქინძმარაული – ისტორიული ციხის ტერიტორიაზე მშვენივრად აწყობილი ტურისტული მომსხურება.

თბილვინო – დიდი ინდუსტრია.

ბაგრატიონი 1882 – შენობიდან დაწყებული, მასპინძლით დაამთავრებული (თავისი დიდებულებით).

მოკლედ, ბევრი რომ არ გავაგრძელო ამ პატარა ქვეყანაში საოჯახო მარნებიდან დიდ მეღვინეობებამდე ღვინის ტურიზმის მშვენიერი ბაზები გვაქვს, ამას დამატებული, შატოები თუ ქვევრის ოსტატები, რესტორნები თუ ღვინის ბარები და მაღაზიები, საერთო ჯამში, ყველა სახის მომხმარებელს აკმაყოფილებს. შემიძლია, ძალიან ბევრი ვწერო საოჯახო მარნებზე, რომლებიც დიდ კომპანიებს, არათუ ჩამოუვარდებიან, ხშირად უფრო მეტი სიმპატიითაც სარგებლობენ, თუმცა, ამაზე წერისთვის დრო არასოდეს მეყოფა.

მეძახიან. უნდა წავიდე.

23 აგვისტო

გუშინ უფლისციხეში სადილი ოჯახურ გარემოში გვქონდა. ამ ოჯახის შესახებ ინფორმაცია აქამდეც მქონდა, მაგრამ ამ გაგანია ტურისტულ სეზონზე ჩემს ნებაზე ვერ დავსეირნობ. ჰოდა, გუშინ გეგმიურად მოვხვდი ბაქარ ზაალიშვილის ოჯახში. 

მიუხედავად საშინელი წვიმისა, მასპინძელი გარეთ დამხვდა, გზა არ აერიოსო. ძალიან არტისტულად გამოიყურებოდა თავისი ჩაცმულობით და დახვეწილი მანერებით. სტუმრებიც სათითაოდ მეკითხებოდნენ მსახიობია, მხატვარი თუ მუსიკოსიო. 

ეზოში მაყალი უკვე მზად იყო თევზის შესაწვავად. მაღლარი ვაზის ხეივანს ხეხილის ბაღი და ბოსტანი აგრძელებდა, ეზოში ჭაც იდგა. თითქოს ბერიკაცი ჩამომჯდარიყო მყუდროზე. სუფრა მეორე სართულის აივანზე იყო გაშლილი და ოჯახის წევრები ღიმილით გვემსახურებოდნენ. ჩემი სტუმრები კმაყოფილი სახეებით ილუკმებოდნენ. მალე აღარავის ახსოვდა წვიმა და სიცივე, ბედნიერები გაიშალნენ ეზოში, რომ თავისი თვალით ენახათ ბოსტანში მოწეული კიტრი თუ პამიდორი. ძლივს ჩავსხი მანქანებში, წამოსვლა აღარ უნდოდათ. მათ დევნაში ღვინო დამრჩა დასაგემოვნებელი, როგორ დამემართა, არ ვიცი. აი, ზაალიშვილებში დაბრუნების ერთი დიდი მიზეზი. 

საღამოს ვახშამი თბილისში გვქონდა, რესტორანში, ქართული ცეკვების თანხლებით. რა დიდებული სანახავია ქართული ცეკვები, უყურებ, სხვა როგორ ცეკვავს და შენც გეცეკვება, სწავლაც არ გჭირდება. თუ ერთი-ორი ჭიქა ღვინო გაქვს დალეული ხომ თამამად უერთდები მოცეკვავეებს. ცეკვას სიმღერა ცვლის, სიმღერას ცეკვა, ღვინის ჭიქებში კი საფერავი მოელის შემსმელს.  

ხვალ გოდერძის უღელტეხილით გადავივლი მაღალმთიან აჭარას და ქართული ტრადიციული სუფრით დავასრულებთ ერთკვირიან ქართულ ვოიაჟს.

© მაკა თარაშვილი, საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

პროექტ „ღვინის დღიურების“ ფარგლებში მომზადებული მასალა წარმოადგენს ავტორთა კერძო შეხედულებებს და არ გამოხატავს საქართველოს ღვინის კლუბისა და ღვინის საინფორმაციო ცენტრის პოზიციას.

Monday

August 24, 2015

I’m sitting in the middle of a pile of receipts, trying to calculate our film’s spending for the past week and a half. We spent a few days in Racha, filming Mariam Iosebidze, a new winemaker who is hoping to revitalize her family’s land. She took us to visit other producers in the area who make great wines, yet don’t bottle for sale (something unheard of in the American market).

It’s been two months living in Tbilisi, traveling like this. A day in Kakheti, a day in Guria, then Batumi, then Akhaltsikhe, and home. A whirlwind to say the least. The weather is just one of the many things that affects our plans. This week the hail in Kakheti and a broken part on the equipment used to install qvevri into the ground halted our plans. 

Despite the ups and downs of not knowing when we can film, something spontaneous always comes up. Tomorrow we film the qvevri-maker Zaliko in Imereti. I’m very excited to spend a day with him as he molds new qvevri. 

It’s an early start tomorrow, so off to finish these receipt reconciliations. 

Tuesday

August 25, 2015

We packed up our rental car with film gear and picked up our new friend Johnny, a film student at the University here. We drove to Imereti to meet with Zaliko, the famous qvevri-maker. It was a beautiful day. The air was clean after the rain, and the sky was clear.

We arrived at Zaliko’s ready to film. Of course we couldn’t get started until after Zaliko and his sons tried to coerce us into drinking wine and whiskey for breakfast. We were hoping to film Zaliko work clay with his hands, but their task for the day was to move 3 large qvevri from his studio space to the kiln to prepare for the fire. After an hour or two one qvevri was moved. Sometimes filming can become very mundane. We wanted to wait for something more cinematic to happen, but also didn’t want to disturb their work. We took a lunch break and returned by the time they finished the third qvevri. Zaliko then agreed to mold clay into qvevri for us. And man! What an amazing experience. His feet shuffle in a rhythm like the sound of a ticking clock. In 10 minutes he finished one small qvevri. I was blown away by the perfect symmetrical shape he creates, and it’s all done by hand. 

When you’re around Zaliko, you can sense his intuition and sensibility. He feels things. When he looks in your eye, he perceives more than most people’s gaze. It was an incredible day to spend with such a man. 

Zaliko Bojadze, qvevri-maker

Wednesday

August 26, 2015

After a long day of filming yesterday, I got back to our Tbilisi apartment to upload footage, took a nap for a few hours, and woke up at 3 AM to pick up our dear friends who were also our wine colleagues back in Chicago. We prepared late-night/early-morning Khinkali for them and shared delicious Georgian wines with them until 8 in the morning. It was so exciting to share new tastes with them. We started with Vincent’s sparkling wine, then Zaza Gagua’s Ojaleshi rosé, Zurab’s chkhaveri rosé, Zaza D’s Khikhvi, Kakha Berishvili’s saperavi, and Pheasant’s Tear’s chacha. 

We slept for a few hours, then took them around the town. I left my film equipment at home today. I wanted to enjoy the city without lugging around gear. It’s often a hard decision to know when to bring the camera and audio equipment with us. Sometimes moments come up and we don’t have sound equipment, and miss something important. That is always a risk with documentary. But today was a day of rest for us. Resting turned into a late night dance party at Vino Underground. A favorite spot of ours and an instantly favorite spot of our friend’s. 

Thursday

August 27, 2015

Today we showed our friends Kakheti. They are here to learn about wine, and we needed to get some filming done as well. We started the morning at one of my favorite saperavi-maker’s, Kakha Berishvili in Artana. The bee hives, the hippie-like commune feel to his yard, the vines, his delicious wines. It was great. 

Kakha sits and shares food and his wines from Artana

We rushed to the next appointment, since we had a late departure that morning. (Too much dancing). We stopped at Soliko’s to taste his “Our Wine” rkatsiteli. This was my first visit to Soliko ’s. From what I hear, he’s the ‘sensei’ to other natural winemakers here. He practices biodynamics, and guides other winemakers to find more natural methods when working in the vines. 

Soliko sharing a glass with us

We ended the night with John Wurdeman at Pheasant’s Tears. The restaurant was closed, but he graciously invited us for a meal cooked by him and his wife, Ketevan. We tasted through bottles and bottles of Pheasant’s Tears wines, including a vertical tasting of rkatsiteli. It was unforgettable.

We all passed out in the car ride home. 

Friday

August 28, 2015

Another early morning start. We hoped to visit Saguramo, but it was closed. So we continued onto Ateni to visit with Nika Vacheishvili. His wife, Diana, prepared an amazing meal. We drank his beautifully nuanced wines: chinuri, goruli mtsvane, and his khidistauri—the wine that he and Jeremy made last year for the first time. 

The view from Nika's marani

Nika's newly built marani

Ateni gives you a spirit of adventure. We decided to walk barefoot across the river to the car. I slipped on a rock while carrying the gear. It was so stupid. I should’ve passed off the gear. I got a few cuts on my feet, but immediately rushed to the other side of the river to open up the gear bags and make sure all the footage and equipment was okay. It was. 

So we made our way to Akhaltsikhe, where we met with Giorgi Natenadze who will be our host for the next two days. We settled into our guest house, then shared his wines. We visited him 3 weeks earlier, but felt we needed to come back again. Giorgi is the Indiana Jones of the wine world. 

Saturday 

August 29, 2015

We visited Giorgi’s ancient terraces. A place we were all excited to see. Our friends had traveled to Portugal, Germany, France, Italy, to visit vines. This land was exciting. This was ancient, without any vines on them currently. Giorgi is planning to plant native varietals to Meskheti on these terraces this fall. And we hope to be back again to visit them. 

Giorgi and Jeremy discuss the new terrace project that Giorgi plans to start this fall

We went to the Vardzia caves to film the qvevri rooms, which of course is beautiful. But Chachkari is what peaked my interest. This is the small village just below Vardzia which supplied the elite with wine and food. This village has a sadness to it; a leftover feeling of the class system which is still occurring. Just around the corner tourists are coming to Vardzia, yet Chachkari with its many wine presses and caves is quickly being destroyed. People are coming in with a tractor and cutting down their trees, offering to pay 200 lari for a huge tree. This village still has one of Giorgi’s 400 year old vines which climbs a large tree. The tractor has destroyed ancient terraces which rest here, as well as the road throughout the village. For me, this has been the hardest place to see. There are so many positive things about our travels and explorations. We see that the village life is dying, as people flee to the cities to work. This strong eco-system will soon be gone if people sell all their trees. 

It is Giorgi’s dream to revitalize this village, and make it a place that tourists would want to visit. My favorite thing about being around Giorgi is his huge ideas. He sees the troubles and hardships around him, and yet his dreams are bigger. He sees solutions to the problems. 

Giorgi Natenadze and a mini version of a pot still used for eau de vie

Sunday

August 30, 2015

We stayed at the Vardzia Resort Hotel in a large room that housed all five of us. We enjoyed a leisurely morning before getting on the road to see more sights of Meskheti. We filmed the ancient remnants of the castle at Saro, which dates back to the pyramids in Egypt. We then stopped for a lunch at Giorgi’s house in Akhaltsikhe. He knew we loved the famous Meskhetian dish that his mother made us last time, so he arranged for me to film his mother, wife and sister-in-law as they prepared fresh pasta by hand. 

After a great few days with Giorgi, we were back on the road. 5 hours in traffic to make it back to Tbilisi. Our friends leave in the morning. They wanted their last night to be spent at Vino Underground, so of course we obliged.  

Our American wine friends, Jeremy, myself & Giorgi Natenadze

© ემილი რეილსბეკი, საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

პროექტ „ღვინის დღიურების“ ფარგლებში მომზადებული მასალა წარმოადგენს ავტორთა კერძო შეხედულებებს და არ გამოხატავს საქართველოს ღვინის კლუბისა და ღვინის საინფორმაციო ცენტრის პოზიციას.

ორშაბათი, 31 აგვისტო

დღეს ორშაბათია - აგვისტოს ბოლო დღე. ვარ თელავში, „რთველი 2015“-ის საკოორდინაციო შტაბში და ვემზადები რთველის დაწყებისთვის. რთველის შტაბი 25 აგვისტოს გაიხსნა. ღვინის ეროვნული სააგენტოს და სოფლის მეურნეობის სამინისტროს თანამშრომლები რთველის დაწყებამდე აკვირდებიან ყურძნის დამწიფების პროცესს და სწავლობენ მოთხოვნას ყურძენზე. ჩვენი ამოცანაა ზუსტად აღვრიცხოთ გადამუშავებული ყურძენი შემდგომი მონიტორინგის და სერტიფიცირების მიზნით. თუმცა შტაბის მუშაობას პოლიტიკური ელფერიც გაკრავს - ხალხი თვლის, რომ რთველის შტაბმა უნდა „ჩაიბაროს“ ან „ჩააბარებინოს“ ყურძენი „გლეხებს“ „ქარხნებში“...

„გლეხის ყურძენი“, „ქარხანა“, „ჩაბარება“ ანდა კიდევ „ზონის ყურძენი“ და ა. შ. ეს ის ჟარგონებია, რომლებსაც წლებია ვებრძვი მეც, და ჩემი ბევრი მეგობარიც, მაგრამ ვატყობ, რომ უკვე მე თვითონაც ხშირად ვიყენებ და ეს ძალიან არ მსიამოვნებს.

ყველაზე რთული კითხვა, რომელსაც ჟურნალისტები ხშირად მისვამენ - „როდის დაიწყება რთველი ოფიციალურად?“. როდის დაიწყება რთველი, ვიცი - მას შემდეგ რაც ყურძენი დამწიფდება. ოფიციალურად კი.... ალბათ იგულისხმება - ზარ-ზეიმით, რეპორტაჟებით კახეთიდან, პირდაპირი ჩართვებით, დიდ მანქანებზე დამაგრებული აკიდოებით...

დღეს, როდესაც ეს კითხვა დამისვეს, მივხვდი რა რთული იქნება რთველზე საუბარი მედიასთან.

ყოველ შემთხვევაში, ყურძენი ჯერ არ დამწიფებულა. მღელვარება და ნერვიულობა მატულობს, მაგრამ ვცდილობთ რთველთან დაკავშირებით ყველა ინფორმაცია გვქონდეს დროულად და დროულად გავავრცელოთ ხალხში. 

რთველის შტაბის ძირითადი სამუშაო, ფაქტობრივად, რაიონებში სიარული და მოსახლეობისთვის რთველის კონიუქტურის კარგად ახსნაა, რაც ძალიან გვიჭირს, რადგან ბოლო დაახლოებით 10 წელია რთველი ძალიან პოლიტიკურ პროცესად ჩამოყალიბდა. განსაკუთრებით, მას შემდეგ რაც 2006 წელს რუსეთის ბაზარი დაიკეტა ქართული ღვინისათვის. მაშინ პირველად ვიგრძენით ჭარბი ყურძნის პრობლემა. დასაწყისში ჭარბი ყურძნის პრობლემა მარნებზე თხოვნით, ხანდახან მსუბუქი ზეწოლითაც გვარდებოდა. იყო წლები, როდესაც ყურძენი არაღვინის კომპანიებმაც შეიძინეს და თანამშრომლებს დაურიგეს ხან ყურძნად და ხან ღვინოდ. იყო უფრო უსიამოვნო ფორმით ჩარევებიც. მსხვილი მევენახეების ე. წ. „ფაშისტებად“ მოხსენიებაც და ა. შ. ის, რისი გახსენებაც არ გვინდა და რასაც არამც და არამც არ გავიმეორებთ. 

ბოლო წლებში, თანდათან დაიხვეწა ყურძნის ფასის სუბსიდირების და სახელმწიფოს მიერ ჭარბი ყურძნის შესყიდვის მეთოდები. დაიხვეწა იმდენად, რომ პოლიტიკური ბრძოლოს იარაღადაც კი იქცა, რამაც გამოიწვია ბოლო წლებში ყურძნის ფასის ხელოვნური მატება, იმდენად, რომ ეს ბევრისთვის კარგ ბიზნესადაც იქნა. ყურძენი იყიდებოდა ერთნაირად მაღალ ფასად, მიუხედავად ხარისხისა. მევენახეები მიეჩვივნენ ისეთ მეთოდებს, რაც ხარისხს ძალიან აზარალებს. მაგალითად ყურძნის მორწყვა დაკრეფის წინ, რათა ყურძენი დამძიმდეს წყლის ხარჯზე (ეს დაახლოებით იგივეა, ღვინოს რომ წყალი დავასხათ).

ხელოვნურად გაზრდილი ფასის გამო გაიზარდა ღვინის ფასიც, რაც ხელს უშლის ღვინის გაყიდვებს ექსპორტზეც და განსაკუთრებით ადგილზე, საქართველოში. საქართველოში გვიჭირს ღვინოში ძვირი ფასის გადახდა. 

ამას ემატება კიდევ ერთი ნეგატიური მოვლენა. ყველა მევენახე ცდილობს ყურძენი სრულად მიჰყიდოს კერძო მარანს თუ სახელმწიფოს და სახლში ღვინოს აღარც კი წურავს. ერთი მხრივ სახელმწიფო ძალიან ბევრ ფულს ხარჯავს რთველზე, მეორე მხრივ, დარგი, ანუ მევენახეობა-მეღვინეობის დარგი ძალიან ზარალდება.ზედმეტი ჩარევა ბაზარზე, ყოველთვის უარყოფით შედეგებს იძლევა.

2015 წელს კი ბოლოს და ბოლოს გადაწყდა, რომ სახელმწიფომ ხელი არ უნდა შეუშალოს თავისუფალი ბაზრის განვითარებას და ზოგადად დარგი უნდა გაძლიერდეს, თუნდა ეს არ იყოს პოლიტიკურად მომგებიანი. 

სახელმწიფოს მთავარი ამოცანაა :

-    ხარისხიანი ყურძენი არ დარჩეს გაუწურავი;

-    ყურძნის ფასზე მოილაპარაკონ ყურძნის გამყიდველმა და მყიდველმა. ამ შემთხვევაში კარგ ყურძენს მეტი ფასი ექნება ვიდრე ნაკლებად კარგს, და ამას ყველაზე კარგად გამყიდველი და მყიდველი დაარეგულირებენ;

-    ის მევენახეები, რომლებსაც ფასი არ დააკმაყოფილებს საკუთარ ყურძენს ბაზარში გაყიდიან ან სახლში დაწურავენ;

-    ხოლო ის მევენახეები, რომლებიც ვერც დაწურავენ და ვერ გაყიდიან ყურძენს, ჩააბარებენ სახელმწიფოს, გარკვეულ (თუმცა ყურძნის მოყვანის ფასზე მაღალ) ფასად. სახელმწიფო ამ ყურძენს იბარებს მხოლოდ იმ მიზნით, რომ მევენახე ზარალზე არ წავიდეს, ვენახი არ გაჩეხოს და გაისად უკეთესი ყურძენი მოიწიოს.

ვთვლი, რომ წელს ძალიან არაპოპულარული, მაგრამ მევენახეობა-მეღვინეობისთვის აუცილებელი გადაწყვეტილება მიიღეს. საუბარში თითქოს ყველა გვეთანხმება, მაგრამ თითქმის ყველა უკმაყოფილოა. დიდი იმედი მაქვს გავუძლებთ ზეწოლას და ეს გადაწყვეტილება არ შეიცვლება რაიმე სხვა - პოპულისტური გადაწყვეტილებით. 

ჯერ ყურძენი არც დამწიფებულა.  რთველი დაახლოებით 10-15 დღეში გაჩაღდება.

კინაღამ დამავიწყდა მთავარი აღმენიშნა : წელს, 2015 წელს ძალიან კარგ მოსავალს ველოდებით არა მარტო რაოდენების მხრივ, არამედ ხარისხობრივად. აგვისტოს ბოლოს წვიმები, გრილი ღამეები და მზიანი დღეები.... ყურძენი კარგად მწიფდება და თუ მშვიდობა იქნა 2015 წლის ღვინოები გამორჩეული იქნება.

სამშაბათი, 1 სექტემბერი

გასულ კვირაში დედოფლისწყაროში და სიღნაღში გვქონდა შეხვედრები მუნიციპალიტეტების გამგებლებთან და მათ წარმომადგენლებთან სოფლებში (ადრე რაიონის გამგებელი და სოფლის რწმუნებული ერქვათ, ახლებურად ცოტა მიჭირს სწორად მოხსენიება :) ). დღეს გურჯაანის რაიონში შევიკრიბეთ. 

გურჯაანი მეღვინეობის კუთხით, განსაკუთრებული რაიონია. აქ ყველაზე ბევრი ყურძენი მოდის, თუმცა ყურძნის მყიდველი ყველაზე ნაკლებია. თელავსა და ყვარელში ბევრი ახალი მარანი აშენდა, ახალი ვენახები გაშენდა. გურჯაანშიც არის თანამედროვე მარნები, მაგრამ მეტია ძველებური „ქარხანა“, სადაც კარგი ღვინის დაყენება რთულია. ასეა თუ ისე, გურჯაანის რაიონში ყურძნის გაყიდვა საკმაოდ გაძნელებულია და აქ წელს ბევრ უკმაყოფილებას ველით.

სოფლის რწმუნებულებთან შეხვედრა ძალიან საინტერესო პროცესია. ერთი მხრივ ყველას ესმის შექმნილი მდგომარეობა. კარგად ხვდებიან, რომ ხელოვნურად მაღალი ფასი ყოველ წელს ვერ იქნება და იმასაც ხვდებიან რომ არ არის სწორი სახელმწიფო ბიუჯეტის ზედმეტი ხარჯვა. ამის მიუხედავად, ყველა მათგანი პირდაპირ, ან მინიშნებით ითხოვს, სახელმწიფომ „რამენაირად ასწიოს ყურძნის ფასი“. ყველა რწმუნებულს აქვს საკუთარი ყურძენი გასაყიდი და ამაზეც დარდობენ. თუმცა ყველაზე მეტად იმაზე ნერვიულობენ, თანასოფლელებს როგორ აუხსნან, რომ ყურძნის ფასი შესაძლოა შარშანდელზე ნაკლები იყოს. ის, რომ ფასი შარშანდელზე დაბალი იქნება, ცალსახად ჩანს მოთხოვნისა და მიწოდების შედარებით. რამდენად მოიკლებს ფასები - პროგნოზის გაკეთება ჯერ რთულია.  

კარგი ამბავი არ მოგიტანიათო, გვითხრეს, მაგრამ სადილზე მაინც დაგვპატიჟეს. რა თქმა უნდა ვერ წავყევით, მაგრამ გამოსვლისას „არაოფიციალურად“ ბევრი ვისაუბრეთ. ყველა ნერვიულობს, როგორ დააბინავებენ მოსავალს, რა შემოსავალს მიიღებენ. დარგის ზოგადი მდგომარეობა მათთვის ნაკლებად მნიშვნელოვანია, ექსპორტის კლებაზე როდესაც ვსაუბრობთ, ზრდილობიანად გვეთანხმებიან, მაგრამ არც ეს არ სჯერათ. 

შეხვედრის შემდეგ ვესტუმრე გურჯაანის ტელევიზიას და განახლებულ სტუდიაში, პირდაპირ ეთერში ვისაუბრეთ კარზე მომდგარი რთველის შესახებ. ძალიან სიმპატიური სტუდია და გარემო დამხვდა, სადაც ღიმილით და მეგობრულად ვისაუბრეთ კახეთისათვის ძალიან მნიშვნელოვან საკითხზე - რთველზე. საღამოს, შტაბში დაბრუნებულმა ჩანაწერს ვუყურე და კმაყოფილი დავრჩი გადაცემით - ჩემი აზრით მოვახერხე ყველა საკითზე მესაუბრა და ჩემი აზრი სრულად გამოვხატე. 

საუბარი დავასრულეთ სურვილით, რომ კახეთში, კახელი მევენახე დაუბრუნდეს ქვევრს, ქვევრის ღვინის წარმოებას, რაშიც უფრო კარგ შემოსავალსაც ნახავს და ეს უძველესი ტრადიციაც შენარჩუნდება.

ღამით გურჯაანიდან დამირეკეს და მითხრეს, რომ გადაცემამ ხალხი გააღიზიანა და უკმაყოფილოები არიანო. გულის სიღრმეში მჯერა, რომ ეს ასე არ არის.

პარასკევი, 4 სექტემბერი

დღეს 4 სექტემბერია. რთველი ისევ არ დაწყებულა. რამდენიმე მარანი საკუთარ ყურძენს კრეფს (კახეთში უცხოური ჯიშები გაშენდა, რომლებიც  არ არის აქაურ კლიმატს მორგებული და ადრე მწიფდება). ხალხი უკვე აქტიურად რეკავს ცხელ ხაზზე - როგორ ჩააბაროს ყურძენი, სად იბარებენ...

ამ დღეებში კახეთის ყველა რაიონში ვიყავით. ყველგან მსგავსი მდგომარეობაა, ყველა რთველის მოლოდინში ვართ. ყველაზე რთული დედოფლისწყაროს, სიღნაღის და ნაწილობრივ გურჯაანის რაიონებია. ერთი მხრივ ყურძნის მყიდველი არ ჩანს. ვინც მოსალაპარაკებლად ჩავიდა - ჯერჯერობით ფასზე ვერ შეთანხმდა ადგილობრივებთან.

ჩვენთან, რთველის შტაბში 40-მდე ღვინის კომპანია დარეგისტრირდა, თუმცა ჯერ ყურძენს არ ყიდულობენ, დამწიფებას ელოდებიან. ეს ყოველთვის ასეა - მევენახეები ცდილობენ რაც შეიძლება ადრე დაკრიფონ ყურძენი. მარნები პირიქით - რაც უფრო კარგად დამწიფდება ყურძენი, მით უფრო კარგი ღვინო დგება.

ღვინის კომპანიებთან საუბრისას იკვეთება, რომ მარნები იმაზე მეტ ყურძენს მიიღებენ, ვიდრე ველოდით. ეს ძალიან კარგი ინფორმაციაა.

ღვინის ეროვნული სააგენტოს ინტერნეტ-საიტზე ქვევრები ისევ ცარიელია (ყურძნის გადამუშავების შესახებ ინფორმაციას რეალურ დროში ვდებთ ჯიშებისა და რაიონების მიხედვით. ამ ციფრებს გრაფიკების ნაცვლად ქვევრებით გამოვსახავთ. ქვევრში ჩასხმული ღვინის შეხედვით ყველას შეუძლია შეაფასოს რთველის მიმდინარეობა).

შაბათი, 5 სექტემბერი

რთველი ისევ არ „გახურებულა“. კვლავ მედიასთან და მევენახეებთან შეხვედრებზე ვართ გადართული. დღეს ახმეტის რაიონში ვიყავით. ადგილობრივებმა, ფაქტობრივად, ჩვენი სათქმელი აქეთ გვითხრეს. სუბსიდია და ხელოვნურად მაღალი ფასები რომ ხელს უშლის ღვინის ბიზნესის განვითარებას, არც კი ვკამათობდით. ის, რომ ოჯახის და ქვევრის ღვინის წარმოება უნდა წავახალისოთ - არც ამაზე. თანაც 7-8 სექტემბერს ახმეტის რაიონში, ალავერდში ქვევრის მესამე საერთაშორისო სიმპოზიუმი იხსნება. 

ახმეტის რაიონში ყურძენი ყველაზე გვიან მწიფდება, თან კარგად მწიფდება. აქაური თეთრი ყურძენი გამორჩეულად კარგია. ახმეტაში ჯერ არ ნერვიულობენ, ელოდებიან, რომ როგორც დანარჩენ კახეთში, აქაც ისევე მოხდება ყველაფერი.

ახმეტიდან მეც დამშვიდებული წამოვედი. 

ინტერნეტში ორი სტატია ვნახე რთველის თემაზე - მეღვინის, დავით თამარაშვილის სტატია, ზოგადად, რთველზეა და ძალიან მომეწონა. ამ თემებზე მსჯელობა რთველის დამთავრებისთანავე უნდა დაიწყოს. იმედი მაქვს, დათოც ჩაერთვება. მეორე,  სალომე ზურაბიშვილის სტატია წავიკითხე facebook-ზე. ასევე ძალიან სწორად და მოკლედ შეფასებული რთველი და სახელმწიფოს როლი. მაშინვე „მოვიწონე“ შესაბამის ღილაკზე დაწკაპუნებით.

ყურძნის კრეფა დღესაც არ დაწყებულა, თუ არ ჩავთვლით რამდენიმე გამონაკლისს. ჩვენს ინტერნეტ საიტზე (rtveli2015.gov.ge) ქვევრები ჯერ კიდევ ცარიელია. 

ფოტოები მოგვაწოდა ღვინის ეროვნულმა სააგენტომ და საქართველოს სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ

© გიორგი სამანიშვილი, საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი
 
პროექტ „ღვინის დღიურების“ ფარგლებში მომზადებული მასალა წარმოადგენს ავტორთა კერძო შეხედულებებს და არ გამოხატავს საქართველოს ღვინის კლუბისა და ღვინის საინფორმაციო ცენტრის პოზიციას.

ორშაბათი, 23 ნოემბერი.

გიორგობის დილა გათენდა. 

დილის 6 საათია. უნდა მოვასწრო რესტორანში მისვლა. ხვალიდან პრაქტიკის დღეები მეწყება გოტებორგის საუკეთესო რესტორან Sjomagasinet-ში, ბევრმა ჩემმა მეგობარმა არ იცის, რომ პროფესიას ვიცვლი… მერე სერბულ ეკლესიაში უნდა მივიდე, სანთლები დავანთო, სამწუხაროა, რომ სხვა მართლმადიდებლები არ ზეიმობენ გიორგობას 23-ში. 

გარეთ ტიპიური შვედური ნოემბრის ამინდია - მოღრუბლული, ნისლიანი. წლის ყველაზე ცუდი თვეა შვედეთში. დაიწყო ეს კვირაც და სულ ექვსი დღე რჩება ქართული ღვინის პრეზენტაციამდე.  

ტრამვაით ვიმგზავრე რესტორნამდე. რესტორნის ერთ–ერთი მეპატრონე დამხვდა, გუსტავი. დამათვარიელებინა რესტორანი, გულდასმით ამიხსნა, თუ სად რა მდებარეობდა - მაცივრები, საყინულე, მშრალი ოთახები. მერე სამზარეულო დამათვარიელებინა. სულ ოთხი მოსამზადებელი განყოფილებაა სამზარეულოში - ორი  ცხელი და თითო-თითო დესერტისა და ცივი საჭმელებისთვის. არ ვიცი საქართველოში რესტორნებში როგორ არის, არ ვარ ნამყოფი მათ სამზარეულოში და შედარებას ვერ გავაკეთებ. 

მოვიდა Ulf Wagner რესტორნის მეპატრონე, გავიცანით ერთმანეთი და მისურვა წარმატებები სამკვირიან პრაქტიკაში.

Ulf Wagner ადრე მხოლოდ ტელევიზორით მყავდა ნანახი. ძალიან ცნობილი შეფმზარეულია შვედეთში  და ასევე ძალზე სახელგანთქმული სომელიეცაა. მის რესტორანს ერთ-ერთი საუკეთესო ღვინის სარდაფი აქვს შვედეში, ღვინოების ფასი 11000 კრონას აღწევს. იგი ბევრ გადაცემაში იღებს მონაწილეობას. ამ ადამიანის ოსტატობის წყალობით მოიპოვა რესტორანმაც მიშლენის ვარსკვლავი. 

სამშაბათი, 24 ნოემბერი

ლინდამ გამაღვიძა, დილის ექვსი საათია. პრაქტიკა მეწყება, რესტორანში უნდა წავიდე, რვის ნახევარზე იქ უნდა ვიყო. 

მე და ლინდა უკვე თორმეტი წელია, რაც დავოჯახდით. ძალიან საინტერესო იყო ჩვენი პირველი გაცნობა. საქართველოში როცა ვცხოვრობდი, არ ვიყავი ეკლესიური, ასე რომ ვთქვათ. მარტო გიორგობას და აღდგომის წინა ღამეს მივდიოდით ეკლესიაში, სანთელი რომ დამენთო,  ეს მოდა იყო -  აუცილებლად ლიტანიობას უნდა ავსულიყავით და სამჯერ დამერტყა წრე ეკლესიისთვის. შვედეთში ჩამოსვლისას გადავწყვიტე მართლმადიდებლული ეკლესიის მოძებნა, რომ სანთელი დამენთო, ვიპოვე სერბული ეკლესია და დავიწყე ამ ეკლესიაში სიარული. შემდეგ გავიგე, რომ ერთმა შვედმა ბერმა გოტებორგთან ახლოს ქალაქ ბოროსში იყიდა ადგილი და დააარსა მონასტერი. გადავწყვიტე რამდენიმე ხნით წასვლა და მონასტერში დარჩენა, გავიცანი მამა დოროთე, და ერთი კვირით იქ დავრჩი. მამა დოროთე მაძლევდა უფლებას, ქართულად წამეკითხა ფსალმუნები და ეს შინაგან სიხარულს მანიჭებდა.

ერთხელაც, ამ მონასტერში მოვიდა ლინდა და მართმადიდებლობის უფრო კარგად გაცნობა დაიწყო. ჩემი მეუღლე ეროვნებით შვედია და პროტესტანტულ ოჯახშია გაზრდილი. მისი მამა პროტესტანტული ეკლესიის მღვდელი იყო. ლინდამ გადაწყვიტა, მართლმადიდებელი გამხდარიყო და ეკლესიაში ყოველ კვირას მოდიოდა. ასე დავუახლოვდით ერთმანეთს. ერთი წლის თავზე ლინდა მოინათლა და რამდენიმე თვეში ჯვარიც დავიწერეთ. ჩვენს ჯვრისწერაზე სერბულ ეკლესიაში სამი საულიერო პირი იღებდა მონაწილეობას - მათ შორის, ქართველი მღვდელი, მამა მამუკა, რომელიც საგანგებოდ მოვიწვიეთ მიუნხენიდან. 

მე და ლინდა

პრაქტიკის  პირველმა დღემ კარგად ჩაიარა. 

საღამოთი ინგას უნდა დაუკავშირდე, ღონისძიების მოსამზადებლად სურსათი უნდა შევიძინოთ, ინგა ჩვენი კლუბის საბჭოს წევრია და კულინარიულ მხარეს განაგებს, მე ვერ ვასწრებ და ლინდას ვთხოვე, რომ ინგას საყიდლებზე მიეხმაროს.

ოთხშაბათი, 25 ნოემბერი

ტელეფონის მაღვიძარამ გამაღვიძა, დილის ექვსი საათია და რესტორანში წასასვლელად უნდა მოვემზადო. ხვალ მალხაზი (ხარბედია) ჩამოდის და აეროპორტში უნდა დავხვდე. 

შვედეთში ყოფნის პირველივე დღიდან ვცდილობდი, შემექმნა რამე ქართული. ვინც იცის, რა არის ემიგრაცია, კარგად მიხვდება, რასაც ვგულისხმობ. რამდენჯერ გამჩენია დანანების გრძნობა აქ ყოფნის დროს, როცა ეკლესიაში საღვთო ლიტურგიას ვისმენდი უცხო ენაზე; რამდენჯერ მომნატრებია ქართული გალობა და წირვა-ლოცვა. ალბათ, ამან გადამაწყვეტინა, თავიდან დამეწყო ქართული სამრევლოს ჩამოყალიბება. გოტებორგში  პირველი ლიტურგია ქართულად ჩვენი ჯვრისწერის დროს შესრულდა. 2005 წელს საპატრიარქოს ნებართვით და მეუფე გერასიმეს ლოცვა-კურთხევით ჩამოვაყალიბეთ წმინდა ნინოს სამრევლო შვედეთში, 10 წელი იმოქმედა ჩვენმა სამრევლომ და ამ პერიოდში ბევრ ქართველ ემიგრანტს გაუხარა გული. შეძლებისდაგვარად, ვახერხებდით სასულიერო პირის მოწვევას საქართველოდან, რომ ჩაეტარებინათ საღვთო ლიტურგია. 

ღვინის კლუბის დაარსების შესახებ იდეა პირველად მას შემდეგ გამიჩნდა, როცა გავიგე ახალი ღვინის ფესტივალის შესახებ. დავუკავშირდი მალხაზს და მოვუყევი ჩემს იდეაზე. მან დახმარება აღმითქვა და 2013 წელს პირველად ახალი ღვინის ფესტივალზე შევხვდით. 

შვედეთში ალკოჰოლის გაყიდვის მონოპოლია სახელმწიფოს აქვს აღებული და სასმელების ყიდვა შეიძლება მხოლოდ Systembolaget-ის სპეციალურ მაღაზიებში. ბოლო ხუთი წელია, რაც შვედებმა დაიწყეს კარგი ღვინის დაფასება. ადრე უფრო ლუდს ეტანებოდა ხალხი და იაფ ჩილეს, ან ესპანურ ღვინოს. Systembolaget-ის მაღაზიებში რომ გაიყიდოს ღვინო, საჭიროა გაიაროს სპეციალური კომისია, თუ რამდენად აკმაყოფილებს აქაურ სტანდარტებს და რამდენად პოპულარულია ამ ქვეყნის ღვინო. ასეთ კომპანიებს, მინიმუმ, 10 000 ბოთლის შემოტანა უნდა შეეძლოთ ყოველ წელს.  ქართული ღვინის კომპანიებს ამიტომ უჭირთ შვედეთის ბაზარზე დამკვიდრება. არის რამდენიმე იმპორტიორი შვედეში, რომლებმაც ძალიან დიდი ფული ჩადეს ამ საკითხში, მაგრამ უშედეგოდ. აქ ჯერ უნდა გააცნო ქვეყანა, მისი კულტურა და ღვინის ისტორია და ამ პროცესში შესთავაზო ღვინო. მე ეს გზა ავირჩიე და ჩემს მეგობრებთან ერთად გადავწყვიტე, დაგვეარსებინა ქართული ღვინის კლუბი „მარანი“. მიზნად დავისახეთ საქართველოსა და ქართული ღვინის პოპულარიზაცია შვედეთში. ჩვენ ვცდილობთ, შვედეთის ბაზარზე ნიადაგი მოვუმზადოთ ქართული ღვინის კომპანიებს. ჩვენი კლუბი არაკომერციულია. ამ კლუბის შექმნაში დიდი დახმარება გამიწიეს ჩემმა მეგობრებმა - წარსულში ვოლვოს PR-მენეჯერმა - მერილ ბუმანმა და ელექტრონული მაღაზიების ქსელების - netonnet-ის ვიცე-პრეზიდენტმა, მათიას კნუტსსონმა. მათ უცებ აიტაცეს ჩემი იდეა და მირჩიეს უფრო ფრთხილი და შედეგიანი გზა. ამას ცოტა უფრო მეტი დრო სჭირდება, მაგრამ შედეგი მოაქვს.

ხუთშაბათი, 26 ნოემბერი 

დღეს მალხაზი ჩამოდის,  წავედი სისტემბოლაგეთში და აქაური მცირე ლუდის სახარშის მიერ წარმოებული ლუდები ვიყიდე. მინდა მალხაზს გავასინჯო აქაური, განსხვავებული ლუდი. 

საღამოს ხუთ საათზე დავხვდი მალხაზს. ძალიან კმაყოფილია - პირველად არის შვედეთში. წამოვედით აეროპორტიდან და უცბად, აღმოვაჩინეთ, რომ საოცრად დიდი მთვარე ანათებდა. პირველად ვხედავდი ამხელა მთვარეს, საოცარი იყო!

ჩამოუწია ფანჯარას. აწვიმს, მაგრამ მაინც ღრმად ისუნთქავს შვედურ სუფთა ჰაერს თბილისის არცთუ ეკოლოგიური ჰაერის შემდეგ.

ვივახშმეთ, ცოტაც დავლიეთ და გავედით გიოტებორგის დასათვალიერებლად. გიოტებორგი ძალიან გავს თბილისს და უბნებიც დაახლოებით ისეა განლაგებული, როგორც თბილისში. ჩემს საყვარელ ბარშიც მივედით -The Bishops Arms-ში. აქ ხშირად დავდივარ ხოლმე. თითო ტრაპისტის ლუდი მივირთვით და ხვალინდელ გეგმებზე ვისაუბრეთ. 

მეორე დღეს მისასვლელი ვართ დიქსონის სასახლეში, სადაც საღამო ტარდება. საბოლოოდ უნდა შევამოწმო, რომ ყველაფერი რიგზეა. სისტემბულაგეთში საფერავი შევუკვეთე, თავი დავიზღვიე - სტუმრებს რომ არ ეყოთ...

პარასკევი, 27 ნოემბერი

ავდექით დილის 9 საათზე. ლინდამ საუზმე გაგვიმზადა. მალხაზი კმაყოფილია, კარგად დაისვენა. ვისაუზმეთ. 12 საათზე უნდა მივიდეთ დიქსონის სასახლეში, 11:15-ია. სუზანა დამხვდა დიქსონის სასახლეში - ვისაც გაქირავების საკითხი ეხება. დავათვალიერეთ კიდევ ერთხელ, შევამოწმე, რომ ყველაფერი რიგზეა და წამოვედით.

შაბათი, 28 ნოემბერი 

ეს დღეც გათენდა.  

მეორედ ვატარებთ ასეთ პრეზენტაციას, პირველად 19 თებერვალს გავაკეთეთ და მოწვეული გვყავდა ხოხბის ცრემლების ერთ-ერთი დამფუძნებელი ერიკ ანდერმო, რომელმაც წარუდგინა ხოხბის ცრემლების რამდენიმე სახეობის ღვინო. ღონისძიებამ წარმატებით ჩაიარა და დიდი მოწონება დაიმსახურა დამსწრე საზოგადოებაში. 

შემდეგი დეგუსტაცია აპრილში გვქონდა დაგეგმილი. მოწვეული გვყავდა  რამდენიმე რესტორნის სომელიე და მფლობელები, ასევე კლუბის წევრები, მაგრამ გავაუქმეთ ეს ღონისძიება. მალხაზმა ბევრი იშრომა, თბილისში ღვინის ეროვნულმა სააგენტომ მოგვიგროვა ღვინოები, მაგრამ ტრანსპორტირება ვერ მოხერხდა. ძალიან შევრცხვი ღვინის სააგენტოსთან, რომ ვერ მოვახერხეთ ტრანსპორტირება. ეს ჩვენგან დამოუკიდებელი მიზეზებით მოხდა.

საქართველოს საელჩოს თანამშრომლებთან ძალიან კარგი ურთიერთობა მაქვს, ელჩთანაც, ბატონ კონსტანტინე ქავთარაძესთან კარგი ურთიერთობა მქონდა. ადრე ბევრი ღონისძიება ჩაგვიტარებია ერთად და მომავალშიც ჰქონდა სურვილი, რომ დაგვხმარებოდა ღონისძიებების ჩატარებაში. თუმცა, ისე მოხდა, რომ ამჟამად უარი გამომიცხადა დახმარებაზე, მოიმიზეზა უდროობა და მერე საერთოდ ტელეფონზეც არ მპასუხობდა. არადა, ჩვენ მისგან არაფერს ვითხოვდით, ყველანაირ ხარჯს ღვინის კლუბი - „მარანი“ იხდიდა. ამის გამო აპრილის ღონისძიება ჩაგვეშალა სამწუხაროდ.

ამჟამად, საელჩოს თანამშრომლების ძალისხმევით, შესაძლებელი გახდა საგარეო საქმეთა სამინიტროსთან შუამდგომლობა, რომ დიპლომატიურო ფოსტით მომხდარიყო ღვინის ტრანსპორტირება. ამჯერადაც ყველანაირი ხარჯები ჩვენმა კლუბმა გასწია. მალხაზმა და ჩემმა მეგობარმა, გიორგი მახარაძემ, დიდი დახმარება გასწიეს ტრანსპორტირების ორგანიზებაში. 

დეგუსტაციამდე ორი კვირით ადრე, კულტურის ატაშემ შვედეთში - ანუკი სტურუამ შემატყობინა, რომ ღვინოები ჩამოვიდა. ჩემს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა. მე და ანუკი უკვე 15 წელია, რაც ერთმანეთს ვიცნობთ. ძალიან კარგი მეგობრები ვართ. ის ადრე გიოტებორგში სწავლობდა და ცხოვრობდა.  

ანუკის მივწერე, რომ მეორე დღეს სტოკჰოლმში ჩავიდოდი ღვინოებზე, დილით ადრე მომიწია წასვლა. დაახლოებით 4 საათი უნდა გიოტებორგიდან სტოკჰოლმამდე. მივედი საელჩოში და ყველა გახარებული და  ღიმილიანი დამხვდა. ბატონმა გივიმ, საელჩოს თანამშრომელმა გამომიტანა ღვინოები და მომეხმარა მანქანაში ჩალაგებაში. გიოტებორგში გვიან ჩამოვედი. 

დიქსონის სასახლეში 12 საათისთვის მივედით. მე და მალხაზმა დავიწყეთ მაგიდების დალაგება. გადმოვიტანე ღვინოები, შევუდექით ჭიქების დაწყობას, დავგეგმეთ საღამო.

ლინდას ვთხოვე, ინგას მოსაყვანად წასულიყო, ამასობაში მათიასიც მოვიდა, პროექტორი და ტექნიკური საკითხები მას ევალებოდა. როგორც იქნა, ყველაფერი გავასწორეთ. მაგიდებიც გაწყობილია – ჭიქები, ქულერები, წყალი და ა.შ.. ამასობაში ინგა და ლინდაც მოვიდნენ და კერძებიც მოიტანეს. 

ერთი საათია დარჩენილი, საელჩოს თანამშრომლები ჩამოვიდნენ სტოკჰოლმიდან. ანუკი და გიორგი ოჯახებთან ერთად მოვიდნენ. ანსამბლ „დოლურის“ წევრებიც რეპეტიციას გადიან. 

მოახლოვდა საღამოს 5 საათი და პირველი სტუმრებიც მოვიდნენ, ყველაფერი მზად იყო დასაწყებად. მივიპატიჟეთ სტუმრები და ღონისძიება ანსამბლ „დოლურის“ ბრწყინვალედ შესრულებული მრავალჟამიერით გაიხსნა. შემდეგ დამსწრე საზოგადოებას მადლობა გადავუხადე მობრძანებისთვის და ჩვენი კლუბის შესახებ მოვუყევი. 

ამის შემდეგ მალხაზმა სტუმრებს უამბო საქართველოსა და ქართული ღვინის ისტორიის შესახებ. დავიწყეთ ღვინის დეგუსტაცია. შიგადაშიგ იყო სიმღერები დოლურის შესრულებით. ყველაფერმა ძალიან კარგად ჩაიარა.

კვირა, 29 ნოემბერი

10 საათზე გავიღვიძე. გუშინ გვიანობამდე ვალაგებდით დარბაზს. შევაჯამეთ გუშინდელი ღონისძიება. მალხაზიც და მეც კმაყოფილები ვართ, ასეთი საღამოები შეუწყობს ხელს ქართული ღვინის პოპულარიზაციას. ფაქტობრივად, ჩვენი ღვინის კლუბი „მარანი“ ერთადერთია საქართველოს ფარგლებს გარეთ, რომელიც ოფიციალურად მოქმედებს როგორც ღვინის კლუბი. მემგონი საჭიროა სახელმწიფოს მხრიდანაც იყოს ასეთი ორგანიზაციების ხელშეწყობა.

მალხაზს ჰოკეის მაისური აქვს საყიდელი ბიძაშვილისთვის, შვედეთის ნაკრების გულშემატკივარისთვის. კიდევ ბავშვებისთვის საშობაო საჩუქრები უნდა იყიდოს, მერე ხელოვნების მუზეუმი უნდა დავათვალიეროთ და საღამოს მაიასთან ვართ დაპატიჟებულნი. ვისაუზმეთ  და გამოვედით. ლინდა სახლში დარჩა, ცოტა გადაღლილი იყო გუშინდელის მერე.

ტრამვაით მივედით ულევის სტადიონამდე, სადაც გვეგულებოდა სპორტული მაღაზია. შევედით და, შვედეთის ჰოკეის ნაკრების მაისური არ ჰქონდათ. ყველა სპორტული მაღაზია მოვიარეთ და ვერსად ვნახეთ - არსად ჰქონდათ. შემდეგ პორტისკენ გავწიეთ გემების დასათვალიერებლად. აქ ბრიგანტინის მაგვარი ერთი ძველი გემი დგას. მალხაზი აღფრთოვანებული დარჩა ნანახით. წვიმა წამოვიდა და ქარიც ამოვარდა, სწრაფად შევაფარეთ თავი სავაჭრო ცენტრს და გავუყევით მუზეუმისკენ.

მუზეუმი ქალაქის ცენტრშია, ცენტრალური ქუჩის ბოლოს. გზად ბარში შევიარეთ და კრევეტები და ლუდი მივირთვით. მუზეუმში ნოლდეს გამოფენაა, მალხაზს ძალიან უნდოდა ამ ექსპოზიციის ნახვა. მუზეუმმა დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა მასზე. ზოგადად, გოტებორგი ცნობილია თავისი მდიდარი კოლექციით, სტოკჰოლმში არ აქვთ ასეთი მდიდარი არჩევანი, როგორც ჩვენთან. 

ლინდამ დამირეკა, სადილი მზად არის და მოდითო. მუზეუმიდან გამოსულები სახლისკენ გავეშურეთ. ლინდას თევზის და ზღვის ნობათის სუპი აქვს გაკეთებული, გემრიელად გეახელით და აქაური ლუდიც მივაყოლეთ. საღამომდე უნდა დავისვენოთ და მაიას ვესტუმროთ. შვიდის ნახევარზე მაღაზიისკენ გავეშურეთ, რომ ყვავილები გვეყიდა მაიასთვის.

მაია როდონაია ჩემი ძალიან კარგი მეგობარია. 15 წელია, რაც ერთმანეთს ვიცნობთ, მისი მეუღლე - შელი ეროვნებით შვედია. ჰყავთ ქალიშვილი, სახელად იზაბელა, შეხედულუბით შვედს ჰგავს, ხასიათები და ტემპერამენტი - მეგრული.

მაიამ  თბილად მიგვიღო და გვიანობამდე არ გამოგვიშვა. სახლში მოვედით დაღლილები და ცოტა შეზარხოშებულები. ხვალ მალხაზი მიემგზავრება საქართველოში. ძილი ნებისა ვუსურვე. 

© გიორგი სხირტლაძე, საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

პროექტ „ღვინის დღიურების“ ფარგლებში მომზადებული მასალა წარმოადგენს ავტორთა კერძო შეხედულებებს და არ გამოხატავს საქართველოს ღვინის კლუბისა და ღვინის საინფორმაციო ცენტრის პოზიციას.

11 დეკემბერს ქ. სიღნაღში ნატურალისტი მეღვინის, ხოხბის ცრემლების დამფუძნნებლის  - ჯონ ვურდემანის სახლი და მარანი ძლიერი ხანძრის შედეგად განადგურდა. სახლთან ერთად დაიწვა ვურდემანის ნახატები, ბიბლიოთეკა და ეთნოგრაფიული მასალა, რომელსაც ის საქართველოში წლების მანძილზე აგროვებდა. 

ჯონ ვურდემანი სახლში 1998 წლიდან ცხოვრობს მეუღლესთან, ქეთევან მინდორაშვილთან და ორ შვილთან ერთად. ვურდემანების ოჯახი თხუთმეტ წელზე მეტია, აქტიურად ეწევა ქართული ნატურალური ღვინისა და პოლიფონიური სიმღერების პოპულარიზაციას საქართველოსა და მსოფლიოში. ის ერთ-ერთი საკვანძო ფიგურაა, რომელიც ნატურალური ღვინისა და ქვევრის ღვინის მწარმოებელ ახალბედა მარნებს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეებიდან გააცნობს მსოფლიოს უმაღლესი კლასის რესტორნების სომელიეებსა თუ ღვინის  მწერლებს. 

ნატურალური ღვინის მწარმოებელი, „მესხური ბრენდის“ დამფუძნებელი, გიორგი ნათენაძე ამბობს: „ჯონი, დიდი ქართველი მეღვინე და ბევრ ქართველზე მაგარი ადამიანი. საქართველოზე უზომოდ შეყვარებული კაცი, რომელთან საუბარიც კი სტიმულს გაძლევს, უფრო მეტი გააკეთო ცხოვრებაში. ეს არის ადამიანი რომელიც აკეთებს იმ საქმეს რაც ყველაზე მეტად უყვარს და, შეიძლება ითქვას, ყველაზე კარგადაც აკეთებს. ჯონმა ძალიან ბევრი გააკეთა ქართული ღვინისთვის. მას დიდი წვლილი მიუძღვის ქვევრის ღვინის პოპულარიზაციაში მსოფლიოს მასშტაბით. დღეს ამ უბედურმა შემთხვევამ ჯონს დაანახა, რამდენი მეგობარი და გულშემატკივარი ჰყავს. მე მხოლოდ ერთი რამ მინდა ვუსურვო, იყოს მხნედ და ყველაფერი დალაგდება უფრო კარგად. მისი მადლი ქართულ ღვინოზე არ დაიკარგება.“

არჩილ გუნიავა, ნატურალური ღვინის მწარმოებელი სოფ. კვალითიდან აღნიშნავს: „საინფორმაციოებში მას ამერიკელ ბიზნესმენად მოიხსენიებდნენ. ცოტა მეწყინა. ჯონისათვის საქართველო არ არის ქვეყანა, სადაც ის ჩამოვიდა, უბრალოდ, ბიზნესის საკეთებლად. 90-ანი წლების დასაწყისში ხომ საქართველოდან გარბოდნენ და არა ჩამოდიოდნენ. ამერიკაში დაბადებულმა კაცმა ღვინის ქართულად დაყენების წესში - ქვევრში დაინახა ის, რაც ჩვენ დავიწყებისათვის გავწირეთ, ან აღარ ვაფასებდით. ჩვენ, ქართველებს ხომ ასეთი ზნე გვჭირს: საკუთარ სიმდიდრეს ვერ ვამჩნევთ თუ ის უცხოელმა არ შეგვიფასა. ჯონმა კი სულზე მოგვისწრო. თითზე ჩამოსათვლელ ენთუზიასტებთან ერთად, საშვილიშვილო, თუმცა ბევრი სტეპტიკოსისათვის ღიმილისმომგვრელი საქმე წამოიწყო. სასწაულიც მოხდა და ამერიკელი წარმოშობის სიღნაღელი ჯონის კახური ქვევრის ღვინო ჯერ საქართველოში და შემდეგ, მსოფლიოს ღვინის ქვეყნებში გაიცნეს, აღიარეს და შეიყვარეს. ჯონი გახდა ბევრი ქართველი დამწყები, ტრადიციული მეღვინის მაგალითიც, სტიმულის მიმცემიც, მასწავლებელიც, გზამკვლევიც, მეგზურიც ბიზნესში, თარჯიმანიც, ძმაც, მეგობარიც... ჯონმა, სრულიად ახალგაზრდამ, დამოუკიდებლად დაიწყო და შექმნა თავისი სამყარო საქართველოში. ის კიდევ შექმნის თავიდან, უკეთესს. ქართულ ხასიათში ბევრი ნაკლის დანახვა შეიძლება, მაგრამ ის, რომ მეგობრისა და მოკეთის ჭირის გაზიარება არ ვიცით, ამას ვერავინ დაგვაბრალებს. დარწმუნებული ვარ, საქართველოში უამრავი ადამიანი დაუდგება გვერდით ამ მძიმე დღეებში, ეს ჩვენი მადლიერების გამოხატვა იქნება ჯონისა და მისი ქართული საქმეებისადმი.“

რამდენიმე თვის წინ ჯონ ვურდემანის ინიციატივითა და ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაციის ხელშეწყობით შესაძლებელი გახდა იტალიელი ფოტოგრაფის, მოგზაურისა და მწერლის, კარლა კაპალბოს საქართველოში სტუმრობა ქართული ღვინისა და ადგილობრივი კულინარიის შესახებ ახალი წიგნის დაწერის მიზნით. ვურდემანისვე მხარდაჭერით, ამერიკელმა რეჟისორმა - ემილი რეილსბეკმა შეძლო საქართველოში ხუთთვიანი გადაღების წარმატებით დასრულება. კარლა კაპალბოსა და ემილი რეილსბეკის შემოქმედება 2016 წლის ადრე გაზაფხულზე გამოქვეყნდება და მათი საშუალებით მსოფლიო კიდევ ერთხელ ექნება შესაძლებლობა, გაიზიაროს ქართულ ღვინის, სამზარეულოსა და ლხინის კულტურა. 

ემილი რეილსბეკი: „ჯონმა და ქეთომ უდიდესი როლი ითამაშეს, რომ ჩვენი საქმე მეღვინეობის ქართული მემკვიდრეობისთვის დაგვეკავშირებინა. ამან კი, საბოლოოდ, ქართული ღვინის შესახებ ფილმის გადაღებამდე მიგვიყვანა. ჯონი ის ადამიანია, ვინც ჯერემის გააცნო მეღვინეები მთელ საქართველოში, ფილმის კონცეფციის შემუშავებამდე. ჯონისა და ქეთოს სტუმართმოყვარეობამ და მოკეთეობამ ნათლად დაგვანახა, თუ როგორი მშვენიერია ქართული კულტურა და როგორი მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია მასში მეღვინეობის დიდ ისტორიას. მათ რომ არ შევხვედროდით, დარწმუნებული ვარ, ჩვენ არ გვექნებოდა სტიმული, რათა ქართული ამბავი ფართო აუდიტორიისთვის გაგვეზიარებინა. ჩვენ ორნი იმ ასობით ადამიანს შორის ვართ, რომლებზედაც მათ უდიდესი გავლენა იქონიეს. ჩვენ ახლა ჩიკაგოში ვართ, ფილმს ვამონტაჟებთ. ვისურვებდით საქართველოში ყოფნას და მათს დახმარებას ასეთ რთულ მომენტში. ვიცით, რომ ჩვენი ქართველი მეგობრები მათ გვერდით დგანან და ჩვენ ყველას მოვუწოდებთ, გაუწოდონ დახმარების ხელი, ვისაც შეუძლია.“  

ვურდემანი-მინდორაშვილის ოჯახის მხარდასაჭერად გახსნილია ორი ანგარიში. ერთ-ერთი მათგანი გახსნა ჯონ ვურდემანის მეგობარმა, ამერიკელმა მეღვინემ, კრისტოფერ ტერელიმ, მეორე  კი ოჯახის მეგობრების სახელითაა გახსნილი. მსურველებს შეგიძლიათ, თქვენი წვლილი შეიტანოთ ვურდემანი-მინდორაშვილის ოჯახის მხარდაჭერასა და საქართველოს ერთ-ერთი საუკეთესო ენოტურისტული კერის აღდგენაში. 

გადარიცხვა კრისტოფერ ტერელის მიერ გახსნილი ანგარიშზე

გადარიცხვა ოჯახის მეგობრების მიერ შექმნილ ანგარიშზე

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ალეკო ცქიტიშვილი

სოლომონ თეთრაშვილის ასწლოვანი ვენახი დიღომში თბილისური მევენახეობის დიდების ნაშთია. 3000 კვ.მ-ზე გაშენებული რქაწითელის ვენახი დიღმის გზატკეცილის პირას, რესტორან „ბაღნარის“ მომიჯნავედ მდებარეობს. იგი გაშენებულია გასული საუკუნის 20-იან წლებში, როცა აქ დიღმელებს სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები ჰქონდათ. ეს ვენახი და ხეხილიანი ეზო იშვიათი მწვანე კუნძულია თბილისის ამ ნაწილში, სადაც ურბანიზაცია სწრაფად მიმდინარეობს და მსგავსი ოაზისების შენარჩუნება საზოგადოების დიდ ძალისხმევას,მესაკუთრის მხრიდან კი ნაკვეთის სარფიანად გაყიდვის ცდუნების დაძლევას მოითხოვს.

დიღომი ისტორიულად ცნობილი იყო ბაღ-ვენახებით, საიდანაც თბილისი ახალი ხილით მარაგდებოდა. ეს ფუნქცია დიღომს, გარკვეულწილად, დღესაც შემორჩა, მაგრამ უფრო მეტად - სათბურების ხარჯზე, სადაც კიტრი, პომიდორი და მწვანილი მოჰყავთ. ბაღ-ვენახების ფართობები კი შემცირებულია, ერთი მხრივ, მჭიდრო განაშენიანების, მეორე მხრივ კი - მებაღეობისა და მევენახეობის დაკნინების გამო.

აკადემიკოსი ნიკო კეცხოველი თავის ნაშრომში „კულტურულ მცენარეთა ზონები საქართველოში“ თბილისის მიდამოებს - გლდანს, ავჭალასა და დიღომს სასუფრე მევენახეობის მიკრორაიონად განიხილავს და წერს, რომ ამ ტერიტორიებზე, ძირითადად, სასუფრე ვაზის ჯიშები იყო გაშენებული. ცნობილია, რომ ისტორიულად გლდანში გავრცელებული ვაზის ჯიში გლდანურა იგივე გორულაა - ქართლის რეგიონის ერთ-ერთი საუკეთესო სასუფრე ვაზის ჯიში. სოფელ დიღომში ძველთაგანვე გავრცელებული წითელყურძნიანი ვაზის ჯიში - დიღმურა, რომელიც ახლა გადაშენების პირას არის, ჯერ კიდევ საჭიროებს შესწავლას. დიღმურასგან, სავარაუდოდ, ორდინალური ღვინო დგებოდა და მასაც უფრო საჭმელად იყენებდნენ. თუმცა, საბოლოო დასკვნებისთვის, წერილობით წყაროებზე უფრო სანდო იქნება დიღმურასგან დაყენებული ღვინის გასინჯვა, რითაც მოგვეცემა საშუალება, შევაფასოთ ვაზის ამ ჯიშის პოტენციალი მეღვინეობაში.

პირობითად თბილისის მევენახეობის მიკრორაიონში დაყენებული ღვინოები დღესდღეობით ბაზარზე არ არსებობს. ამდენად, ჯერ კიდევ კარგად არ ვიცით, როგორი იყო 100-200 წლის წინანდელი ღვინოები, რომლებიც ორთაჭალაში, ვერაზე, ვაზისუბანში, ავჭალასა თუ დიღომში გაშენებული ვენახებიდან იწურებოდა.

ვახუშტი ბატონიშვილი თბილისის გარემოს აღწერს, როგორც წალკოტიანს - „გარემო ქალაქისა წალკოტნი მრავალნი, ყოვლის ხილითა და ყვავილითა სავსე“, „ვერე წყნეთამდე წალკოტითა შემკული“.

90 წლის წინ, როცა სოლომონ თეთრაშვილის წინაპრებმა ვენახის გაშენება გადაწყვიტეს, არჩევანი კახეთის ვაზის ჯიშზე, რქაწითელზე შეაჩერეს. რქაწითელის დაბლარი რიგების გვერდით მომცრო ტალავერზე გორულას (იგივე - გლდანურას) ოთხი ძირია აშვებული. აქედან ერთი ძირი რქაწითელის ვენახის ხნისაა, სამი კი შედარებით ახალი. მართალია, გორულა სუფრის ყურძნად ითვლება, მაგრამ მას კუპაჟში საღვინე ჯიშებთან ერთად ყოველთვის ხმარობდნენ და ზოგჯერ მისგან ღვინოს ცალკეც აყენებდნენ. სოლომონ თეთრაშვილიც აგრძელებს ტრადიციას და გორულას რქაწითელთან ერთად წურავს. 10%-ის შემადგენლობით გორულა რქაწითელის ღვინოს უფრო ნაზს და არომატულს ხდის. ეს ღვინო, სახელწოდებით  - „სოლომონი“ ფართო საზოგადოებამ პირველად 2014 წლის „ახალი ღვინის ფესტივალზე“ გასინჯა.

3000 კვ.მ-ის ფართობზე რქაწითელის ვენახი ოთხ ცალკეულ ნაკვეთად არის გაშენებული. ნაკვეთებს შორის სხვადასხვაგვარი ხეხილია. რამდენიმე ხე ვენახშიც არის დარგული. ვაზის ძირებს შორის დაშორება 70-80 სმ-ია, რიგებს შორის კი დაახლოებით 1,20 სმ. ვენახი ხელის ტრაქტორით იხვნება. ვაზი ჯერჯერობით სისტემური პრეპარატებით იწამლება. თუმცა, 2015 წლიდან მევენახე გეგმავს, წამლობისთვის კონტაქტური ბორდოს ხსნარი გამოიყენოს, რადგან ოჯახური მარნების ღვინოებს უფრო მეტი პერსპექტივა აქვს, თუკი ბუნებრივი ნატურალური ღვინის სტანდარტებს აკმაყოფილებს.

სოლომონ თეთრაშვილის ვენახის მთავარი ღირსება მისი ასაკია, რომლის ისტორიას მევენახე სიამაყით გვიყვება: „1922 წელს ბებიაჩემი დიღომში სოფელ ძალისიდან გამოთხოვდა. როგორც მისგან გადმოცემით ვიცი, იმ დროს ამ ტერიტორიაზე მინდორი იყო, რომელზეც დიღმელები ხორბალს თესავდნენ. ბებიაჩემის მამას, თედო პაპას გაზაფხულობით ძალისიდან ურმით რქაწითელის ნერგები ჩამოჰქონდა და სამ-ოთხ წელიწადში ასე გააშენეს აქ ვენახი, რომელმაც დღემდე მოაღწია. რესტორან „ბაღნარის“ ტერიტორია და მიმდებარე ნაკვეთები 1 ჰექტრამდე ასი წლის წინ პაპაჩემის და მისი სამი ძმის საკუთრება იყო. ახლა ეს ნაკვეთები მათ შთამომავლებს გვაქვს დანაწილებული. „ბაღნარიც“, თავისი დიდი ეზოთი, ჩემი ნათესავების საკუთრებაა. მათ შორის ჩემი მიწის ნაკვეთის მცირე ნაწილიცაა. პაპაჩემი დიღომში ცხოვრობდა და სოფელში ახლაც გვაქვს მამა-პაპისეული სახლი, პატარა (300 კვ.მ.) ეზოთი. დიღმის ზემო მხარეს ცალკე კიდევ გვაქვს ერთი ნაკვეთი, სადაც სამომავლოდ ბაღ-ვენახის გაშენებას ვგეგმავთ“.

სოლომონ თეთრაშვილს მიწასთან, ბუნებასთან, ხეხილთან და ვაზთან ურთიერთობა უყვარს. ხეხილს თვითონ ამყნობს და ამრავლებს. სამომავლოდ სურს, ვენახის ნაპირას მცირე მარანი ისეთნაირად მოაწყოს, როგორც სამცხე-ჯავახეთში, საფარის მონასტრის ტერიტორიაზე ნახა. ეს იქნება ნახევრად მიწური შენობა, რომლის ზემოთა ნაწილი მიწის ბორცვით დაიფარება ისე, რომ გარედან მხოლოდ მარნის კარი იქნება თვალხილული. ხელოვნური ბორცვი, რომლის ქვემოთაც მარანი იქნება, დამატებით ბალახით, ყვავილებითა და ბუჩქებით დაიფარება. მარანში ქვევრები და ტრადიციული ქართული საღვინე ინვენტარი იქნება.

გასულ წელს სოლომონ თეთრაშვილმა თავისი ვენახი ცნობილ ამპელოგრაფს, აკადემიკოს ნოდარ ჩხარტიშვილს აჩვენა. მას ვენახში არსებული რამდენიმე ძირი წითელყურძნიანი ვაზის ჯიშის იდენტიფიკაცია სურდა. ეს ვაზი ჰიბრიდი აღმოჩნდა, სავარაუდოდ - ქართლში გავრცელებული ე.წ. დირბულა. სამომავლოდ მევენახეს რომელიმე პერსპექტიული წითელყურძნიანი ჯიშის გაშენებაც უნდა, რისგანაც მაღალხარისხიან წითელ ღვინოს დააყენებს.

აკადემიკოსი ნოდარ ჩხარტიშვილი დიღმელ მევენახეს ურჩევს, მცირე ფართობი მაქსიმალურად ეკონომიურად გამოიყენოს და ჰიბრიდული წითელყურძნიანი ვაზის ძირები ეტაპობრივად კულტურული ვაზით ჩაანაცვლოს. ჩანაცვლებისას კი ისეთი ჯიშები შეარჩიოს, რომლებიც ქართლის მევენახეობისთვის არის დამახასიათებელი. პირველ რიგში რეკომენდებულია - თავკვერი, რომელიც ცალსქესიანია და საჭიროა, სხვა ჯიშთან ერთად დაირგოს. კიდევ ერთ ყველაზე გამოცდილ წითელყურძნიან ჯიშად ქართლში შავკაპიტოა მიჩნეული და თავკვერთან ერთად მისი გაშენებაც შეიძლება. ასევე კარგი იქნება ბოლო ათწლეულებში უსამართლოდ მივიწყებული წითელი ბუდეშურის გაშენება, რომელიც მართალია, სასუფრე ჯიშია, მაგრამ მცირე შემადგენლობით ღვინოში ისევე შეიძლება გამოყენება, როგორც გორულას იყენებენ.  კიდევ უფრო იშვიათი ჯიშებიდან კარგი იქნება დანახარულის გამრავლება, რომელიც ასევე უსამართლოდ მივიწყებულ ჯიშთა ნუსხაშია. რაც შეეხება დიღმურას, დიღმელი მევენახეების ვალია ამ ჯიშს უპატრონონ და თავიანთ ვენახში მცირე რაოდენობით მაინც დაუთმონ ადგილი, რადგან ეს არის ვაზი, რომელიც სოფელ დიღომში წარმოიშვა და საუკუნეების განმავლობაში გამოიცადა.

ნოდარ ჩხარტიშვილის თქმით, თბილისში ვენახის შენარჩუნება პატრიოტული საქმეა და კარგი იქნება, თუკი ასეთი მევენახეები წახალისებული იქნებიან მთავრობისაგან. მით უფრო, როცა ვენახი დიღომში მდებარეობს, სადაც ისტორიულად ბაგრატიონების ბაღ-ვენახები იყო გაშენებული და ერთ-ერთ საუკეთესო სავენახე ტერიტორიად ითვლება.

„მიწებს უნდა გავუფრთხილდეთ. სამეურნეო მიწების გარკვეული რაოდენობა ხელუხლებელი უნდა დავტოვოთ. კანონით უნდა აიკრძალოს სასოფლო-სამეურნეო მიწების სამოსახლოდ ათვისება, მით უფრო - ამ მიწებზე მრავალსართულიანი კორპუსების აშენება. წლების წინ ამ საკითხს განსაკუთრებული ყურადღება ექცეოდა. დიღომსა და ვაშლიჯვარში ბაღ-ვენახები ყვაოდა. ეს ვენახები ბოლო წლებში ჩვენს თვალწინ განადგურდა, მიწები კი გაიყიდა და ახლა ამ ტერიტორიებზე სახლები შენდება. საჩვენებელი ვენახები უშუალოდ ქალაქშიც უნდა გავაშენოთ, სხვადასხვა ფორმით - ხეივანზე, ხეებზე, სახლების კედლებზე, აივნებზე და ტრადიციულად - რიგებშიც, სადაც ამის შესაძლებლობა იქნება. ამ გზით არა მარტო გავალამაზებთ ჩვენს ქალაქს, არამედ სტუმრებსაც ვაჩვენებთ, რომ საქართველო ვაზისა და ღვინის სამშობლოა. გასული საუკუნის 60-იან წლებში სახელმწიფო პროგრამა არსებობდა, რომლის ფარგლებშიც ქალაქში ვაზის ნერგებს ვრგავდით. ამ პროგრამის მიხედვით, არც ერთი სკოლისა და საბავშვო ბაღის ეზო არ უნდა ყოფილიყო ვაზის გარეშე. ამ ტრადიციის აღორძინება სავსებით შესაძლებელია და აუცილებელიცაა“, - ამბობს ნოდარ ჩხარტიშვილი.

სამწუხაროდ, თბილისის ქაოსური ურბანიზაცია, გარეუბნებსა და ახლად შემოერთებულ სოფლებში ჯერ კიდევ შემორჩენილი სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების სწრაფი განაშენიანება, ძნელად გვიტოვებს იმედს, რომ საქართველოს დედაქალაქში ბაღ-ვენახები კიდევ აღორძინდება. 2007 წლის შემდეგ, როცა სოფელი დიღომი თბილისის ერთ-ერთ უბნად იქცა, სოფელშიც და მის მომიჯნავე დიდ დოღომში გამალებული მშენებლობები მიმდინარეობს. სოფელი თვალსა და ხელს შუა კარგავს სასოფლო-სამეურნეო მიწებსა და საძოვრებს. თუმცა, მდგრადი განვითარების გზით, ჯერ კიდევ შესაძლებელია არსებული სავარგულებისა და ბაღების შენარჩუნება, თუკი ქალაქგეგმარებისას გათვალისწინებული იქნება როგორც გარეუბნების მოსაზღვრედ შემორჩენილი სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების გადარჩენა, ისე უკვე თითქმის ქალაქის მარწუხებში მოქცეული მწვანე კუნძულების დაცვა.

© ღვინისკლუბი/Weekend

ქეთო ნინიძე

"საქართველოს ღვინის კლუბი" მკითხველს ახალ ციკლს სთავაზობს – "ღვინის პორტრეტები", სადაც  კვირაში ერთხელ გაგაცნობთ საინტერესო ადამიანებს, მათ, ვინც თანამედროვე ქართული ღვინის სახეს და სტილს ქმნიან. აქ შეხვდებით დიდი კომპანიების, მცირე თუ საოჯახო მარნების მევენახე–მეღვინეებს, სხვადასხვა თაობის პროფესიონალებს, რომელთა საქმიანობაც მაგალითი შეიძლება გახდეს ამ სფეროში საქმიანობით დაინტერესებული ადამიანებისთვის. ვანო შიუკაშვილი პირველი მეღვინეა, რომელსაც ამ რუბრიკით გაეცნობით.

ვანო შიუკაშვილი წარმოშობით კახელია, სოფელ წინანდლიდან. ის 1990 წელს დაიბადა, ესე იგი, 24 წლისაა და, თუ არ ვცდები, ყველაზე ახალგაზრდა მეღვინეა მათ შორის, ვინც დღესდღეობით ღვინის დიდ კომპანიებში წამყვან პოზიციას იკავებს. დღეს ის წარმოადგენს კორპორაცია ქინძმარაულს, რომლის მთავარი მეღვინეა, უკვე ორი წელია.

კახეთში, განსაკუთრებით კი - წინანდალში დაბადებული და აღზრდილი ადამიანისთვის ღვინო, გარკვეულწილად, იკვეთება ოჯახურ ტრადიციებთან. გარდა ამისა, ვანოს ოჯახის წევრები ღვინის სხვადასხვა კომპანიებში მუშაობდნენ და მისთვის ბავშვობიდან ბუნებრივი იყო გარემო, სადაც ღვინოსა და მეღვინეობაზე საუბრობენ. პირველი ანაზღაურებული შრომაც ღვინოს უკავშირდება - პატარაობაში, ზაფხულის არდადეგებზე, ხანდახან დედამისის სამსახურში მუშებს ეხმარებოდა და მცირე გასამრჯელოსაც იღებდა ხოლმე.  მაგრამ ვანოს მეღვინე არავინ ჰყოლია. ამ სფეროში მან დამოუკიდებლად გაიკვალა გზა.

როგორც ყველა წარმატებულ ამბავში, ვანოს ცხოვრებაშიც, ჩნდება დადებითი გმირი, სწორედ იმ დროს, როცა მას პროფესიის არჩევის საპასუხისმგებლო მომენტი დაუდგა. ეს გმირია გეორგ ბინდერი - გერმანიის ქალაქ ნოიშტადტის მევენახეობა-მეღვინეობის კვლევისა და საკონსულტაციო ცენტრის მეღვინეობის განყოფილების უფროსი, რომელიც იმხანად საქართველოს სტუმრობდა. მეღვინეობით დაინტერესებული ახალგაზრდა, მოტივირებული ბიჭის ცხოვრების სამომავლო პერსპექტივების განსაზღვრაში გეორგ ბინდერმა უმნიშვნელოვანესი როლი შეასრულა. ეს შემთხვევა იმ „შეხვედრათა“ რიცხვიდანაა, რომელიც ადამიანის ცხოვრებას თავდაყირა (ან - პირიქით, ყველაფერს თავის ადგილზე) დააყენებს.  2007 წელს, მისი დახმარებით, ვანომ  ნოიშტადტის მებაღეობა-მევენახეობის ინსტისტუტში, მევენახეობა-მეღვინეობის ფაკულტეტზე ჩააბარა.

ვანოს, რომელიც თავიდან გერმანულ ენას სათანადოდ კარგად არ ფლობდა და სწავლის პირველ პერიოდში ძალიან ბევრ სირთულესთან შებმა უწევდა, გეორგ ბინდერი ღირსეულ მეურვეობას უწევდა, ის არამხოლოდ აკადემიური წარმატების მიღწევაში, არამედ ბევრი ყოფითი პრობლემის მოგვარებაშიც ეხმარებოდა. შორეული ქვეყნიდან ჩამოსულ ვანოს ჯგუფელებიც ძალიან უწყობდნენ ხელს. მათი უმეტესობა ადგილობრივ მეღვინეთა ოჯახებიდან იყვნენ და უშურველად უზიარებდნენ თავიანთ გამოცდილებას. ამგვარ კონკურენტულ გარემოში ჩვენს გმირს არ გაუჭირდა წარმატების მიღწევა და სწავლის დასრულებამდე გამორჩეული იყო მაღალი აკადემიური მიღწევებით. 2010 წელს მან ინსტიტუტში სწავლა დაამთავრა მევენახე-მეღვინის კვალიფიკაციით.

გერმანიაში მან, გარდა თეორიული ცოდნისა, ღვინის სხვადასხვა საწარმოებსა და მეურნეობებში დიდი პრაქტიკული გამოცდილებაც დააგროვა. სხვადასხვა დროს მევენახეობა-მეღვინეობის პრაქტიკულ სწავლებებს გადიოდა და მუშაობდა გერმანიასა და ავსტრიაში, სახელმწიფო და კერძო საწარმოებსა და მეურნეობებში: ქალაქ ნოიშტადტის ღვინის სახელმწიფო საწარმოს მარანსა და სანერგე და საცდელ მეურნეობებში, ასევე, Schäfer-ის ღვინის ქარხანაში; ავსტრიის ქალაქ კრემსში, Aigner-ის ღვინის საწარმოში.  

2010 წელს ვანო საქართველოში დაბრუნდა და ერთდროულად შეუდგა  სწავლასა და მუშაობას. სწავლობდა საქართველოს აგრარულ და თელავის სახელმწიფო უნივერსიტეტებში; გადიოდა პრაქტიკას კომპანია „Chateau Mukhran"-ში. დღეს კი თელავის უნივერსიტეტის მაგისტრანტია და გარდა იმისა, რომ „კორპორაცია ქინძმარაულის“ მთავარი მეღვინეა, არის გერმანიისა და საქართველოს სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიების წევრი.

გერმანიის მეღვინეობის ტრადიციებს, იქაური განათლების, კვლევის, წარმოებისა და კონსულტირების მაღალ სტანდარტებს ვანო შიუკაშვილი დიდ პატივს სცემს. განსაკუთრებით ის შთაგონებულია პფალცის  გამოცდილებით, რასაც უშუალოდ გაეცნო. სოფელ მუსბახს (mussbach), სადაც ის ცხოვრობდა, აღწერს, როგორც ღვინის მიკროსამყაროს, სადაც თითოეული ოჯახი ვენახითა და ღვინით ცოცხლობს, არამხოლოდ ღირებულებრივად, არამედ - პრაქტიკულადაც, შემოსავლიანობის თვალსაზრისით. იქაური გამოცდილების გათვალისწინებით, ვანო დაინტერესებულია ქართულ სოფლებში კოოპერატივების ჩამოყალიბებით, რისი განხორციელებაც, მისი აზრით, ჯერჯერობით, გარკვეულ სირთულეებთან იქნება დაკავშირებული.

„მეღვინეობა ცხოვრების სტილია. მხოლოდ შემდეგ არის პროფესია. აქ მთავარია  სიახლეების მუდმივი ძიება და  უშუალო მონაწილეობა ღვინის დამზადების პროცესში. შენი ხელით შექმნა კარგი ღვინო, რომელიც შენ თვითონ მოგწონს - ეს არის მეღვინის მთავარი მიზანი და ფილოსოფია“. - ამბობს ვანო შიუკაშვილი - ახალგაზრდა ქართველი მეღვინე, რომლის უახლოესი გეგმები გერმანიაში სწავლისთვის ფინანსური რესურსების მოძიებაა, ხოლო შორეული პერსპექტივები საქართველოში საკუთარი წარმოების დაწყებასთანაა დაკავშირებული. 

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის ეროვნული სააგენტო

ქეთო ნინიძე

„ჩემი მიზანია, ქართული ღვინო შევიდეს მსოფლიოს სამეულში ფრანგული და იტალიური ღვინოების გვერდით , ამისათვის ჩვენ, ახალგაზრდა მეღვინეებს, გვაქვს საკმარისი დრო და სწორი მუშაობით რეალურად შესაძლებელია, რომ ეს ძალიან მალე მოხდეს.“ - ამბობს გოგა ხატიაშვილი. გოგა ქალაქ თელავში ცხოვრობს და ის კომპანია „შუმის“ მთავარი მეღვინეა.

იშვიათად, რომ მეღვინეებს საკუთარ საქმიანობაზე საუბარი უყვარდეთ. განსაკუთრებით - მეღვინეებს კახეთიდან. არც არის გასაკვირი, რადგან ღვინო მათთვის უკიდურესად პირადი სივრცეცაა და საკრალური თემაც, რიტუალიცა და ტაბუც.

მიუხედავად ამისა, გოგამ თავისი ბავშვობის შესახებ გვიამბო და ამ ამბის თქვენთვის გაზიარებისას თვალწინ მიდგას იტალიური ნეორეალიზმის ესთეტიკის კადრები და ყურში ჩამესმის გოგლა ლეონიძის სხეულიანი და მაღალტანინიანი ფრაზები საკუთარ ბავშვობაზე, ვენახის გემოზე და სხვა რამეებზე. ეს არის ყურძნის დაკრეფის, წვენის დაწურვისა და ღვინის დაყენების ამბავი, პატარა ვენახიდან და საოჯახო მარნიდან - ღვინის დიდ საწარმომდე; ბიჭობიდან - მოწიფულობამდე. და ამ სქემაში, რომელიც მისი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე მეორდება, გოგა ჯერ ყმაწვილის როლშია, მერე - მამის ამპლუაში.

ყოველთვის მაინტერესებდა ადამიანის ის სულიერი მდგომარეობა, როდესაც იდეა, საქმე, ღირებულებები უპირატესია პირობით და ცვლად გარემოებებზე - სტატუსი, სოციალური და კულტურული კონტექსტი, ასაკი და მისთ. იმიტომ, რომ ასეთ დროს ადამიანი დინების პასიური თანამგზავრი კი არ არის, არამედ - თავად მდინარეა, რომელიც ახალი კალაპოტის გაყვანას ცდილობს. ასე მოხდა ამ შემთხვევაში, როცა 2003 წელს გოგა ხატიაშვილი „შუმის“ საწარმოს კარს მიადგა და დირექტორს, ბატონ ჯუმბერ ბატიაშვილს ქარხანაში მუშად მიღება სთხოვა, ცხადია, ანაზღაურების გარეშე. და სწორედ ამ პირდაპირი და გულწრფელი ნაბიჯით დაიწყო მისი მეღვინეობის ისტორია.

მალევე აიყვანეს ქარხანაში. 2003-04 წლებში ის ლაბორანტის პოზიციაზე ასრულებდა თავის მოვალეობას, 2005 წლიდან - მეღვინე-ტექნოლოგის, 2011-დან კი - მთავარი მეღვინე-ტექნოლოგის ფუნქციას. არ უნდა გამომრჩეს უაღრესად მნიშვნელოვანი ფაქტი, რომ 2007 წლიდან დღემდე გოგა ხატიაშვილი ღვინისა და ცქრიალა ღვინოების ოფიციალური სადეგუსტაციო კომისიის წევრი, ექსპერტ-დეგუსტატორია.

გოგა ხატიაშვილის, საბუნებისმეტყველო განათლების მქონე მეღვინესთვის, საქმიანობის მთავარი პრინციპია დროის სწორი მართვა, რაც, როგორც ერთ-ერთი მთავარი გზავნილი, მისი მასწავლებლისგან, კომპანია „შუმის“ მთავარი მეღვინის, გენადი (ბიჭიკო) ქუმსიაშვილისგან მიიღო. ეს ხერხი ეხმარება მას, მინიმალური ძალისხმევით მაქსიმალური შედეგის მიღწევაში, განსაკუთრებით, რთველის პერიოდში.

გოგა ხატიაშვილი თვლის, რომ საქართველოს აქვს ყველა პირობა (კლიმატი, ნიადაგი, ვაზის უნიკალური ჯიშები) იმისთვის, რომ მსოფლიოში ერთ-ერთი პირველი იყოს ღვინის ხარისხითა და მრავალფეროვნებით. ამისთვის კი ძალიან მნიშვნელოვანია, მოვიძიოთ და აღვადგინოთ მივიწყებული აბორიგენული ჯიშები, მასობრივად გავაშენოთ ვენახები და ღვინის მრავალათასწლოვანი კულტურით სიამაყე ნამდვილი საქმეებით ჩავანაცვლოთ.

თითოეული მეღვინის, როგორც პროფესიონალის, ჩამოყალიბებაში განსაკუთრებული ადგილი უკავიათ მათ მასწავლებლებს, კონსულტანტებს, კოლეგებს, რომლებთან ურთიერთობაში ისინი იზრდებიან და თავიანთ პროფესიულ დამოკიდებულებებსა და მიდგომებს აყალიბებენ. ასეთები იყვნენ გოგას ცხოვრებაში კომპანია „შუმის“ მთავარი მეღვინე - გენადი ქუმსიაშვილი და ფრანგი მეღვინე - ჟან-მიშელ ფერნანდი, რომელთან საქმიანი ურთიერთობისას მეღვინეობის ევროპულ გამოცდილებას ეზიარა.

გამოცდილების უშურველად გაზიარება მისთვისაც მთავარ ღირებულებად რჩება. დღეს გოგა არაერთ დამწყებ კომპანიასა და მცირე მარანს უწევს უფასო კონსულტაციებს და, რაც ყველაზე მთავარია, აპირებს, რომ მთელი ცხოვრების მანძილზე დაგროვილი ცოდნა და გამოცდილება გადასცეს თავის სამ ვაჟს, თუ, რა თქმა უნდა, სამომავლოდ ისინი მეღვინეობით დაინტერესდებიან.

© საქართველოს ღვინის კლუბი

ქეთო ნინიძე
კლასიკური ზღაპრის,  ეპოსის, თუ რომანის ფაბულა ტიპური ელემენტებისგან შედგება - გმირის გასვლა საწყისი წერტილიდან, თავგადასავალი და კვლავ საწყის წერტილთან მიბრუნება. ეს საწყისი შეიძლება, იყოს სამშობლო, ღმერთი, საკუთარი თავი, ან სხვა ცვლადი იდეა, გააჩნია, რა პერსპექტივაში დავინახავთ ამბავს. 

ამბავი, რომლის პერსონაჟია ქართველი ენოლოგი და ღვინის ექსპერტი, ლადო უზუნაშვილი, ჩემი აზრით, გვიანდელი შუა საუკუნეებიდან იწყება და უწყვეტია, დღემდე გრძელდება - სულ სხვა დროსა და გარემოში; რაინდთა ბრძოლებიდან - Web 2.0-მდე. 

„საწყისი“ სოფელი მუკუზანია, საქართველო, სადაც დაიბადა ორი ძმა - შიო და მახარე. ამბის განვითარებას მივყავართ ძმების გმირულ დაცემამდე ერეკლე მეორის ჭარელებთან ბრძოლაში და მათი დის, მარიტას გულმხურვალე ჰანგებამდე - „გაფრინდი, შაო მერცხალო, / გაჰყე ალაზნის პირსაო“, ეს ჰანგი, როგორც გენეტიკური კოდი, ჯერ ქიზიყის მცხუნვარე ნიადაგიდან ამოიზრდება და თავს შეგვახსენებს გონაშვილის სევდიანი და ზუსტი, ურყევი მელიზმებით, შემდეგ კი - როგორც მიწისქვეშა დინება, ჩვენი გმირის ქიზიყური ფესვების სიმებსაც აახმიანებს და ეს გენეტიკური მეხსიერება მოსვენებას არ აძლევს, ისწავლოს, შეიმეცნოს ეს ხელობა, დაოსტატდეს, მოედოს მსოფლიოს ათას ქვეყანას, რათა საბოლოოდ ისევ კახეთს, წინაპართა სოფელ მუკუზანს, მიწისა და მზის ენერგიას, ვაზს, ღვინოს - ანუ, სათავე-ფენომენს დაუბრუნდეს. ასე უბრუნდებიან ამ ფაბულაში შიო და მახარე საწყისებს - იმ მატერიალურ სახეს (ღვინო), რომელშიც გენი ყველაზე უნარიანი აღმოჩნდა. 

ეს ფაბულა - მოკლედ. 

რომელსაც თუკი მაკრო ობიექტივში გავხედავთ, რამდენიმე კონკრეტული ადამიანის ცხოვრების ტრაექტორია იხაზება, ჩვეულებრივ კი - ქართული ყოფითი კულტურის, ქართველი კაცის მიწისა და ღვინისადმი დამოკიდებულება. 

რაც შეეხება, ღვინოებს - „შიოსა“ და „მახარეს“, პირველი მათგანი კომპანია „მუკადოს“ დამფუძნებლის, წარმოშობით მუკუზნელი ლადო უზუნაშვილის „პირმშოა“, მეორე კი - „ძმა“, რომელიც უახლოეს მომავალში დაიბადება. მეღვინეს განსაკუთრებული დამოკიდებულება აქვს ისტორიისადმი, საიდანაც ნებისმიერი ამბავი, შეიძლება, მისი ინსპირაციის წყარო გახდეს. ისტორია მისთვის არ არის ფაქტების ჯამი, არამედ ეს ტრადიციებისა და ღირებულებების უწყვეტი ჯაჭვია, ცოცხალი იმპულსია, რაც შეიძლება მის ნებისმიერ ახალ პროდუქტში ამეტყველდეს. 

ლადო უზუნაშვილის ბიოგრაფია ღვინის სფეროში 1980 წლიდან, მუკუზნის ღვინის მეორე საწარმოდან იწყება. მოტივირებული და შრომისმოყვარე ახალგაზრდა ბიჭი, რომელიც ქარხანაში ტექნიკურ სამუშაოებს ასრულებდა, მოსკოვში განათლების მისაღებად თვითონ საწარმოდან წარადგინეს. ლადო უზუნაშვილმა მოსკოვში, კვების მრეწველობის ინსტიტუტში, მრეწველობის ფაკულტეტზე ჩააბარა და 5 წელიწადში დაასრულა ბაკალავრიატი მეღვინის კვალიფიკაციით. საბჭოთა განათლების სისტემა საკმაოდ ღრმა, ფუნდამენტურ განათლებას აძლევდა მომავალ მეღვინეებს ზუსტ და საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში. მისი ეს ცოდნა და სააზროვნო კატეგორიები სამომავლოდ, საკმაოდ ადვილად „გადაითარგმნა“ ავსტრალიური დარგობრივი ცოდნის „ენაზე“. გარდა ამისა, მაშინდელი სტუდენტისა და კურსდამთავრებულისთვის მოსკოვის უმაღლეს სასწავლებელში კათედრაზე დარჩენა დიდი პრესტიჟის საქმე იყო, რისი შეთავაზებაც მას მეხუთე კურსზევე ჰქონდა, თუმცა საბჭოთა კავშირში ასპირანტობასა და სამეცნიერო ხარისხის მიღებას მან ამ სააზროვნო წრის გარღვევა არჩია. იტალიაში სწავლის გაგრძელებისა და პრაქტიკის გავლის პირველი მცდელობა წარმატებული არ იყო, რადგან ეს პერიოდი დაემთხვა საბჭოთა კავშირის რღვევის პროცესს და ამ მყიფე, იდეოლოგიურ საყრდენებგამოცლილმა ბიუროკრატიულმა ხუხულამ მაინც შეძლო, რომ ნიჭიერი, სწავლასა და შემეცნებას მოწყურებული ადამიანი დატოვა როგორც ადგილობრივი მეცნიერული კვლევების, ისე - იტალიური განათლების გარეშე. 

ფრუსტრაციის მიუხედავად, ლადო უზუნაშვილი აგრძელებდა ფიქრს, როგორ შეეღწია იმ ქვეყნებში, სადაც მეღვინეობის მდიდარ და ახალ გამოცდილებებს ეზიარებოდა. ის მუდამ მიილტვოდა მეცნიერული კვლევის, აღმოჩენის, ძიების, ახლის შემეცნებისა და განვითარებისკენ. არ აკმაყოფილებდა ცოდნა, რასაც ფლობდა და გახსნილი იყო იმ გამოწვევების მიმართ, რასაც მეღვინეობის სფეროს წინაშე აყენებდა, ერთი მხრივ, დასავლეთ ევროპის, მეორე მხრივ კი  - ახალი მსოფლიოს ღვინის - ქვეყნები. ამიტომ მალევე გააგზავნა საბუთები რამდენიმე ასეთ ქვეყანაში. დადებითი პასუხი მიიღო ახალი ზელანდიიდან, სამხრეთ აფრიკიდან და ავსტრალიიდან, რაზედაც მან, საბოლოოდ, თავისი არჩევანი შეაჩერა. 

ავსტრალია კულტურული შოკის მიზეზი აღმოჩნდა იმ ადამიანისთვის,  ვისი ინგლისურიც ზუსტად იმდენად იყო გრამატიკულად მოპირკეთებული, რამდენადაც არაადეკვატური - ინგლისურენოვან სახელმწიფოში საკომუნიკაციოდ. ამ პერიოდს ის იუმორით იხსენებს. რაც შეეხება, კომპიუტერულ უნარებს, რა გასაკვირია, რომ საბჭოთა კავშირის მოქალაქისთვის ღილაკზე თითის დაჭერა, უფრო მეტად, ბირთვულ კატასტროფასთან ასოცირდებოდა. ავსტრალიის საემიგრაციო ორგანიზაციის ხელშეწყობით ლადო და მისი ოჯახის წევრები სპეციალური სასწავლო პროგრამის საშუალებით დაეუფლნენ ინგლისურ ენასა და კომპიუტერულ უნარებს. თავად ლადომ კი გაიარა ინტენსიური კურსები, რათა ფსიქოლოგიურად მზად შეხვედროდა და უკეთ გაცნობოდა ახალ სოციალურ და კულტურულ გარემოს, მის სტრუქტურასა და ხასიათს.   

ავსტრალიაში სულ მალე ის „ანგოვის“ ღვინის საწარმოში მიიღეს, მაგრამ გული კვლავ სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრისკენ მიუწევდა. მეცნიერება და ახლის აღმოჩენით მიღწეული სიხარული, ისევე, როგორც მოგზაურობა - მისი ცხოვრების მთავარი ვნება იყო. ამ ვნებამ მიიყვანა ის მეღვინეობის კვლევითი ინსტიტუტის ლაბორატორიაში, სადაც აკვირდებოდა ღვინოების სრულყოფის ტექნიკურ და ტექნოლოგიურ პროცესებს, მათი არასტაბილობის მიზეზებს, ჯიშების მახასიათებლებისა და ღვინოების სტილისტიკის შესაბამისი ტექნოლოგიური პროცესების შექმნასა და შერჩევას. კვლევით ცენტრში ის იყენებდა ბიბლიოთეკათა მდიდარ ბაზებს და საკუთარი პროფესიული აზროვნებისა და ხედვების ჰორიზონტს აფართოებდა. 

უკვე 1997 წლიდან მან საკუთარი საკონსულტაციო იურიდიული პირი დააარსა „Lado Wine Consulting“, რომელსაც დღეს უკვე დიდი გამოცდილება და მნიშვნელოვანი წარმატებები დაუგროვდა. ავსტრალიაში, საფრანგეთში, მაროკოში, იაპონიაში, უკრაინასა და მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში ღვინის მწარმოებელ კომპანიებს Lado Wine Consulting კონსულტირებას უწევს  პროდუქტის ხარისხისა და მარკეტინგის საკითხებთან დაკავშირებით. მის პროდუქტებს 150-ზე მეტი ოქროს მედალი აქვს მიღებული მსოფლიოს სხვადასხვა კონკურსზე. 

1997 წელსვე ავსტრალიისა და იაპონიის ერთობლივ პროექტში ავსტრალიის მხარემ ლადო უზუნაშვილის ხელმძღვანელ პოზიციაზე დანიშნვა გადაწყვიტა, თუმცა ამას წინ ეღობებოდა საკანონმდებლო შეზღუდვები, რასაც ის არამოქალაქე რეზიდენტებს უწესებდა. მიუხედავად ამისა, იმდენად მაღალი იყო უზუნაშვილზე მოთხოვნა აღნიშნულ პროექტში, რომ  სახელმწიფომ იგი კანონით დადგენილ ორ წელიწადზე ადრე აღიარა ავსტრალიის მოქალაქედ.

შემიძლია, ჩამოვთვალო საერთაშორისო მეღვინეობის კომპანიებისა და ამავე პროფილის ორგანიზაციების ვრცელი ნუსხა, სადაც ლადო უზუნაშვილი მუშაობდა, როგორც ღვინის ექსპერტი, ან მთავარი მეღვინე - ავსტრალიაში, საფრანგეთში, იაპონიაში და სხვ.  თუმცა, მიმაჩნია, რომ ამ ტექსტის მიზანი არ არის, მისი გმირი ლათინური შრიფტის კორიანტელის დამაინტრიგებელ ბურუსში გაეხვეს. ამ პორტრეტის გზავნილი ძალიან მკაფიო და პრაგმატულია (არა - პრაქტიკული, ან მატერიალისტური, არამედ, სწორედ - პრაგმატული) – გამოცდილება, რასაც ის აგროვებს, საკუთარ გარემოს, თავისსავე ქვეყანას მოახმარს. 

სიმბოლური კაპიტალი (ცოდნა, უნარები, აღიარება), რაც ლადო უზუნაშვილმა ამ 35 წლიანი გამოცდილებით დააგროვა, მან მიმართა მსოფლიოში ქართული ღვინის პოპულარიზაციისთვის. დიდი ხანია, სპეციალური აუდიტორიებისთვის ის უძღვება სემინარებსა და მასტერკლასებს ქართული ღვინის შესახებ, სადაც საუბრობს არამხოლოდ მეღვინეობის უდიდესი ტარდიციის, ჯიშური მრავალფეროვნებისა და ქვევრის ტექნოლოგიის შესახებ, არამედ - უღრმავდება თითოეულ დეტალს, ტექნოლოგიური ასპექტებიდან, კულტუროლოგიურ საფუძვლებამდე - ისტორიამდე და ტერმინოლოგიამდე, თავისი ლექსიკოლოგიური და სემანტიკური ასპექტებით. 

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია და ცალკე აღნიშნვას იმსახურებს ის ფაქტი, რომ ავსტრალიური ბრენდი Hugh Hamilton საფერავთან დაამეგობრა ლადო უზუნაშვილმა. ამ ძალიან მნიშვნელოვან და სერიოზულ ამბავს თვითონ საკმაოდ მხიარულად იხსენებს - როგორ ჩაიტანა საქართველოდან ავსტრალიაში პლასტმასის საცობიანი ბოთლით ოჯახური წარმოების საფერავი დაძმარებული და მიუხედავად ამისა, როგორი აღფრთოვანება გამოიწვია ღვინომ იქაურ პროფესიონალთა შორის. ავსტრალიელ მეღვინეებს, მომატებული მქროლავის მიუხედავად, არ გასჭირვებიათ საფერავის გემოვნური პოტენციალის აღმოჩენა, რასაც მალევე  მოჰყვა საფერავის ავსტრალიური წარმოება Hugh Hamilton-ის ბრენდის ქვეშ, რაც დღემდეც წარმატებით გრძელდება.   

ტკბილი ლუკმა ბოლოსკენ მოვიტოვეთ - ლადო უზუნაშვილის, როგორც მეღვინის საქმიანობა საქართველოში.  შეიძლება ითქვას, რომ ღვინის მწარმოებელი დიდი და გამოცდილი კომპანიების მნიშვნელოვანმა ნაწილმა „მის ხელში გაიარა“. ლადო უზუნაშვილმა, აღნიშნულ მწარმოებლებთან წამყვან პოზიციებზე თანამშრომლობისას, შექმნა კომპანიების - GWS-ის, „შატო მუხრანის“, „ოროველას“ - პორტფელები. ის აყალიბებდა ღვინოების სტილისტიკის ბრენდულ-გემოვნურ დიზაინს. „შატო მუხრანის“ შემთხვევაში ცალკე აღნიშნვას იმსახურებს ის ფაქტი, თუ რაოდენ დიდი წვლილი მიუძღვის ლადო უზუნაშვილს კომპანიის წინაშე, საქმიანობის თითოეულ ეტაპზე, კონცეფციის შემუშავებიდან - ტექნოლოგიურ სრულქმნამდე, იმ ბრენდის განვითარებაში, რომელიც „შატო მუხრანის“ სახელს ატარებს. რაც შეეხება მის მიერ დაფუძნებულ კომპანიას - „მუკადო“, ბრენდის თითოეული შტრიხი - სიმბოლო, გზავნილი, დიზაინი და სტრატეგია ღრმად გააზრებულ ხედვის ნაწილია, რომელიც, თავის მხრივ საქართველოს ისტორიიდან, აქაური კულტურიდან ამოიზრდება. 

„ჩვენს მეღვინეობას ქართველობა უნდა ახლდეს. არამარტო იდეა, ხერხემალი! თავიდან ბოლომდე! საფუძვლიდან დაწყებული - აშენებული აი, იმ ხერხემალზე და მომავლის ხედვაც, რა თქმა უნდა. ა-დან ჰაე-მდე უნდა იყოს ქართველობა დაცული!“  - ამბობს  ლადო უზუნაშვილი გულწრფელი და გადამდები მღელვარებით. ამ დროს, მსოფლიოში კარგად ცნობილი, წარმატებული ქართველი მეღვინის ხმა, რაღაც ძალიან შორეულ ემოციურ განწყობას გადმოსცემს და ეს ინფორმაცია, ჩემი აზრით, მისი წინაპრების, ალესანდრე ჭავჭავაძის მეღვინე - ჭუნიაშვილების მოუღალავი გენია, რომელთა ორსაუკუნოვანი ტრადიციის უწყვეტად გამგრძელებელია ის დღეს.

© საქართველოს ღვინის კლუბი

ქეთო ნინიძე

გიორგი (გოგი) დაქიშვილი ოცი წელია, მევენახეობა-მეღვინეობის სფეროში მუშაობს. დღეს ის „შუხმან ვაინს ჯორჯიას“ მთავარი მეღვინეა.

სამი შვილის მამაა და როცა ვეკითხები მათი ოჯახური მეღვინეობის სამომავლო გეგმების შესახებ, ძალიან მშვიდად და დამაჯერებლად მპასუხობს, რომ მისი დიდი სურვილის მიუხედავად, აღეზარდა მომავალი მეღვინეები, არასდროს ჩარეულა და არც აპირებს, ჩაერიოს შვილების გადაწყვეტილებებში. 

თუმცა, როგორც ჩანს, გოგის ლიბერალურმა დამოკიდებულებამ და მისმა პერსონალურმა მაგალითმა უფრო კარგად იმუშავა და უფროსმა შვილმა, თემურ დაქიშვილმა თავისი ცხოვრება - განათლებითა და საქმიანობით - ღვინოს დაუკავშირა. მან შექმნა საინტერესო ბრენდი „Vita Vinea“. ამაზე - მოგვიანებით, ცალკე ვისაუბროთ. 

როდესაც ოჯახურ ტრადიციებზე ვსაუბრობ, გოგის გარდა, ცხადია, მოვიაზრებ მის ვაჟს, თემურს, უკვე დამოუკიდებელ მეღვინეს და გოგის მეუღლეს, ილონა დაქიშვილს. მათ ოჯახს კი, თავის მხრივ, ახლო და შორეული წინაპრების უწყვეტი ტრადიცია უდევს საფუძვლად. 

გოგის მამა, თემურ დაქიშვილი ქისტი იყო წარმოშობით, პანკისიდან, სოფ. ჯოყოლოდან. აღმსარებლობით - ქრისტიანი. მამაც მეღვინე იყო და მიუხედავად იმისა, რომ ვერ მოესწრო შვილის მოღვაწეობას ამ სფეროში, ადრეული წლებიდანვე დიდი როლი ითამაშა მისი ხედვების ჩამოყალიბებაში. პაპა, სიმონ დაქიშვილი, ჯოყოლოს ეკლესიის მღვდელი, წითელი რეპრესიების დროს დახვრიტეს. დედის მამა, მევენახე და მეღვინე, არჩილ ჭუაძე, ახმეტაში ცხოვრობდა. მას მე-20 საუკუნის 30-იან წლებში გაშენებული ვენახი ჰქონდა და აქ მოწევნილი ყურძნით აყენებდა ღვინოს თავის უძველეს მარანში, სადაც მე-18 საუკუნის ქვევრები იყო დარგული. გოგის დღემდე ცხადად ახსოვს ბავშვობის პერიოდის ყველა რთველი, როგორც დიდი ზეიმი. 5-6 წლის ასაკში მოხდა მისი „ინიციაცია“, როცა პაპამ პირველად დააწურინა საწნახელში  ყურძენი. ამის შემდეგ ის რთველსა და მაჭრის გადაღების პროცესში მონაწილეობდა, როგორც პროცესის ჩვეულებრივი, სრულფასოვანი წევრი. ამ დღეების სურნელი და არომატები კი ღრმად და საფუძვლიანად დაილექა მის მეხსიერებაში.  

გოგის დამთავრებული აქვს ლომონოსოვის სახელობის კვების მრეწველობის ინსტიტუტის ენოლოგიის ფაკულტეტი უკრაინაში, ქ. ოდესაში. აქ მან ისეთი ენოლოგის სკოლა გაიარა, როგორიც იყო პროფესორი რუსაკოვი, საბჭოთა კავშირში განთქმული გერასიმოვის მოწაფე. რუსაკოვის დეგუსტაციებს გოგი იხსენებს, როგორც არტისტულ პროცესს, მასტერკლასსა და სანახაობას, რომელსაც არამხოლოდ ენოლოგები, არამედ - სხვა სპეციალობის სტუდენტებიც ესწრებოდნენ. რუსაკოვი იყო გიჟი დეგუსტატორი, ვისაც შეეძლო ღვინის არომატების მიხედვით საოცარი ნიუანსების ამოცნობა, მაგალითად, რა ეტაპები ჰქონდა გავლილი ყურძენს ვენახში, როდის მოუწია წვიმამ და მსგავსი მისნობები.

უმაღლესი სასწავლებლის დასრულების შემდეგ გოგიმ განაგრძო ისეთივე მიზანმიმართული შრომა, როგორც - მანამდე, ბავშვობაში. პატარაობაში ის ქიმიას და ბიოლოგიას განსაკუთრებული ენთუზიაზმით სწავლობდა, რომ მეღვინე გამხდარიყო. ასევე მიზანმიმართულად მან 1995 წელს თელიანის სახელმწიფო ღვინის საწარმოში მუშად დაიწყო მუშაობა. მალევე დაწინაურდა - ერთი წლის შემდეგ გახდა მუშა-ბრიგადირი, წლის ბოლოს კი - უკვე - მეღვინე ტექნოლოგი. ამ პერიოდში მისმა მეგობრებმა დააარსეს კომპანია „თელიანი ველი“, სადაც 1997 წელს მიიწვიეს და 2009-მდე მუშაობდა.

2000 წელს აშშ-ში, ქალაქ დევისში, კალიფორნიის უნივერსიტეტში გაიარა საფუძვლიანი ტრენინგები, სადაც გაეცნო თანამედროვე მეღვინეობის უახლეს ტრენდებს. ეს სწორედ ის ეტაპია საქართველოში, როცა მრეწველობის სხვადასხვა დარგები, მათ შორის მეღვინეობა, 90-იანი წლების კრიზისული პერიოდიდან ცდილობს „გამოძვრომას“ და თანამედროვე მრეწველობისათვის ფეხის აწყობას.  

გოგი დაქიშვილს სხვადასხვა დროს უმუშავია ღვინის სხვადასხვა კომპანიებში - „თელიანი“, „თელიანი ველი“, „წინანდალი“, „მილდიანი“, „ვინოტერა“. „შუხმან ვაინს ჯორჯიაში“ ის დაარსების დღიდან, 2008 წლიდან მუშაობს მთავარ მეღვინედ და საკუთარ გამოცდილებას, რაც მოგზაურობებისა და მსოფლიო ღვინის კერების ტრადიციებთან მიახლოების შედეგად დაუგროვდა, ფრთხილად და  მოზომილად ცდის საკუთარ პრაქტიკაში. თუმცა, როდესაც ენოლოგიის თანამედროვე მიდგომებისადმი მისი დამოკიდებულების შესახებ ვეკითხები, ამბობს, რომ ეს ყველაფერი ქართული მეღვინეობის ტრადიციისათვის „კარგად დავიწყებული ძველია“. ეს, რაც შეეხება, ღვინის წარმოების ტექნოლოგიას. გარდა ამისა, ცხადია, არსებობს შავი ხვრელებიც, მაგალითად, მარკეტინგი, სადაც ქართული ღვინის წარმოება მეტად განვითარებას, საერთაშორისო პრაქტიკებთან დაახლოებას საჭიროებს, არა პირდაპირი კალკირების ფორმით, არამედ - ადგილობრივი კონტექსტის გათვალისწინებით. 

და აი, მივადექით ყველაზე მნიშვნელოვან საკითხს - ქვევრის ღვინო, რასაც ის უყურებს, როგორც ელიტურ პროდუქტს - ვიწრო, მაღალ სეგმენტზე ორიენტირებულ ღვინოს, რომელიც არასდროს გაუყადრებს თავს სუპერმარკეტის ვიტრინებს. ქვევრის ღვინო არც რაოდენობრივად და არც თვისებრივად არ პასუხობს მასობრივ გემოვნებას. მეღვინეს ის ფაქტი ახარებს, რომ მსოფლიოში ჩამოყალიბდა ქვევრის ღვინის გულშემატკივართა გარკვეული წრე, საიდანაც საერთაშორისო ღონისძიებებზე ყოველი ახალი ვინტაჟის ღვინოებს ყოველწლიურად ელოდებიან, გამოთქვამენ მოსაზრებებს მათ შესახებ, ინიშნავენ გემოვნურ თავისებურებებს, მოკლედ, პროცესს აკვირდებიან. 

გოგის ამოცანაა, უპასუხოს სხვადასხვა გემოვნების მოთხოვნას - შინ და გარეთ, ამიტომ ქმნის მრავალსახოვან სტილს - ქვევრის სხეულიანი და ინტენსიური ღვინოებიდან - მსუბუქ ევროპულ თეთრებამდე. თუმცა, მისი დიდი გატაცება, როგორც აღვნიშნეთ, ქვევრია. ის ერთადერთი მეღვინეა საქართველოში, ვინც გარისკა და ქვევრის წარმოებას განსაკუთრებული მასშტაბები შესძინა. დღეისათვის ის აწარმოებს 150 000 ლ-მდე ქვევრის ღვინოს - რქაწითელს, მწვანეს, ქისსა და წითლებიდან - რა თქმა უნდა, საფერავს. 

გოგი დაქიშვილის მთავარი ფოკუსი, საბაზისო პრინციპია ის, რომ ღვინის წარმოება ვენახიდან იწყება. მისი თქმით, მაღალი ხარისხის ყურძენი იძლევა იმის შესაძლებლობას, რომ ღვინის წარმოების პროცესს ნაკლები ჩარევა დასჭირდეს, უშუალოდ, საწარმოში. დღეს ყველა განვითარებული ქვეყნის მეღვინეობა ამ პოზიციაზე დგას, რომ ღვინის ხარისხი 80 %-ით ყურძნისაზეა დამოკიდებული. ამიტომ ის საჭიროდ თვლის, რომ თითოეულ მწარმოებელს ყურძნის ნედლეულის საკუთარი მიწოდება ჰქონდეს, თავად იყოს ყურძნის დამწიფების პროცესის დამკვირვებელი და მოსავლის აღების პროცესში - გადაწყვეტილების მიმღები. ის ვენახში არასდროს იყენებს ჰერბიციდებს და მაქსიმალურად ცდილობს, აარიდოს თავი სისტემურ პრეპარატებს. გოგი დაქიშვილი არ არის მეღვინე, ინსტრუქტორი, ვინც საწარმოს კედლებს არ გასცდება. ის მნიშვნელოვან დროს ატარებს ვენახშიც. აკვირდება ვაზის განვითარებას, უშუალოდ მეთვალყურეობს მუშების საქმიანობას, რასაც, დამეთანხმებით, დიდი ნებისყოფა სჭირდება ასეთი მასშტაბის წარმოების შემთხვევაში.

გოგი თავისი ოჯახით თელავში ცხოვრობს და თავისუფალ დროს, როცა სამსახურში არ არის, საკუთარ ვენახში მუშაობს თემურთან ერთად.  მამისა და უფროსი ძმის საქმიანობაში ჩართულია მისი უმცროსი ვაჟი, დავითი, რომელიც დიდი სიხარულით ეგებება მათ დავალებებს - ეხმარება მცირე ქვევრების დარეცხვაში, მარანსა და ვენახში. 

ეს მართლაც, საინტერესო პორტრეტია, სადაც ერთმანეთს ხვდება ტრადიცია და ახალი პრაქტიკები, ნატურალური ესთეტიკა და მეცნიერული წესრიგი. ამ შემთხვევაში ღვინო ადამიანისთვის უაღრესად საპატიო საქმეცაა, ტრადიციების გაგრძელებაც და სულიერი ეკოლოგიის ნაწილიც. 

© ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ქეთო ნინიძე

შემიძლია, ზუსტად გითხრათ, რომ დიდი ხნის წინ ვერც  ბატონი სოლიკო - ლიტერატორი, ფილოლოგიის დოქტორი და ვერც მე, ლიტერატურის ინსტიტუტის თანამშრომელი, ფილოლოგი - ვერ ვიფიქრებდით, რომ ერთ დღესაც შევხვდებოდით ერთმანეთს და ვისაუბრებდით ნატურალურ ღვინოზე; ის, როგორც გამოცდილი ნატურალისტი მეღვინე, მე - როგორც ადამიანი, რომელიც ღვინოზე წერას ცდილობს. მაგრამ ეს ისტორია იმდენად არის შემთხვევითობებზე აგებული, რომ ეს სასიამოვნო დამთხვევაც, ერთგვარ, კანონზომიერებად მივიღე. 

კონტექსტი:

სოლიკო ცაიშვილი ლიტერატორების გარემოში გაიზარდა. მისი ბაბუა - სოლომონ ცაიშვილი ქართული ლიტერატურის, ფოლკლორისა და პედაგოგიკის მკვლევარი იყო, იონა მეუნარგიას მოსწავლე. მამა - ლიტერატურათმცოდნე, პროფესორი სარგის ცაიშვილი შუა საუკუნეებისა და რუსთველის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მკვლევარი საქართველოში და ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის დირექტორი. თავად ბატონი სოლიკო განათლებით  ფილოლოგია და იმდენად წარმატებული თავის სფეროში, რომ 26 წლის ასაკში „ვეფხისტყაოსანზე“ დისერტაცია აქვს დაცული. ის იკვლევდა და თარგმნიდა გერმანულ ლიტერატურასაც, აქვეყნებდა სამეცნიერო ნაშრომებს. დიდი ხნის მანძილზე მისთვის ლიტერატურა იყო თვითგამოხატვის საშუალებაც, დიდი გატაცებაცა და  სააზროვნო სისტემაც. 

ნადიმი

ნადიმის ტრადიცია ჩვენში მე-19 საუკუნიდან, სხვადასხვა, მათ შორის, საკმაოდ უცნაური ფორმებითაც,  განვითარდა. ერთხანს ის ჩვენი ჩრდილოელი „უფროსი ძმების“ ჯვრებისა და ეპოლეტების ხმით აჟღარუნდა, პარალელურად, ჩარჩ-ვაჭრებისა და ხელოსნების ქალაქური ორგიების ხვევნა-კოცნიან ჯიგარში დაიფერფლა. შემდეგ კი - ოცდაჩვიდმეტმანეთიანი ვოიაჟების გმირი მამრების (ქმრებისთვის ყანწების (რქების) დამდგმელ ქერათა ყველაზე გროტესკული რაინდების) სახალისო გასართობად იქცა. 

თუკი საბჭოთა მეინსტრიმს დავივიწყებთ, იყო ოჯახები თბილისში, რომლებმაც შეინარჩუნეს ნადიმის ის ტრადიცია, სადაც მთავარი იყო ურთიერთობა, მეგობრობა, სილაღე, მოსმენა და საუბრები. ამგვარი ნადიმების მომსწრეა ბავშვობაში სოლიკო ცაიშვილი. როგორც თავად ამბობს, მამამისს საქართველოს ყველა მხარეში ჰყავდა ძალიან ბევრი მეგობარი, რომლებიც ბუნებრივ, ოჯახში დაყენებულ ღვინოებს უსახსოვრებდნენ ცაიშვილებს. ამიტომაც, სოლომონმა ბავშვობაშივე გაუგო გემო ისეთი უნიკალური ვაზის ჯიშებისგან დაწურულ ღვინოებს, როგორიცაა გურული ჯანი, სხილათუბანი...  ჩხავერი, თავისთავად. 

„ღვინო ჩემთვის ურთიერთობის საშუალებაა“ - ამბობს სოლიკო ცაიშვილი. მართლაც, ასეა, ოჯახურ ნადიმებშიც და ღვინის წარმოებაშიც ის თავის მეგობრებთან ერთადაა. ღვინის ბრენდის მთავარი გზავნილიც ესაა - „ჩვენი ღვინო“. 

ღვინის სმა, ნადიმი - როგორც ურთიერთობა შეამზადებს, განაწყობს ადამიანს მჭვრეტელობითი სიამოვნებისთვის, დიალოგისთვის, საკუთარი თავიდან „გასვლისა“ და სხვადქცევისთვის. 

მოემი და გოგენი

80-იანი წლების ბოლოს, როცა სახელმწიფო წარმოების ღვინის მოხმარება შეუძლებელი გახდა მისი ხარისხის დრამატულად დაცემის გამო, სოლომონმა და მისმა მეგობრებმა გადაწყვიტეს, თავად დაეყენებინათ ღვინო, საკუთარი მოხმარებისთვის. 

პირველი ღვინო, რომელიც თბილისში, მეგობრის სიმამრის საკუთარი სახლის ეზოში დაკრეფილი ყურძნით დაწურეს, კარგი გამოუვიდათ, როგორც ყველაფერი პირველი. მაგრამ არც დაყენების მეთოდის შესახებ ჰქონდათ რაიმე წარმოდგენა და, თქვენ წარმოიდგინეთ, არც ის იცოდნენ, რა ჯიშის ყურძენი დაწურეს. რამდენიმე წლის მანძილზე აყენებდნენ ღვინოს ასე, მეგობრებისთვის. თუმცა, მალე შინაურული ლხინი და საღერღელაშლილი პოლიფონიური სიმღერები ტყვიების მონოფონიურმა და სწორხაზოვანმა ზუზუნმა გადაფარა. ხალისიანი თრობის განწყობაც განელდა ომისდროინდელი „კერასინკებით“ გაჭვარტლულ ქალაქში. 

2000-იანი წლების დასაწყისიდან, როცა თბილისიც აენთო და იმედებიც ჩაისახა აქაურებში, ბატონმა სოლიკომ თავის ერთ-ერთ მეგობართან ერთად კვლავ წამოიწყო ღვინის წარმოება. ეს უკვე კარგად გააზრებული და შედარებით შორსმიმავალი ხედვა იყო და ამ კეთილშობილი ხელობით ორმაგი სარგებლის მიღებას გულისხმობდა - ღვინოსთან, ვაზთან ურთიერთობის სიამოვნებასა და მცირედ შემოსავალს. 

სულ მალე რამდენიმე მეგობარმა გურჯაანში, სოფელ ბაკურციხეში შეიძინა პატარა სახლი და ვენახი, სადაც დააწესეს მორიგეობა და ჩვენს გმირსაც სულ უფრო ხშირად უხდებოდა იქ სამუშაოდ ჩასვლა. 42 წლისა, ამ საქმის დაწყებიდან 1-2 წელიწადში, მიხვდა, რომ ვენახის გარეშე ვეღარ ძლებდა, გულს ვეღარ უდებდა წინანდელ საქმეებს. როგორც თავად ამბობს, იგრძნო, რომ ეს იყო დიდი სიყვარული, ვნება, რომელიც ადამიანს უარს ათქმევინებს ცხოვრების წესზე, საკუთარ თავზე. ასე დატოვა სოლომონმა თავისი ლიტერატურული საქმიანობა და რაღაც / ვიღაც მეტად  მშფოთვარესა და დაუნდობელს „გადაეკიდა“. ალბათ, ჩარლს სტრიკლენდის მისტიფიკაციაც გაგახსენეთ „მთვარე და ექვსპენიანიდან“ - სინამდვილეში, პოლ გოგენის ამბავი, რომელიც საკუთარ თავს იპოვის ფუნჯის მარტივ მონასმებსა და მზის ენერგიით გაჟღენთილ ფერებში. მისი სოციალური და კულტურული კონტექსტისგან სრულიად შორს.

დღეს სოლიკო ცაიშვილი 5 ჰექტარ ვენახს უვლის (რა თქმა უნდა, დამხმარეებთან ერთად) და მიიჩნევს, რომ ვენახის მარტო დატოვება არ შეიძლება. ასე მოხდა 2008-ში, როცა იტალიაში ორკვირიანი აუცილებელი ვიზიტების გამო, თითქმის, მთელი ვენახი დაავადდა და „ჩვენი ღვინოს“ წარმოებას უსაშველოდ დიდი მატერიალური ზარალი მიადგა. 

შემთხვევითობა აბსურდის ელემენტებით

ამ ამბავს სოლიკო ცაიშვილის ბიოგრაფიიდან ბოლომდე მეგობრებიც ვერ იჯერებენ. საბედნიეროდ, არსებობენ მოწმეები. 

სოლომონი, რომელსაც ღვინის დავარგების ყველაზე საუკეთესო ჭურჭელი დიდხანს კასრი ეგონა, ერთხელაც, მეგობართან ერთად, ესტუმრა ცნობილ ენოლოგსა და სამტრესტის ხელმძღვანელს, ბატონ გოგი თუშმალიშვილს ღვინის ავკარგიანობის შესამოწმებლად. ცნობილმა ენოლოგმა გასინჯა სანიმუშო ღვინო და არც მეტი, არც ნაკლები, ასე უთხრა, მონდომებული კაცი ჩანხარ, ღვინო ქვევრში დააყენე, ნუ ჩაერევი, თავის გზას იპოვისო.

არ იყო ეს სამტრესტის ხელმძღვანელის სიტყვები, მაგრამ ფაქტია, რომ სოლომონ ცაიშვილმა ამ სიტყვების გავლენით დაიწყო ქვევრში ღვინის დაყენება. 

სოლომონი მეორედაც ესტუმრა ბატონ თუშმალიშვილს, ერთი წლის შემდეგ, ქვევრის სასინჯი ღვინოები მიუტანა. მან მეუღლე, ღვინის ლაბორატორიის თანამშრომელი, მოიხმო - დაიმახსოვრეთ ჩემი სიტყვა, ეს ღვინო სულ მალე ძალიან კარგად გაიყიდებაო. 

Fortuna Respiciens

ზუსტად 8 თვეში ეს ნათქვამი ასრულდა.

2006 წელი იყო. მეგობრებს ჯერ კიდევ ძალიან ერთულებოდათ ღვინის გაყიდვა. ლიტრს 3 ლარად ძლივს ყიდდნენ, ისიც, ნაცნობებზე. ერთ საღამოსაც, როცა მის მეგობართან, გიორგი მაყაშვილთან ამ თემებზე სათათბიროდ იყვნენ შეკრებილები, გაისმა ზარი და მეგობრებმა შეიტყეს, რომ მათი ღვინით დაინტერესებულიყვნენ უცხოელები. შეხვედრა აღარ გადაუდიათ, მალევე მიიღეს ჟან ჟაკ ჯეიკობსი და ლუკა გარგანო. პირველი - საქართველოში მოღვაწე, ბევრისთვის კარგად ნაცნობი ფრანგი ფერმერია, მეორე კი - ღვინის ნეგოციანტი იტალიიდან, ნატურალური ალკოჰოლური სასმელების მსოფლიოს ყველაზე მსხვილი ქსელის - „ველიერის“ პრეზიდენტი. გარგანომ გასინჯა ღვინო და პირდაპირ, მთელი პარტიის შეძენა შესთავაზა.

რა თქმა უნდა, ისინი ჯერ კიდევ ვერ ხვდებოდნენ, რომ ამ შემთხვევამ მათ სრულიად ახალი სამყაროს კარი გაუღო. მაშინდელ თბილისში, სადაც თაღლითი საქმოსნები უფრო ინტენსიურად მოძრაობდნენ, ვიდრე - მუნიციპალური ტრანსპორტი, დამაჯერებლად არ გამოიყურებოდა  ბიზნესმენის წინადადება უცნობი ქართველების ღვინის დიდი რაოდენობით შეძენის თაობაზე. ამიტომ საკმაოდ გვიან მიხვდნენ, რომ მეწარმედ უნდა დარეგისტრირებულიყვნენ და საბანკო ანგარიში გაეხსნათ. გარგანო იმ დღეებში იაგო ბიტარიშვილსაც სტუმრობდა და იაგოს  ღვინოც ევროპელ ნატურალისტთა ოჯახს პირველმა, სწორედ მან გააცნო. 

ლუკა გარგანო ერთ-ერთი პირველი ადამიანი იყო მსოფლიოში, ვინც ნატურალისტური ალკოჰოლური სასმელებისა და „Slow Food“-ის განვითარებას დიდი რესურსები მოახმარა. ის ძალისხმევას არ იშურებდა ქართული ნატურალისტური და ქვევრის ღვინოების პოპულარიზაციისთვის და დღეს თუ  ისინი აღიარებულია მსოფლიოში, როგორც მაღალი კლასის პროდუქტი, ამაში დიდი წვლილი, სწორედ, გარგანოს მიუძღვის.

2008 წელს სოლიკო ცაიშვილმა და ქართველმა ნატურალისტმა მეღვინეებმა, ლუკა გარგანოს დახმარებით, პირველად მიიღეს მონაწილეობა ბუნებრივი ღვინოების საერთაშორისო გამოფენაში. 2009 წელს მისივე ძალისხმევით, „ჩვენი ღვინო“ და „იაგოს ღვინო“ წარმოდგენილი იყო „Terra Madre“-ს გემოვნების სალონის გემოვნების ლაბორატორიაში. ეს ის სივრცეა, სადაც აფასებენ განსაკუთრებული გემოვნური თვისებებისა და ისტორიული მნიშვნელობის პროდუქტებს.

აქედან დაიწყო ქართული ნატურალური ღვინოების ტრიუმფი მსოფლიოს ბუნებრივი ღვინოების საერთაშორისო ღონისძიებებზე. 

ლუკა გარგანო, დღესდღეობით, „ჩვენი ღვინოს“ ერთ-ერთი პარტნიორია და ქართველი ნატურალისტების დიდი მეგობარი. 

გველის მჭამელის საიდუმლო

სოლიკო ცაიშვილი გერმანული ენისა და ლიტერატურის მოყვარულია. გერმანულ კულტურაში ნატურფილოსოფიის, რომანტიზმის ღრმა და მდიდარი გამოცდილება არსებობს. ჰომეოპათური მედიცინაც აქ ყალიბდება, ამავე კონტექსტში. ეს ყველაფერი სხვა არაფერია, თუ არა ბუნებისადმი ეთიკური დამოკიდებულება. რაც სოლომონ ცაიშვილის, როგორც მევენახისა და მეღვინის ფილოსოფიაში პრინციპულ როლს თამაშობს. 

ბარათაშვილს ერთი ძალიან საინტერესო რომანტიკული ლექსი აქვს - „ჩინარი“ - „მრწამს, რომ არს ენა რამ საიდუმლო / უასაკოთა და უსულთ შორის / და უცხოველეს სხვათა ენათა / არს მნიშვნელობა მათის საუბრის“ - ბევრი არც იცნობს, არასაპროგრამოა რატომღაც. ეს ლექსი რატომ გამახსენდა, მოგახსენებთ. 

როგორც ბატონი სოლომონი ამბობს, მისთვის, როგორც ლიტერატურის, პოეზიის მოყვარული ადამიანისთვის მცენარე და ბუნება აქამდე მხოლოდ ესთეტიკური ტკბობის საგანი იყო. ახლა კი მათი დამოკიდებულება ჩვეულებრივი, თანასწორი ურთიერთობაა. მათ ერთმანეთის ესმით, ერთ ენაზე ლაპარაკობენ. ბუნებრივია, აქ ვაჟა-ფშაველას მინდიას იგავიც გვახსენდება, მისი პოემების სხვა ტიტან გმირებთან ერთად. ურთიერთობა ასეთ სახეს იღებს - მევენახეს სპეციალური ხელსაწყოების მოშველიების გარეშე შეუძლია, ამოიცნოს, როდის შედის სრულ მწიფობაში ყურძენი და როდის დგება რთველის დრო. მისთვის  მთავარი ღირებულება ბუნების თვითმყოფადობაა, რაც არ უნდა შეაფერხოს ადამიანის ჭარბმა ზემოქმედებამ და ხელოვნურმა ჩარევამ. 

ნატურალისტური მეღვინეობა არის დაბრკოლებებით დატვირთული სვლა მწვერვალისკენ, სადაც დაზღვეული არასდროს ხარ ქვათაცვენისგან, ზვავისგან, ნაპრალში ან ხევში გადავარდნისგან. ღვინის ენაზე რომ ვთარგმნოთ, სეტყვის, დაავადების და დაძმარებისგან. ეს უაღრესად რთული მარშრუტი გიადვილდება, როცა შენთან ერთად, მწკრივში ჩაბმული არიან შენი მეგობრები. ვლადიმერ ვისოცკის ერთი სიმღერა გამახსენდა  „Пусть он в связке в одной с тобой - / Там поймешь, кто такой“. 

„ჩვენს ღვინოსაც“ ჰქონდა ძალიან რთული პერიოდები, რის წინაშეც შეიძლება მევენახე და მეღვინე დადგეს. 2005 წელს - მარნის გაძარცვა, 2008 წელს ვენახის დაავადება, 2009-სა და 2013 წლებში სეტყვა და წყალმოვარდნა. რომ არა ეს დაბრკოლებები, შესაძლებელი იქნებოდა ღვინის წარმოებისთვის აღებული კრედიტების დროული დაფარვა, მარნის კეთილმოწყობა, მცირე ტურისტული ჯგუფების მასპინძლობა.  თუმცა, მიუხედავად კრიზისული პერიოდებისა, არსებობს საერთო ნება და შეთანხმება მთავარი ღირებულებების გარშემო.

როგორც ბატონი სოლომონი ამბობს, ფილოსოფიური თემების მიღმა, საკითხი მარტივად დგას - ღვინო მისთვის უკეთესად ყოფნის საუკეთესო საშუალებაა. ვენახთან ურთიერთობისას კი - მინდიას დილემას - მომხმარებლობა, თუ თანაზიარობა ამ უკანასკნელის სასარგებლოდ წყვეტს. ამგვარი ურთიერთობის შედეგად იბადება სოლომონ ცაიშვილის ბუნებრივი, გემოვნური თვისებებით მდიდარი, ხასიათიანი ღვინოები.

© ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

თომას ბრანდლი

„უკან, ფესვებისკენ“:  ქვევრისღვინოები სრულიად ცალკე კატეგორიას წარმოადგენს და იგი დიდი ხანი არ არის, რაც იუნესკოს კულტურული მემკვიდრეობის ნუსხას მიაკუთვნეს.

ტრადიციულ ამფორებში (რომელსაც საქართველოში „ქვევრს“ უწოდებენ) ღვინის დაყენების უფრო დიდ ექსპერტს, ვიდრე გოგი დაქიშვილია, მსოფლიოში სხვაგან ვერსად ნახავთ. ის განათლებით მეღვინეა, დოქტორის ხარისხით. „ამფორის (ქვევრის) ღვინოში უბრალოდ მეტი სულია. მაგრამ ქვევრში ღვინის დაყენება უფრო მეტ გამოწვევებს უკავშირდება“, ამბობს ტანმორჩილი კაცი, რომელსაც მეგობრები „გოგის“ ეძახიან. თუ ამ ღვინოებს საქმის დიდოსტატი ქმნის, დაუვიწყარი, უმაღლესი კლასის გამოდის და ისინი სრულიად ცალკე კატეგორიას წარმოადგენენ: ესაა ქარვისფერი, გამოკვეთილად ტანინიანი ღვინო, კულტურული საფუარისა და ენზიმების, ფილტრაციისა და გოგირდის დანამატის გარეშე, სქელი პოლიფენოლების სტრუქტურით, ღვინო, რომელსაც სანელებლების, მცენარეული, ჩირებისა და ნუშის არომატები გამოარჩევს. თუმცა, თუკი ყურძნის ხარისხი და მარნის ჰიგიენა შესაბამისი არაა, შესაძლებელია ძალიან მალე ძმრის ტონებიც მივიღოთ...

ის, რასაც, დაახლოებით, 8000 წლის წინ სამხრეთ კავკასიასა და დღევანდელ აღმოსავლეთ ანატოლიაში მიეცა დასაბამი, დღეს ევროპაში ბრუნდება. სულ უფრო მეტ გამბედავ მეღვინეს უხმობს დევიზი -  „უკან, ფესვებისკენ“. ზოგიერთები მხოლოდ თითოოროლა ქართულ ქვევრში ან ესპანურ ტინახაში ატარებენ ექსპერიმენტებს, სხვები კი მთლიანად ამ ტიპის ღვინის წარმოებაზე არიან გადართულები და მხოლოდ მას აწარმოებენ. ერთი რამ ეჭვგარეშეა: ამფორის ღვინო მხოლოდ პატარა ნიშაა, მაგრამ ინტერესი მის მიმართ სულ უფრო და უფრო იზრდება.

ისეთი სახელები, როგორებიცაა, იოშკო გრავნერი (ფრიული), ელიზაბეტა ფორადორი (ტრენტინო), მარინო მარკეზიჩი (ისტრია), ჯუსტო ოკიპინტი (სიცილია), ჟან კლოდ ლაპალუ (ბოჟოლე), ივ კანარელი (კორსიკა), ამედეე მატიე (ვალისი), კაბაი (სლოვენია), ჟოზე დე სოუზა (ალენტეჟუ), ბერნჰარდ ოტი (ვაგრამი, ქვემო ავსტრია) ან პეტერ იაკობ კუნი (რაინგაუ) სწორედ აღნიშნულ მიმართულებას წარმოადგენენ. ამასთანავე, მათი დიდი უმრავლესობა ბიოლოგიურ, ან ბიოდინამიკურ მევენახეობას მისდევს. ეს ტალღა ოკეანესაც კი გასცდა, კალიფორნიის Dry Creek Valley-ში რიჩ ჰატჩინსონი თავის „ამფორის მარანში“ (Amphora Winery) 2006 წლიდან უჩვეულო ღვინოებს  ზინფანდელისა და სხვა ჯიშებისგან აყენებს.

ამ დროისთვის, ღვინის ფანები, სომელიეები და ავთენტური ღვინით დაინტერესებული მწარმოებლები ამფორის ღვინოებზე იმაზე გაცილებით მეტს კამათობენ, ვიდრე ეს ამ თემის ბიზნეს-ეკონომიკურ მნიშვნელობას შეეფერება. უფრო და უფრო მეტი ამბიციური მწარმოებელი ამ მოგზაურობას „უკან, ფესვებისკენ“ („back to the roots“) მოგზაურობად, ღვინის სულში წვდომად მიიჩნევს და არ აღიქვამს ამ საქმეს, როგორც, უბრალოდ, საინტერესო გასართობს. მათ შორის არიან ნამდვილი ვარსკვლავებიც, როგორც მაგალითად იოშკო გრავნერი, რომელსაც, როგორც ქვევრის პიონერს, თავისი პირველი ცდები ჯერ კიდევ საუკუნის დასაწყისში ჰქონდა. დღეს ის სხვას აღარაფერს აკეთებს და ამ საქმით, რეგულარულად ეუფლება ხოლმე იტალიური ღვინის „ბიბლიის“, Gambero Rosso-ს (იტალიური ღვინის გზამკვლევი) სანუკვარ ჯილდოს - „Tre bicchieri“-ს (უმაღლესი ჯილდო განსაკუთრებული ღვინოებისთვის).

„ამფორები ღვინოზე ისე ზემოქმედებენ, როგორც მუსიკაზე - ხმის გამაძლიერებლები“, ამბობს ხარისხის ფანატიკოსი ფრიულიდან. „კარგი ტონები კიდევ უფრო უკეთესი ხდება, ცუდი - შესაბამისად, უარესი“. გრავნერის დასკვნა თანამედროვე ენოლოგიაზე ასეთია - ამფორა მას დაეხმარა გაეგო, რაში იყვნენ ძველი მეღვინეები მართლები. სხვა მხრივ, თანამედროვე მეღვინეობა მისთვის აქტუალობას დაკარგავდა. და ეს მოსაზრება, სხვათა შორის, იუნესკომაც გაიზიარა, როდესაც 2013 წლის 4 დეკემბერს, ქვევრში ქართული ტრადიციული ღვინის წარმოების მსოფლიოში უძველესი მეთოდი არამატერიალურ კულტურულ ფასეულობად აღიარა.

რამდენიმე ათასი წელია ქართველები ღვინოს ძველი, მამა-პაპისეული ტრადიციით აყენებენ. ძირითადად, 1.000 და 1.500 ლიტრის მოცულობის თხელკედლიან, გამომწვარი თიხის მიწაში ჩამარხულ ამფორებს (თარგმანში შენარჩუნებულია ავტორისეული სახელები, ზოგჯერ იგი ქვევრს ქვევრს უწოდებს, ხანაც ამფორას – რედ. შენ.), დაახლოებით სამ მეოთხედზე ავსებენ დაჭყლეტილი ყურძნით, კლერტითა და წვენით. თეთრი და წითელი ღვინოების დაყენებაში განსხვავება არ არის. დუღილი სპონტანურად მიმდინარეობს, მასას დღეში სამ-ოთხჯერ მაინც ურევენ. ფერმენტაციის შემდეგ ღიობს ხით, ან ფიქალის ქვით ხურავენ. ქვევრის კიდეებსა და თავსახურს შორის სხვადასხვა ხის ფოთლებს დებენ და ღიობს სველი თიხით ლუქავენ, რომელშიც მილს ამაგრებენ, გამოყოფილი ნახშირორჟანგისთვის.

დურდო, უმეტესად, მარტამდე საკუთარი თავის ანაბარა რჩება და ბუნებრივად იწმინდება. პირველი გადაღების შემდეგ ღვინო, როგორც წესი, რამდენიმე თვით სხვა ამფორებში გადააქვთ. ახალ მოსავლამდე მას უფრო მომცრო ქვევრებში ანაწილებენ და ლუქავენ, ზოგჯერ მრავალი წლითაც კი - ვაჟის ქორწილამდე, ან სხვა მნიშვნელოვან მოვლენამდე.

შიგნიდან ცვილის თხელი ფენით დაფარული ამფორების გასუფთავება არცთუ იოლია: შიდა კედლების გასახეხად დასაშვებია მხოლოდ თბილი წყალი და ანტისეპტიკურად მოქმედი მცენარეებისგან შეკრული  ჯაგრისი. თუმცა, ამისთვის ჯერ აუცილებელია თავად ჭურჭელში ჩავიდეთ.

ქვევრის ტიპის ამფორები ანტიკურ საბერძნეთსა და მთელს ხმელთაშუა ზღვისპირეთში სამხრეთ კავკასიიდან და ანატოლიიდან გავრცელდა. ძველი ბერძნები  ასეთ ჭურჭელს პითოსს (Pithos), რომაელები კი დოლიუმს (Dolium) უწოდებდნენ, ესპანეთში დღესაც ცნობილია ჭურჭელი სახელით ტინახა - ეს არის, როგორც წესი, 400 ლიტრამდე მოცულობის ჭურჭელი, ოდნავ უფრო სქელი კედლებით, რომლის მიწაში დარგვაც არ არის აუცილებელი. მეოცე საუკუნემდე ქვევრის ღვინის დაყენების წესი კავკასიაში ღვინის წარმოების ერთადერთი მეთოდი იყო. ქართველი გლეხისთვის მარანი, ღვინის სარდაფი, წმინდა ადგილს, „სახლის გულს“ წარმოადგენს.

ჯონ ვურდემანი ამერიკელი მხატვარია, რომელიც 10 წელზე მეტია, საქართველოს აღმოსავლეთში, კახეთში დასახლდა და დღეს, როგორც  Pheasant’s Tears-ის ვენახების მფლობელი, შესანიშნავ ღვინოს აწარმოებს. ვურდემანი ვარაუდობს, რომ, დაახლოებით, 100 000 ოჯახი საქართველოში ოჯახურ ღვინოს საკუთარი მოხმარებისთვის, ჯერ კიდევ ამფორაში აყენებს. აქაურ პროფესიონალ მწარმოებლებს კი ის 20-მდე ითვლის. კარგი ქვევრის ღვინის საიდუმლო? – „რაც შეიძლება ნაკლები ჩარევა ვენახსა და მარანში, ჯანსაღი ყურძენი, რომელიც გადამწიფებამდე უნდა დაიკრიფოს. დანარჩენზე ბუნება ზრუნავს“.

ქვევრის ღვინოების, დახლოებით, ორი მესამედი ყურძნის ენდემური ჯიშების: რქაწითლის, მწვანეს, ან ქისიდან დაყენებულ თეთრ ღვინოებზე მოდის.

ეს გამოხატულად ტანინიანი ღვინოები, განსაკუთრებული არომატებით, გაუწვრთნელი ცხვირისა და სასისათვის ნამდვილი გამოწვევაა. „ადამიანებს დაჟანგული ღვინოების (ოქსიდაციური) სტილი ან ძალიან მოსწონს, ან სძულს. როგორც ჩანს შუალედური პოზიცია არ არსებობს“ – აცხადებს გერმანელი ღვინის კრიტიკოსი, მანფრედ კლიმეკი. დოქტორ დაქიშვილს, რომელიც ქვევრის კულტურის დიდოსტატად ითვლება და გერმანელ მწარმოებელ ბურკჰარდ შუხმანთან ერთად კახეთის საუკეთესო ღვინოებს შორის რამდენიმეს აწარმოებს, უყვარს თავისივე, განსაკუთრებული, ტრადიციული მეთოდით დაყენებული ღვინო, რომელიც არც ერთ ჩარჩოში არ ჯდება: „თეთრი ღვინოები განსაკუთრებით ინტენსიურია, ბევრად უფრო კომპლექსური, ვიდრე ჩვეულებრივი ღვინოები, მდიდარი გემოთი, კარგი სტრუქტურით, ათი-თხუთმეტჯერ მეტი პოლიფენოლებით და 40-დან 50 წლამდე დაძველების პოტენციალით, მიუხედავად გოგირდის დანამატის  მინიმალური რაოდენობის, ან საერთოდ, არქონისა.“

გასაკვირი არ არის, რომ უფრო და უფრო მეტი ევროპელი მეღვინე იღებს გადაწყვეტილებას, იმოგზაუროს ღვინის სულის მისაკვლევად. ორმა მეგობარმა, ჯამბატისტა ჩილიამ და ჯუსტო ოკიპინტიმ პირველად 2000 წლის სექტემბერში რამდენიმე ესპანური ამფორით დაიწყო და დღეს მათ ახალ მარანში, ვიტორიაში (სიცილია) უკვე 150 ამფორაა. ასევეა ბიოდინამიკური მწარმოებელი ელიზაბეტა ფორადორი ტრენტინოში, რომელიც 70 ამფორაში ადგილობრივი ჯიშებიდან, ტეროლდეგოდან და ნოსიოლადან  აყენებს ღვინოს და მიიჩნევს, რომ ეს ღვინოები უფრო სუფთა და მკაფიო არომატისაა. გავიხსენოთ ელზასელი სტეფან ბანვარტიც, რომელიც გევურცტრამინერის ჯიშის ყურძნიდან ამფორის ღვინის წარმოებასაც კი არ უფრთხის.

ავსტრიაში ბერნჰარდ ოტია, თავისი ქვევრის Veltliner-ით, ასევე, შტირიელი ზეპ მუსტერი და ევალდ და ანდრეას ჩეპეები - ახალი ტალღის ლიდერებად ითვლებიან. შვეიცარიაში ასეთია ამედეე მატიე - სალგეში, ვალისში, რომელიც ამბობს, რომ ქვევრისადმი მისი დამოკიდებულება 2008 წელს საქართველოში მოგზაურობის შემდგომ ჩამოყალიბდა და წარმატებისკენ გზამ დაბრკოლებებზე გაიარა:  კორნალინის ჯიშის ყურძნისგან წითელი ღვინის დაყენების პირველი მცდელობა უშედეგო იყო, მხოლოდ ძმარი და შნაფსის გამოსახდელად საჭირო მასალა მიიღო; გარდა ამისა, გაუტყდა ოთხი ამფორა, რომლებიც, ახლა უკვე, ახლებით ჩაანაცვლა. 

ამის საპირისპიროდ, წარმატებული აღმოჩნდა რეზის (Rèze) და Ermitage-ის (ფრანგულ ადგილწარმოშობის დასახელებაში არ აგერიოთ, ასე უწოდებენ შვეიცარიაში ფრანგულ ჯიშს, მარსანს – რედ. შენ.)  ყურძნის ჯიშებისგან დაყენებული თეთრი ღვინო, რომელიც მასთან სტუმრობისას ჟურნალ Zeit-ის ჟურნალისტებმა - ფაბიან და კორნელიუს ლანგეებმა (მათი საქმიანობის თემატური აქცენტი ღვინოა), დაახასიათეს, როგორც ძალიან წარმატებული. იქნებ იმიტომაც უყვარს ამედეე მატიეს ასე ძალიან თავისი ქვევრის ღვინოები, რომ ისინი აბსოლუტურად უნიკალურია და შორს დგას მეინსტრიმისგან. ამედეე ამბობს, რომ ამ ღვინოების სტილისტიკაა: „გამორჩეულობა, გაუფილტრავობა, წმინდა ოქსიდაციის ტონები, ქარვა ფერში, რაც, უბრალოდ, აღმაფრთოვანებელია დღევანდელ კოკა-კოლას - სამყაროში!“ მიუხედავად ამისა, დიდი შრომაა საჭრო, რომ ეს ღვინოები ადამიანებამდე მივიდნენ.

გერმანიაშიც არიან ბიომეღვინეები, რომლებმაც გაბედეს და მიიღეს ამფორის ღვინის გამოწვევა. რაინგაუში პეტერ იაკობ კუნის სამაგალითო საწარმომ 2005 წელს ესპანეთიდან „ტინახები“ ოსტრიხ-ვინკელში ჩაიტანა, რათა ლენხენის ვენახებში დაკრეფილი რისლინგის ჯიშის ყურძნიდან მცირე რაოდენობით ამფორის ღვინო დაეყენებინა, ექსპერიმენტის სახით. მას იზიდავდა ეს „აღფრთოვანება ხელშეუხებლის, პირველქმნილის მიმართ“. 2009 წელს მეორე ცდაც წარმატებით დასრულდა, თუმცა ალკოჰოლური დუღილის და ორგანული მჟავების დაშლის (მალოლაქტური დუღილის) შემდგომ, ღვინის დავარგებას დიდი დრო დასჭირდა. გაუფილტრავი საბოლოო პროდუქტი მისი შემქმნელისთვის „საოცრად ქარიზმატული, ელვარე და სხეულიანია - მიუხედავად იმისა, რომ ამ წესით დაყენებული რისლინგი დომინანტური არაა“.

ბიო-მეღვინემ, მანფრედ როტემ ნორდჰაიმიდან 2013 წლის ოქტომბერში თავისი პირველი ორი ქვევრი სილვანერის და დაჭყლეტილი წითელი ყურძნის მასით შეავსო, სწორედ მან დანერგა ბავარიის მევენახეობისა და მებაღეობის ეროვნულ ინსტიტუტში დიდმუცლიანი კავკასიური ამფორების გამოყენება. მეღვინეობისა და მარნის ტექნიკის სფეროების წარმომადგენლებმა - იოჰანეს ბურკერტმა და დოქტორმა მიხაილ ცენგლაინმა, 2011 წელს სასკოლო პროექტის ფარგლებში, თავდაპირველად 900 ლიტრიანი თიხის ჭურჭელი მიწაში ჩაფლეს და მარნის ტიპის სარდაფი მოაწყეს.

2013 წელს, წინასაშობაოდ, ვორკშოპის ფარგლებში, თემაზე Orange Wines, ბავარიის მევენახეობისა და მებაღეობის ეროვნული ინსტიტუტის  პირველი პროდუქტის დეგუსტაცია ჩატარდა. გასინჯეს  2011 და 2012 წლის მოსავალი და იგი ინსტიტუტის სხვა საცდელ ღვინოებს შეადარეს. დეგუსტაციაზე, ასევე, წარმოდგენილი იყო ტინახისა და ამფორის ღვინოები ბერნჰარდ ოტისგან, ამედეე მატიესგან და აღიარებული ბასერმან-იორდანის პალატინატის ვენახებიდან (პინო გრი და გევურცტრამინერი). დოქტორ ცენგლაინის დასკვნა: „ასეთი ღვინოები, რა თქმა უნდა, აზრთა პოლარიზებას იწვევს, მაგრამ ეს სავსებით სასურველია. ღვინის სულ უფრო და უფრო მეტ მოყვარულს სურს, გაექცეს უნიფიცირებულ, მასობრივ ღვინოებს“.

ბედის ირონიაა - მიუხედავად ქვევრებზე მზარდი მოთხოვნისა, საქართველოში ძნელად მოსაძებნია ის, ვინც ამ უძველეს ხელობას ფლობს. დღესდღეობით, ასეთია ხუთი ხნიერი მამაკაცი, რომელთაგან ორი კახეთში, სოფელ ვარდისუბანში, სამი კი - იმერეთში, შროშაშია. მათ არ ჰყავთ მიმდევრები, მათი საქმიანობის გამგრძელებლები. ამიტომ რამდენიმე მეღვინე ერთობლივი ძალებით, ორგანიზაციასთან - ტრადიციული ხელობის დაცვის საზოგადოება - „ხელობა ქართული“ www.kvevri.orgერთად ცდილობს, მოიზიდოს ფინანსები ქვევრის წარმოების ახალი სკოლის ჩამოსაყალიბებლად. წარუმატებელი მცდელობის შემთხვევაში მოგზაურობა „უკან, ფესვებისკენ“, რომელიც სულ ახლახანს დაიწყო, მალევე დასრულდება. 

სტატია გამოქვეყნდა 2015 წლის მარტში, ProWein–ის საიტზე.

თარგმანი © ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ქეთო ნინიძე

კახა ჭოტიაშვილი არის ადამიანი, ვინც ღვინოს ქმნის. არ იფიქროთ, როცა ვამბობ, „ღვინოს ქმნის“, პათეტიკისკენ ვიხრებოდე... უბრალოდ, შეიძლება ითქვას, საგანგებოდ არ ვამბობ, რომ ის ენოლოგია, მეღვინე, ან მევენახე, არც მუშაა, არც - საწარმოს დამფუძნებელი, ან აღმასრულებელი დირექტორი; იმიტომ, რომ ღვინის ქმნა ყოველივე ზემოთქმულს ნიშნავს. მწყობრიდან გამოსული ტექნიკის შეკეთებისა და ბუღალტერიის სკრუპულოზური კონტროლის ჩათვლით. მისი ინტერდისციპლინური ხედვა, როგორც ჩანს მისი მრავალმხრივი - ფიზიკა-მათემატიკური და ენოლოგიური - განათლების შედეგია.  

ამას წინათ რობერტ ჯოზეფის ბლოგს ვკითხულობდი. საქართველოზე წერდა. მსუბუქი ირონიით ყვებოდა უცხოელ ბლოგერებსა და ჟურნალისტებზე, რომლებიც აქაურობის ბუნებითა და სიძველეებით მონუსხულნი სენტიმენტალური და ცრემლიანი პოსტებით ამკობდნენ საქართველოს. ჯოზეფი კი, მისთვის ჩვეული პრაქტიკულობით, აფასებდა ქართული ღვინის გამოწვევებს და მის პოტენციას მსოფლიოს სხვადასხვა ბაზარზე. 

ამ კონტექსტში, მეც არაერთხელ მიფიქრია - რატომ, ქვევრი? რა იქნება მას შემდეგ, რაც მსოფლიოში ქვევრის ეიფორია ჩაცხრება და ანალიზის დრო დადგება?

ეს კითხვები, რა თქმა უნდა, ჩვენმა გმირმაც დასვა მაშინ, როცა ენოლოგიას სწავლობდა და გაეცნო იმ ემპირიულ კვლევებს, რომლებიც ქვევრში ღვინის დაყენების მეთოდის უპირატესობებს ამტკიცებს. მას შეუძლია, მეცნიერულად დაასაბუთოს, თუ რატომ - ქვევრი. კვლევები ცხადყოფს, რომ ქვევრი ის ჭურჭელია, რომელიც ღვინის საუკეთესო გემოვნურ და სამკურნალო თვისებებს ააქტიურებს და ხელს უწყობს მისი მაღალი კვებითი ღირებულების შენარჩუნებას. შეიძლება, მავანმა კითხვის დასმაც კი მკრეხელობად ჩაგვითვალოს, მაგრამ კახა ჭოტიაშვილისთვის, ვისაც დიდი ხნის მანძილზე რიცხვებთან ჰქონდა შეხება, ურყევი აქსიომები, კონვენციური შეხედულებები არ არსებობს. მხოლოდ ემპირია და არგუმენტებია მთავარი. მხედველობიდან მისი კახური წარმომავლობაც (თელავის რ-ნი, სოფ. სანიორე) არ უნდა გამოგვრჩეს.

მართალია, მეღვინეობა ბავშვობიდან იზიდავდა, იმ ასაკიდან, როცა, ბიჭების უმეტესობა (განსაკუთრებით, საბჭოთა კავშირელი ბიჭების უმეტესობა) კოსმონავტობაზე ოცნებობს.თუმცა, იმ პერიოდში თელავში არ იყო შესაძლებელი ხარისხიანი განათლების მიღება მეღვინეობის დარგში. ამიტომ მან მისთვის მახლობელი სხვა სფერო - ფიზიკა-მათემატიკა აირჩია და ბაკალავრიატი თელავის იაკობ გოგებაშვილის  სახელობის უნივერსიტეტში ამ სპეციალობით დაამთავრა.19 წლის ასაკში, 1999 წელს, თბილისში წასვლა გადაწყვიტა და იქ ვაშლიჯვრის მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის  სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში, მეღვინეობის ფაკულტეტზე ჩააბარა მეღვინეობის ფაკულტეტზე სწავლის პარალელურად, კახა ჭოტიაშვილმა „ბინეხის“  ღვინის ქარხანაში დაიწყო მუშაობა. როგორც თავად იხსენებს, 19 წლისა კომპანიაში ყველაზე უფროსი თანამშრომელი აღმოჩნდა, რადგან ხელმძღვანელებს იმ ხანებში გადაეწყივიტათ, ღვინის წარმოება ახალგაზრდა შემოქმედებითი და მოტივირებული ადამიანებისთვის მიენდოთ. „ბინეხში“ მან 14 წლის მანძილზე დაჰყო და შეიძლება ითქვას, კახამ და იმ ბავშვებმა, ვინც მაშინამ კომპანიაში მუშაობდნენ,„ბინეხის“ ღვინოებს რეალური წარმატება - არაერთი მედალი - მოუტანეს საერთაშორისო და ადგილობრივ ღვინის კონკურსებზე. ყოფილა შემთხვევა, როცა საქართველოს მასშტაბით, სამი ადგილიდან ოქროს, ვერცხლისა და ბრინჯაოს მედლები (სამივე) მათ პროდუქციას მოუპოვებია.

დღეს კახა 6 მცირე საწარმოში მუშაობს და, როგორც აღვნიშნე, არ უყვარს, როცა მის საქმიანობას მხოლოდ „მეღვინეობას“, ან „ღვინის კონსულტირებას“ უწოდებენ, რადგან საქმიანობის პირველი დღეებიდან დღემდე - მთავარი მეღვინისა თუ მუშის როლში, ის თანაბრად იხარჯებოდა. როგორც გამიმხილა, ყოფილა შემთხვევები, როცა რთვლის პერიოდში, 24-საათიანი მუშაობის რეჟიმში, ცისტერნებთანაც კი ჩასძინებია. ის ყოველდღიურად თანამონაწილეობს  ქმნის პროცესში და ცდილობს, მისი საქმიანობა არ შემოიფარგლებოდეს, მხოლოდ მასზე დაქვემდებარებული ადამიანების ინსტრუქტირებით.

კახა ჭოტიაშვილი უფრო ინდივიდი მოთამაშეა. ის თვლის, რომ ჩვენში გუნდური მუშაობის აწყობა საკმაოდ რთულია, რადგან, როგორც ჩანს, ამისთვის ჯერ მზად არ ვართ. თუმცა, ამ პოზიციას არაფერი აქვს საერთო ახალგაზრდებისადმი მის დამოკიდებულებასთან. ის მუდამ ცდილობს, ყველა საწარმოში ჰყავდეს, მინიმუმ, თითო ახალგაზრდა პარტნიორი, რომ, როცა ამის დრო დადგება, მას გადაულოცოს საქმიანობა.

#49 კასრი

და აი, მივადექით 49-ე კასრის პრობლემას.ეს ხაზი, როგორც საზეიმო მარშის თემა იოსელიანის ფილმიდან, დიდხანს გასდევს კახას საქმიანობას, მიუხედავად იმისა, რომ მისი მოღვაწეობა ღვინის სამყაროში სულაც არ ემთხვევა საბჭოთა პერიოდს საქართველოში, თავისი კალენდარული თარიღებით. 

„- ჩემის აზრით, ღვინო სავსებით დამდგარია უკვე, თუმცა როგორც ახალგაზრდა ღვინოებს ახასიათებთ, დაკრავს, ველური მსხლის გემო.

- მაჟალო ვაშლის გემო.

- მჟავიანობის მხრივ, რა თქმა უნდა, მაღლა დგას, მარა, ფერი მომწონს, იცით! კამეჩის სისხლის ფერი აქვს, ბატონო!“ 

კადრი ოთარ იოსელიანის ფილმიდან „გიორგობსითვე“

ხომ გახსოვთ ეს დიალოგი ოთარ იოსელიანის „გიორგობისთვიდან“. ეს ტექსტი, ერთგვარი, სიმულაკრაა. შეფასებები და ატრიბუტები:  „დამდგარი“, „ველური მსხლის გემო“, „მაჟალო ვაშლის გემო“, „მჟავიანობა“, „კამეჩის სისხლის ფერი“ - ცალკე აღებული, თითქოს, ჩვეულებრივი ლექსიკური, გრამატიკული ერთეულებია, თუმცა სიმულაკრას ქმნის, სწორედ, მათი გათიშვა შესაბამისი შინაარსისგან. ამ თვითკმარ სიმბოლოთა გროვის მიღმა არაფერი დგას, სწორედ ისე, როგორც ნოამ ჩომსკის ცნობილ ნონსენსურ წინადადებაში „Colourless Green Ideas Sleep Furiously“ („უფერული მწვანე იდეები გააფთრებით თვლემენ“). „გიორგობისთვე“ იმიტომაც გამახსენდა, რომ კახამ გაიხსენა ფრაზა, როგორც ყველაზე ხშირად პასუხობდნენ სწავლას მოწყურებულ, მოტივირებულ სტუდენტებს მაშინ - „ეგ არის, რაც არის“. ამგვარი ენობრივი ფაქტები ჩვენს ფრაზეოლოგიაში ბევრი იყო მაშინ და დღესაც. ცხადია, ენაში შემთხვევით არაფერი ჩნდება. ეს მხოლოდ კვალი იყო იმ უპასუხისმგებლობის, თუ არასერიოზულობის, რაც მაშინ არცთუ იშვიათად იჩენდა თავს სხვადასხვა პროფესიულ წრეებში. ეს ფრაზა, რომლის მიღმა იკითხება - „ნეტაი შენ, მოგცლია“, „თავის ატკივებად არ ღირს“, იყო ცოდნის გაცემის, პოზიციის გამოხატვისა და ანალიზისგან თავის არიდების საუკეთესო საშუალება. 

რადგან განებივრებული არ ყოფილა უანგარო კონსულტაციებით, კახას ცხადად ახსოვს თითოეული შემთხვევა, თითოეული ადამიანი ძველი თაობიდან, ვინც ეხმარებოდა და გამოცდილებას უზიარებდა. განსაკუთრებული პატივისცემით იხსენებს კვლევითი ინსტიტუტის პედაგოგს, ცნობილ მეღვინეს, აკაკი სირბილაძეს. ეს ადამიანი მეორე მსოფლიო ომის დროს თელავში, კვლევით სადგურში სწავლობდა და ამ რთულ პერიოდში იმდენი ამაგი ახსოვდა კახას მშობლიური ქალაქიდან, რომ მის მიმართაც განსაკუთრებულ კეთილგანწყობასა და მზრუნველობას ამჟღავნებდა. ქვევრის ღვინოები აკაკი სირბილაძის დიდი გატაცება იყო. მიუხედავად ამისა, შეიძლება ითქვას, რომ კახამ მეღვინეობაში მაინც მარტომ გაიკვლია გზა. არაერთგზის მოუწია ბორბალის ხელახლა გამოგონება, მაგრამ, თვლის, რომ მისი ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ეტაპი, სწორედ ეს იყო - ინდივიდუალური ძიების და წინააღმდეგობებით აღსავსე პერიოდი, რამაც ის შექმნა ისეთად, როგორიც დღეს არის. 

კახა ღვინის პასტერიზაციის ეპოქალურ ფაქტსაც მოსწრებია და რა გასაკვირია, რომ ამ ეპოქაში ქვევრში ღვინის დაყენების მომხრე ჭოტიაშვილი ქარის წისქვილებთან მებრძოლ დონ კიხოტს შეადარეს. მართალია, მას შემდეგ  ბევრი ათწლეული არ გასულა, მაგრამ ამ 25-30 წელში დამოკიდებულებები რადიკალურად შეიცვალა საქართველოს მეღვინეობაში ისევე, როგორც საზოგადოებრივ ცხოვრებასა და სხვადასხვა დარგობრივ გამოცდილებებში. ღვინის პასტერიზაციის მეთოდს დღეს, საბედნიეროდ, საწარმოები აღარ მიმართავენ, ქვევრის ღვინომ კი პრესტიჟი და აქტუალურობა შეიძინა. 

თუმცა, თუნდაც ღვინის მოხმარების კულტურას დღეს საბჭოთა პერიოდიდან ზოგიერთი ჩვევა ინერციით გადმოეცა. შეიძლება, ეს ინერცია უფრო მაშინდელ ღირებულებებთან თუ მიდგომებთან დაპირისპირების სახეს იღებს, მაგრამ მიღება და უარყოფა ერთი მედლის ორი მხარეა, ერთი სისტემის ორი წევრია. ასე ვტრიალებთ ძველ ორბიტაზე და ვფიქრობთ, რომ გლეხის ღვინო ქარხნისას აუცილებლად სჯობია. თუმცა, სამწუხაროდ, აგრარულ ბაზარში ღვინის გასაყიდად ჩამოსული ულვაშიანი კაცი, თავზე კახური ქუდით, ხარისხის გარანტი სულაც არ არის. ქარხნის ღვინო კი აღარ არის ის ღვინო, რომელიც 80-იან წლებში მასებისთვის იწარმოებოდა და ნაკლებად იყო ხარისხზე ორიენტირებული.

ქართველი მომხმარებლის ჩვევებსა და დამოკიდებულებებს კახა ჭოტიაშვილი მაშინაც გაეცნო, როცა 2012-2013 წლებში საკუთარ მაღაზიას ამუშავებდა და, თავის ღვინოს ამ მაღაზიაში ყიდდა. მისი თქმით, კლიენტთა დიდ უმრავლესობას ღვინო ეძვირებოდა იმის მიუხედავად, რომ კახას ღვინო სინამდვილეში არც ისე ძვირი ღირდა. ამიტომ, თავად თვლის, რომ ღვინის გაყიდვას საქართველოში, ძირითადად, მოსახლეობის დაბალი მსყიდველობითუნარიანობა უშლის ხელს. არ შემიძლია, არ დავეჭვდე ამ აზრის სისწორეში, როცა სანაპიროს რესტორნების მიმდებარედ ჩამწკრივებულ ძვირადღირებულ მანქანებს შევავლებ ხოლმე თვალს.

კახას ბიოგრაფიაში, ჩემი აზრით, ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო და სახასიათო შემთხვევაა, როცა მან მაძიებლობის პერიოდში წარმოებული ხანგრძლივი და საინტერესო კვლევის შემდეგ სამეცნიერო ხარისხის დაცვაზე უარი თქვა. ამ ამბავზე თავად ბევრს არ საუბრობს, თუმცა, ჩემი ვარაუდით, ამ დროს მან გააცნობიერა, რომ ვერასდროს გახდებოდა იმ  სისტემის ნაწილი, სადაც სამეცნიერო ხარისხი, ხშირ შემთხვევაში, სიტყვა „ხარისხის“ ლექსიკურ მნიშვნელობას ემიჯნებოდა. ღირებულებების ერთგულ ადამიანს ჩვენში ხშირად ახირებულ კაცს უწოდებენ, არ ვიცი, კახა ჭოტიაშვილის შემთხვევაში ეს როგორ მოხდა. თავად მიიჩნევს, რომ საქმეს, რომელსაც ემსახურება სამეცნიერო ხარისხის გარეშეც კარგად გაუძღვება, მით უმეტეს, რომ პრაქტიკაში, თავისთავად, მეცნიერებაცა და ხელოვნებაც ბევრია. მისთვის შეუძლებელია კაბინეტში ჯდომა და კარიერული წინსვლის გეგმების სტრუქტურირება. თუმცა, ძალიან კარგი მენეჯერია, რადგან მისი მიდგომა პრობლემაზე ორიენტირებულია. კახა სისტემურად აწარმოებს დღიურებს, რაც გამოცდილების სამომავლო ანალიზში ეხმარება, სამუშაო დღის დასაწყისში მუშებთან ერთად აყალიბებს დღის მიზნებსა და ამოცანებს და ამბობს, რომ ღია და ხშირი კომუნიკაციის წყალობით პრობლემები ძალიან იშვიათად იჩენს თავს. წესრიგიანობა, როგორც თავად აღნიშნავს, მისი ხასიათის ყველაზე მნიშვნელოვანი აქცენტია. როგორც ჩანს, ამიტომ იყო მისთვის საკმაოდ შთამბეჭდავი მეღვინეობის გერმანული გამოცდილება, რომელსაც გაეცნო GTZ-ის პროგრამის ფარგლებში. 

საქმე და პოეზია, ანუ ფიზიკისა და ლირიკისა

არის საქმიანობები, სადაც ეს ბანალური ოპოზიცია აზრს კარგავს, მეღვინეობა სწორედ ასეთი ხელობაა. კახა, რომელიც უკიდურესად მოწესრიგებული, მკაცრი და უკომპრომისოა საქმეში, განწყობით, აღქმით  იმპრესიონისტია. მისი თქმით, არაფერი სჯობია განცდას, როცა ქვევრს სარქველს მოხსნი და იქიდან შემოდგომისა და პურის თავთავის სურნელს შეიგრძნობ. ქვევრის თეთრების ფერს კი, რომლის აღმნიშვნელად, უმთავრესად „ქარვის“ ატრიბუტს მიმართავენ, მეღვინე მზის სხივებს შეადარებს, რომლის ენერგიითაა დატვირთული და გაჯერებული ქართული ღვინო. 

კახას აზრით, ღვინის დაწურვისა და დალევის დროს მხოლოდ კარგზე უნდა იფიქრო, დადებითი იმპულსებით აივსო, რადგან ღვინოს ხშირად ხასიათი გადაედება ხოლმე  - როგორც კარგი, ასევე, ცუდი. ამ მოსაზრების საფუძველზე ის ქართულ ხასიათებს იმავე კუთხის ღვინოებს ადარებს - რაჭული ალერსიანი ბუნება, რომელიც გრამატიკულადაც კია გაფორმებული - კნინობით-ალერსობითი სუფიქსების საშუალებით, მას ნახევრად ტკბილ რაჭულ ღვინოებს მოაგონებს, კახური ტანინიანები კი - აქაურ პირდაპირ და შეუპოვარ ხასიათს. 

კახა ჭოტიაშვილი ისევე, როგორც მისი მამა, პაპა და წინაპრები, იმთავითვე მეღვინეობით იყვნენ დაკავებული, თუმცა მათი პერსონალური საწარმო - „საწნახელი“, სადაც ის და მისი ძმა - უჩა ჭოტიაშვილი მუშაობენ, 2012 წელს გაფორმდა იურიდიულად. ისინი ცდილობენ, საყოველთაოდ გავრცელებული ჯიშების გარდა, ღვინო დააყენონ შედარებით იშვიათი სახეობებისგანაც. ასეთებია: ხიხვი, ქისი, მწვანე - ცხადია, რქაწითელთან და საფერავთან ერთად. ჭოტიაშვილები ყოველწლიურად, დაახლოებით, 60 ტ.-მდე ყურძნის მოსავალს იღებენ. 

კახა ჭოტიაშვილი სახელმწიფო სადეგუსტაციო კომისიის წევრია, დაარსების დღიდან. და რადგანაც კომისია ამოწმებს ყველა დასახელების საექსპორტო ღვინის ხარისხს, მას, საერთო ჯამში, მკაფიო წარმოდგენა აქვს ქართული ღვინის აქტუალურ ტენდენციებზე.

ქართლში - იაგო ბიტარიშვილთან და კახეთში - გოგი დაქიშვილთან ერთად, კახა ჭოტიაშვილი უკვე მე-20 საუკუნის 90-იანების ბოლოდან, ქვევრის ღვინის წარმოებით იყო დაკავებული. მაშინ ქვევრი ასეთი აქტუალური ხაზი არ იყო არც მცირე საწარმოების და მით უმეტეს- მსხვილი კომპანიებისთვის. ასე რომ, საქართველოში ქვევრის ღვინის აღორძინების ისტორიაში ამ პრინციპულ, უკომპრომისო და საქმიან ადამიანს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია. 

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი

ნიკოლოზ ნატროშვილი

ტერმინიტერუარიფრანგულია. ტერუარსგალო-რომანულისაფუძველიაქვს, territorium,რომლისგანაცწარმოიშვასიტყვა„ტერიტორია“, XVII-საუკუნისბოლოსკიჩამოყალიბდაცნებატერუარი,დააღნიშნავდატერიტორიას,ადგილს,მისიაგრონომიულიდაუფროკონკრეტულად,სავენახეთვისებებისმიხედვით.

 ტერუარისპრინციპიდაკავშირებულიაღვინისავთენტურობასადახარისხთან. ტერუარიარისერთრეგიონშიდაერთადგილწარმოშობისზონაშიშემავალივენახებისერთობლიობა,რომელთაცაერთიანებსერთიტიპისნიადაგი,ერთნაირიკლიმატურიპირობები,ესყველაფერიკიავთენტურიდაინდივიდუალურიღვინისწინაპირობაა.

ამსაკითხთანდაკავშირებითვესაუბრეთცნობილფრანგენოლოგსჟანმიშელფერანდეს,რომელიცმსოფლიოშიბევრკომპანიასთანერთადღვინისკომპანია„შუმსაც“ უწევსკონსულტაციებს.

– როგორ განმარტავდითტერუარისმნიშვნელობას?

– ტერუარს დიდი გავლენა აქვს ღვინოზე. ტერუარი ეს არის ძირითადი, ეს არის ხასიათი, ეს არის მეტი კომპლექსურობა, მეტი ფერი, უფრო კომპლექსური არომატული სპექტრი, მეტი მინერალურობა. ვენახის ტერუარი შედგება ნიადაგის, ქვე ნიადაგის, კლიმატის და ადამაინის ფაქტორისაგან. ადამიანი, რომელმაც შეარჩია შესაბამისი ჯიში და მას შეუსაბამა შესაბამისი საძირე. ტერუარი ძალიან კომპლექსურია – არის ორი ძირითადი ფაქტორი, ადამიანი და ბუნება. ადამიანი ხდება ბუნების მუშაკი, artisent de la nature. აუცილებელია ბუნების პატივისცემა და გაფრთხილება, ადამიანმა უნდა მოახდინოს ბუნებასთან ადაპტაცია. ესაა ბუნებრივი პირობები, რომელიც ყოველთვის არ არის ადამიანისთვის ხელსაყრელი, მაგალითად სეტყვა, რომელიც დიდ ზარალს აყენებს მევენახეობას. მაგალითად, კავკასიაში არის სეტყვის კულუარები (სეტყვის საშიში ზონები), რომელიც დიდ ზარალს აყენებს მევენახეობას. მე ვნახე მუხრანში გადაღებული ფოტოები, სადაც ნაჩვენებია სეტყვისგან განადგურებული ვენახები. ასევე საფრანგეთში, ბორდოში, ბურგუნდიაში და ასე შემდეგ.

– რასფიქრობთბიოდაბიოდინამიურიმევენახეობა-მეღვინეობისდამოკიდებულებაზეტერუარისცნებასთან, რადგანამბოლოდროსხშირადგვესმისტერუარისდაამმიმართულებებისკავშირზე.

– ბიოლოგიურ სოფლის მევენახეობაში მცენარეთა დაცვისთვის ჩვენ ვიყენებთ მხოლოდ ორ პრეპარატს, ესენია გოგირდი და სპილენძი. სამწუხაროც მჟავე ნიადაგებზე არ ხდება სპილენძის დეგრადაცია, მაგრამ საკმაო ორგანული ნივთიერებების შემცველ sol argilo-calcaire (კირიან თიხნარებზე) კი ხდება სპილენძის დეგრადაცია. სპილენძი ასევე ტოქსიკურია ნიადაგის მიკროორგანიზმების მიმართ. სამაგიეროდ, ძალიან ცოტა ნარჩენებია ღვინოში. ჩვეულებრივ (კონვენციურ) მევენახეობაში სინთეზური ნივთიერებების ფონზე დიდი ძალისხმევაა საჭირო იმისთვის, რომ ნაკლები ნარჩენები იყოს ღვინოში. ძალიან მალე აუცილებელი გახდება ღვინოს მოყვეს სერთიფიკატი, სადაც იგი შემოწმდება პესტიციდებზე. მაქსიმალურად უნდა შევეცადოთ, რომ შევამციროთ შესხურებები. ეს მიდგომა მოითხოვს ვენახის ხშირ მონიტორინგს. მაგალითად მე არ მივმართავ პრევენციულ შესხურებებს, მე ველოდები ვენახის ინფიცირებას და შემდეგ ვახორციელებ კურატიულ (გადამჭრელ) შესხურებებს. ემ მიდგომა საშუალებას მაძლევს გამოვიყენო 1 დან 2 შესხურებით ნაკლები წელიწადში. მაგრამ არიან ადამიანები, რომლებიც ინტენსიურად და ყოველგვარი დაფიქრების გარეშე ახორციელებენ დიდი რაოდენობით პრევენციულ შესხურებებს, ეს იმას გავს, რომ თქვენ მიიღოთ ანტიბიოტიკები დღეს, იმისათვის, რომ ხვალ ან ზეგ ცუდად არ გახდეთ. ჩემთვის ეს ყველაფერი მიუღებელია.

ბიოდინამიური სოფლის მეურნეობა უფრო ფილოსოფიაა, ჩემთვის იგი დაკავშირებულია რისკებთან. ეს არის ძალიან კარგი ფილოსოფია, რომელსაც მე არ ვფლობ, მაგრამ ვიცი, რომ არის მოსავლის დაკარგვის რისკი, რაც გამოწვეულია მცენარის დაცვის ნაკლებობით. ამ შემთხვევაში მე როგორც კონსულტანტს, არ შემიძლია ჩემს თავზე ავიღო ეს რისკი, ამ შემთხვევაში უფრო მფლობელმა უნდა მიიღოს ეს გადაწყვეტილება.

 -არსებობსაზრი,რომბიოდაბიოდინამიურიმეურნეობახელსუწყობსტერუარისეფექტისგამოვლენას, თქვენამაზერასფიქრობთ? ასევეცნობილია,რომამტიპისმეურნეობისშემთხვევაშიარისპრინციპები,რომლებმაცშეიძლებაუარყოფითადიმოქმედოსვაზისკულტურაზე,მაგალითადთითქმისარვამუშავებთნიადაგს,რაცგავლენასახდენსწყლისრეჟიმზედაშეიძლებაგამოიწვიოსსტრესი.

 – კი, ეს მართალია, ბიო და ბიო დინამიური მეურნეობის შემთხვევაში ტერუარის ეფექტი უფრო გამოხატულია. მაგრამ არის მეორე შემთხვევაც, სპილენძი ჩამორეცხვადია, ამიტომ ბიოლოგიური სოფლის მეურნეობის შემთხვევაში უნდა ჩავატაროთ უფრო ხშირი შესხურებები, რადგან თუ არის წვიმა 15-20 მილიმეტრი, სპილენძი ჩამოირეცხება და იძულებულნი ვართ ხელახლა მოვახდინოთ შესხურება. ტრადიციულ ქიმიურ მეურნეობაში ჩვენ შეგვიძლია წელიწადში 10 შესხურებით დავიცვათ ვენახი, მაგრამ ბიო მევენახეობაში დაგჭირდებათ 15-16 შესხურება, ანუ 50%-ით მეტი. და სად არის ამ დროს ნახშირბადის ბალანსი, რომელზეც ვკარგავთ კონტროლს? (bilan carbone, carbon accounting ). ასევე ვახდენთ ნიადაგის ძეკვას ტრაქტორით. მე გეტყვით ჩემი მიდგომისშესახებ. მე ვიყენებ სინთეზურ მოლეკულებს, ანუ „ქიმიურ პრეპარატებს“ გამოხორბლამდე, ეს ის პერიოდია, როდესაც გამოდის მარცვალი და ცვივა ყვავილედის სხვა ნაწილები. ესაა ყვავილობის შემდგომი ფაზა. ბოლო „ქიმიურ“ შესხურებას სწორედ ამ დროს ვახორციელებ. რთვლამდე 90 დღით ადრე მე აღარ ვიყენებ სინთეზურ ნივთიერებებს და  გადავდივარ ბიოზე. ვიყენებ მხოლოდ გოგირდს და სპილენძს, ამგვარად შეგვიძლია ვაწარმოოთ ღვინო, რომელიც თითქმის თავისუფალია პესტიციდების ნარჩენებისაგან. გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც არის სიდამპლის შემოტევა C, D სტადიაში, ანუ შეთვალების პერიოდში და 21 დღის მანძილზე რთვლამდე. ამ შემთხვევაში ღვინოში გვექნება ნარჩენები. და არსებობენ მოლეკულები, რომლებიც უფრო ხშირად ჩნდებიან ღვინოში. ამ ყველაფრის თავიდან ასაცილებლად ყოველ წელს მიწევს დიდი მუშაობა, რათა შევარჩიო შესაბამისი აქტიური მოლეკულები. ჩემს პროფესიულ ცხოვრებაში მაქვს ზღვრები, რომლებსაც არ გადავდივარ.

– რასფიქრობთქართულღვინოებზედაქართულტერუარზე.

 – 90 წლიანმა კომუნიზმის ეპოქამ ხელი შეუშალა მეღვინეობის განვითარებას საქართველოში. მაგრამ დღესდღეობით ახალი თაობის მწარმოებლები ცდილობენ, მაგალითად ისეთი ტერუარების განვითარებას, როგორიცაა მუკუზანი. როდესაც ვნახე ეს ტერუარი, ძალიან მომეწონა, ასევე ნაფარეული და სხვა. ვფიქრობ, რომ ძალიან ბევრი უცნობი ტერუარია საქართველოში, რომლებმაც შეიძლება საუკეთესო თვისებები გამოავლინოს. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ საქართველოში თქვენ გაქვთ ძალიან განსხვავებული, მრავალფეროვანი ტერუარები, ისევე როგორც ბორდოში. მაგალითად, დორდონის მარჯვენა სანაპიროზე, ფერდობებზე ზემოთა ნაწილში არის კირქვის შემცველი თიხოვანი ნიადაგები, ხოლო მედოკში, ანუ მარცხენა სანაპიროზე გვხვდება მრგვალი ქვები, რომლებიც თეთრი და ჟანგისფერია. ეს უკანასკნელი კაბერნე სოვინიონის სამეფოა, ხოლო თიხიანი ნიადაგები კაბერნე ფრანისთვისაა საუკეთესო. ეს არის ბერკეტები, რომელთა დახმარებითაც ადამიანმა ადაპტაცია უნდა მოახდინოს ტერუართან. მე მაგალითად წელს ვაშენებ ვენახს, გავაშენე შარშან, გავაშენე 2 წლის წინ და ასე შემდეგ. მე 65 წლის ვარ, ვკრეფ ყურძენს ვენახიდან რომელიც 60 წლისაა, ადამიანი, რომელმაც ის გააშენა, უკვე აღარაა ამ ქვეყნად, მაგრამ მე ვსარგებლობ მისი შესრულებული საქმით. ასევე 20 ან 30 წლის შემდეგ, როდესაც მე აღარ ვიქნები, იმ ვენახით, რასაც მე ახლა ვაშენებ, ისარგებლებენ სხვა ადამიანები. ჩემი ფილოსოფია შემდეგია: იმ ასოციაციას, რასაც მე შევქმნი: ნიადაგი-ჯიში-საძირე და რომელიც ძირითადია, ხანგძლივი მნიშვნელობა აქვს. ამით უნდა ისარგებლონ შემდგომმა თაობებმა და მე ახლა ვალდებული ვარ, რომ ამ ყველაფერს დიდი მნიშვნელობა მივანიჭო.

© საქართველოს ღვინის კლუბი, ღვინის საინფორმაციო ცენტრი